న్‌

టా

క్లే బ్య పర్వివావా లను ము 1 0 మె | 1 శ షు x క Gg కశడం పవ ఖా గజ్యపద్యాక కము i

be ల్లీ ఆర |

జ్ఞా౭నక్ణస్యనో వియనక తీపయమా లు; నిఘంటురేచ నాపిధీ) 0 Oe జీ

నవి వడ్రన ములు, Fras థ్‌

మావ కేవపండ్‌తీయమాు, కాలా షన ఆ స్లారివారిడి 2 8 పద్యక థాలవోకి [ or Comprehension Test ఇఫ్రూక్‌డు 0 12 జారయని చరితము, Cp జాన ర గారి కె జారి కాగ రమునుండి షాద్ర శా

అఅకొ ఆకు ప వచనము ఆవ్రావ్‌ డు 0 14 హెలుయప ఆెలాలజే [కం 3 కబర్‌ కష్టము క్రీ కే J చొ ఫెపరు,

శ షగిరిశా స్త్రీ గాడిన 2 వ శాగమాలు

చు దూ ఇం ఇ

ఆగా-నుస్వారల్‌ క్రేష్రయు, పీరిడే, చరిత్రే రేచన ప ప్రశమభాగము, [. జేలటూరు వేంకటరమణయ్య కారి వ త్ర త. 2 ఆక్క చెం Ey హూ అ era ఇ 3 | ఎ మ్‌ ఆహా దన్నలచరిత్రయా, క రః వే వేం, శాస్తి (34. మ.) 2

శ్రీకృష్ణ వాయవిజయి ఒ్న ఆషమ్ముటకము, కరి: వే వేం క్‌ M (A. వేదము వేంకటరాయళాస్త్రళపా మ్‌ రిక సం గృ వాము, వీరిచే చి A HANXD-BGOE OF CLASSICAL 1 ప్‌ షల

RRR ERa- మరా for college students. (Sri T. ¥ ss మ.

M. ము With Questions, స్మా

భగ వడ్లిత = భ్రగ వాక |, రనుణమవార్దుల “గీకారత్నమాలికచేత్లోను_ చ్ర్‌గజ్డియు క రామయ్య కా! కశ్లీసమూలికౌ వివర రజసా శాబకయులతో ను మ్యద్రితము, 1 3 విజయాశ్వచకి కే త్ర ము శృం శార కావ్యము

చోరు ర (యలు

టచ్‌ య

కవి. ఫరాణం పిచ్చయ్య శాస్త్ర వీ గాత, కళాభానువీజయనూ, శర గారము _ = నేవల,

ఇెన్నపట్ట పటణము లో, నవల = శేమూకె ్రీనివాసరావుగారిది 2 0

యమ

న కరిసారవ్యో న౬_కికత వమ

PRINTERS Forms 1 to 18 and Aprendix Ixpia DRINTING WORKS, MYLAPORE, MALRAS, Preface and Title Page 2౪౪౭2255 PRESS, 13, THAMBU CUETTY! ST., MALRAS.

నాది జాయిాతడాలొనలక లా సంలు

లంకల mrtg Comm men అనా eT nn

శక

(శ్రీ

అస్బృత్పితామహులు, (బవ్మా! ల జేడము వెంకట

రాయ శాస్తయుగారు బహూ వాలము, క్రీం కు రచిబయుంచిన

రా మూ దకాైతోళ చ్‌ “వాహ ము దణచా

యా మూగ ధహాకి పదే చంపుపు చణచ తము

నామూలము (దీ, గునుపాకి నాది తె్‌గాసు తనయ ఛి

“పిన్న పఘు న నో య యున్నాను. మః “షి

Po pre ol వో నూాతయుం ్ఞాుకానుటు చెంత శకము.

ఎ చి

ఇం గ్‌ (గ్రంథము ము 6కే మును యిట వెలయు ళా

’

లో హో ఒకలం జో న గ లే న! వక్షం “5 య్య మునిం చిన బాపరా శాసన, వతుల కంప పా

అకు సొ కృతజ్ఞతను సపినయముగ్డల చెైలుకుకొను యె

చున్నాను. మహానీయులగు వాల్లను న ప్రకారము $$ 24

“వాన్తసేవచే వితరంచ “ము వెలుగ” ౧వమానుగు.

ననా!

వొ తాతగాడి వనుక ః2 (౧ ముల నాం; తతా క

చాస్ట పురి 3 a : కాడయు ఇంక ట వాయకం రోగ ౬-లణగా ఈ

a 5 స్‌ _ ల శ్‌

క నా సపూన వా జింబయు వేంకటనొయ శానా పెరి ~ Cnt

౫1 అతి Ly క్‌ - Mn బో pen క ఉఫాశోవ బేశ గంపువుేి అనుస కం నోోచచేళయునవత. ఆం భాను

జో వ అవ్‌ ర = xT చాను గోదించి ల జపం యం నాని వాన గచిఎచు ముందల వావ పాచముువన శు; Ma చముమన చ యాయు ప్న ంకుంశు రీ అర లి

న హె షె ae లి నా ష్‌ ష్‌

చకశేన వరము తార ంగహా = ల నల సుక ఎయు గ రదర యుము న్‌ "RR స్‌ో

జ జో ఢ్తా జ మాసమున అన అము సఇనూయ్లనాసండేద. నాష్టా న హాాాల్యిదన్ప న చారో ల ప: (a

a జో ఇళ ఇ షా రు = 9 డా హ్‌, ల ఖీ

మును స్ప ంభుముపం= లహ న ఘు కొనలఅసిన్‌ం ము దము

Cg ol షె ఇ జ్య ఇ గి జ్యా అ Ce

బు వి En బీ వాగు చుం EI సాం కక్ష జ" ను దాచి + వ ఆయున Yr DOIN a

కావాల నీలీ షో

లను. బన్ను చెట్టు 'సంపారిరమునుకో అని అంస్యము ఓర్పకయ, 35

ర ఎలి గొ వాం a] a రు ఇ లీ ల i ణు bh ee జీ నం ళీ శె టా! శ తను yo జా

వ ఆ జ అ ఎన్‌ 4 మాచీ ల్లా జ జ్యా కు

భ క: శదలన సవ్మిశోగుగు సెవ గ యు, కోకా కౌ్యితి న్యాస ఆలు =

చో,

మున ధనమునన చాలేల న్న్వుషింపంగా వోనూయతెలూ కా కొకయ కాగోలు (గాదువా సవ్యులు, శ్రీ తిక్కవరపు శేంకటరామోడ్డ గారి తో యిట్టువు, శ్రీ జకౌ- బలరాదుగాశ్టైగా9 ధర్మపత్ని | Ae) సౌభాగ్యునతి వేంకట శేష మ్ముగారు,

చ్య్యాగసం స పాణ పాశురాలు నూఅుహూప్య ములను, నంగవోలు

మరానా

|

వొ _స్పవ్యులు (శ్రీచుతి సా భాగ్యవతి చిను సంసలాల కాళ

క్షమ్మ-గారు తను యనుంగుం గూకుతో పుణ్య “జీపు రాలు

| (కీ)-తూములూరు (తిపురసుందర మ్మగారి

ముగా ఆ పేసన ఈ | గంథధ్యపస్వా వనయందు సుభ టిరయును

సేయవుని నూణునూప ప్వనుఅను బరాళ్‌ మొసంగిరి. ఆ సుకముం

భావి యాయోామగంటి చిరంజీవి గురువుల. శ్రీ శాస్త్రలభాకికి సదు pes]

సాంచి ఏతన్ము[డణయను తొదంగుయని వారిని (పా్హాంచెను.. “కాని

ఫ్‌

వేణు ము దణవా పాగముచే ఆపని అంతకిళము కాంగా అంచొక సం

vi ద్‌ m1 శ ళా ల గ తా de YY a క్ష ॥ 4 గె క గ్‌ ఫర టట స్త కక్‌ క. fe Y ట్‌ య el సా © D గ్‌ లి (| జ్‌ శ క్నా, ళా ఫ్‌ ర్‌ 4 rp %¥ £2 a 1 bh. roy se, డగ కా 5 య జి ల 43 Ye r > ¢ qq శా శ్ర న క్‌? bs వ x Yr జర) న గ లి ర్త ల “9 by 3p eh) 3 YE ళ్‌ Ey g క గ్ర శి ' నో క్‌ శా Vi po ride Hf వ. న gm ద + చె గ షి yp ల gs 6 స. తో b సర అధి స్ట క సై [, a సోః ర్త ల | ౮2 నీ “5 fe 4 bg B FO f, ళ్ళ 51 oN రబ ఛి mW 2 ఇ ¥ రా {3 ష్‌ శల ఇ నం Y¥ a | «7 ఉందు én 2 గ్‌ స్‌ గం గే గే f cy 2 a స క స స ¥ గి 12 fh y+ / “16 48 ks Gt, 4 శా ర x నో un a w గ్‌ pe ఛి స. #4 ఈర అలి # Blum ga fj an p 5 బ్‌ “3 # న్‌ an fe ళ్‌) మ [1 fr g {} pF జర) "శా! ys స్త్‌ య న్ని Hy “ee | [౧- కళ క గ్‌ గం లల ha [౬ స్‌ ని నే - paar | గ్గ వో సం “= మై ఇం m ‘2 A ME py గ స 1 రా 9 శ్ర 1 42 స్త క hae, nh Am GE g te (28 వి MR: ce g %, fd qe * hh | సర 5 గ్‌ 1 # 63 Cay FR శ్‌ fi ఛి yr ryt 1 x ణో లి y 2 (7 1) జ గ న ష్‌. స్త నే ౨ కడి “2 గ్‌ గ్ర f Ye 1 క అ ogy ఎది wo స న dame క్‌ ప 4 § Jw శై dy 2 # vv. శీ గ tw hb ww, Hp లి (తె Rd Uy Wr లవ 2 ౮ a aay క ళల స నీ క a ల్లా క్రీ 1 ya ONT fe క న శ! un జ గ్ల శ | a £- fk # Cn శర ణా క్‌ గా సలసల బన ర నం రిల ప స్‌ yi ఇటే as ర ౪1 తశ (| [1 4! 3 శాం ¥ క a 6} 63 L, x ye క్ష స స np | a a టె ye i on i Yn uy “fe x3 ; ద్ద గ | Ya శ్‌ షే un KE an |? # 9 న gr Ih Wi ‘PF iy గ్ల 5 న Men స స స. ge ఇ శి క భో గే స Ww ir య na r 9 1; 0 ౨౨ pr yy fo . ఆ ga 1 tm (1) mm ర్‌ ళ స గి | గ ఛే (1) bi చి! నం i 41 వో a) టి మ. న! ం న్ని గణ శ] న. టు pd ఇ 5 2 ప qm grim ౧. ఖః ర YY హై + స v3 | ¥ 3 జు ts Ye | | ve జీకే Pak 49) తై ల 1) gs తే జై క. { గ t గ] a sad # స u9 np Sh త. గ న క సన లో Sa sa te fe fe yy ల్‌ #5) (1 (౮ E£ = a చ ౫

నంటిన, "కొవువ ఇవె పూర్వ ప్ప కంగు శ జ్యా "వేంకట కేషమ్ము

గారు తనకోసమును శ చివ = అన వయపు శ

లా

కాదుణ్కి శ్ర తూములూమ (తిప్పరంసుందరమ్మ-గాకకోసమును ఆభ పించిన సుక్ఫుళలమును వామ తొలుత 'సంకల్పిందుకొన్న భంగినే వారకి సమకూర్చునుగాక !

హీంత్రో ప చేశ చంపువు జను కేయనే శ Esa వాలు స్వయ

ముగా అగపడుయు చున్నారు. ఇ జ యి (కొస క గంథ్టమున ఏమేమి

G h Ura 9? ల aa 1 ర్డీ బ్ర ah కట ల 7? ళ్‌ స భీ చః తాకీ యు

జా లు ఆలవజుయు టస హొతోపచేశమునప సాటి హి ద జేశామే. చిన్న యసూకిగారి నీతిచం! సెక మిగలాభ ముతఖేదదూ శార్మకము (పాయికముగి నీ జేఫమున కొంతయీ యగుట నంంయును ఆ! గ్‌ క్‌బ ద్య అవ మునకు. ఆందియ్నకో వ్రోకకుత్రో మునుపు “శీవల గద్యమాపమున చానిని (శ్రీ శాస్త్రలవార్‌. అనువదెం చియ్మ ఆ శెలియందలి యస3తోజము చేతసా మూఅమును

కి -చృంపువు”-గా*నున్న దానిని ఆక్లే అనువదించు కోంకచేరసూ, గద్య

నకఖాభాగమ నీతిన్లోక సుమములం. (గ్రుచ్చినదారము మూ్యతమే యెసు పొితోపబేశయమనస అనువోవమునను అరే జురము పువ్రలు సరము 'అను చుఠ్యావను పాటి ంచుతలంభచేలినో, మత యే యిసాభా రణ -కారణముకేతనో అంయధమునం ్రైత్సేయను ని చంప్రూ షప్మకియను

అను స హించినారు, (పౌఫవ్యాష్య లను, పాఖతన శాబ్యములను, (ప్రౌఢ తయ 'నాటకి ములను పకక ములను తనుష్రువానిని "పాంటిని

న

చై

న్స

అ

చ

దే

హై

వజ మమ

అరే

ల గ

h

అ ల న అ అ ఆశీ కో

లో

ఇ

eal న్నా

షా ఆ సా S335

eal

క్ష్‌

గొ ~~

గ గా య క

శ్రీ కాస్త

ను

‘ww 3 dain yy ha?

ఇ శ , wk (a r కి 4 A: ud yn CL i శ “1 ళు Er nT uw Pp ఫి గ్ర ‘2 ih, “tl జై” వ. Bus ॥ భో శశీ జ్జ) OD Ya a ఛో ళ్‌ (0 ళం pe

ఏలవార్‌ జే

అ

స్‌ న్ని a

న్స 7 ఏ

al at

జ్‌ షా ~~

గరి

నె థు?

ఇ

-

, అనువాదముఠు అం

న్‌

తా ఉక

ఛే న్‌

వము గాచు ము:

వ న్నా

లే

గ్ల he ye 5 45 2 sre జర) ఖు ఎస by ya of గ 4

ves yi 5 [1 స్ట

VA బో అలా] Uy © వే

ia} కీ ల 3

Gs

గునుపాటి యేనాదిశెకి

శ Md

ఎచుమన్నా

క శ్రీకాంతుని కృప పెంపున

సకబ్బము నేర్పుంగాత హీత్ర మెల్లరకుక్కా

(శికంకు కటాకుం౦బున

సొకాంక్రి తీసిద్ధి నొంది యలరుత సుజనుల్‌. ౧ ర్‌ం సిరియన్న వంక యెన్య్నని

శిరమున మన్నే టినురువుజీలికయో నా

నీరవొందు వానికృపచే

బొరయుతే సజ్జనులు సాధ్యమున సంసిద్ధిక. 3 క, తివట౯ హీతోపచేశము

నవధారణ సేయువారి కమలో కులం ఖా

టవ వై చ్మిత్యంబులు సీ

త్రి విద్యలో నిరుపమంపుం చేజును గలుగు౯. 5 *ల. జరయు మృతియు లేని జనునట్లు (ప్రాజుండు

ధసము విద్య గూర్చం దలంప సము.

ఆఫకాతోపటేశ చంపును

వ మాచరింపం డగు మృత్యుచేం దల జ యాత్వంబడినవాండు వు. ఆ, Fate: జడదు, మూల్యంబు చేనిర బ్రిడినకొల(డిం దజులో ఆచ్చుచుండు ; గ చాన జేసి యెల్ల భనములయందును (బోలు ధనము వేటు లేదు. శ స క విజ దురరు నృపతిం చేక్లు నిం గొ ఆల ప moe శరా; జందుబమూండట వాని కాయధిపు వలన ఫలము సేకూ ఇడిని భాగ్యవశము గా, త్ర విడ్యయొసంపును వినయంబు, వినయమునను plist బాొత్రతం చాడత్రితవలన భనమ్ము ధనమువలనను ధర్మంబు, దానివలన నె హికాముష తీ సుఖంబు లందు నరుడు. ఆ. శస్త్ర మొక్కవిద్య, శాస్ర్రుంబు నొకవిద్య, నేర్పుక్రొజకు రెండు నెగడు చుండు; అందు శ్వ న్ర్రవిద్య హోన్య వా ముదిమిని, సతము గౌరవంబు శాస్త్ర 'మెనయుం ఆ. గుణము లన్ని మెండుకొను. బండితునియందు, మూరునందు దోషములె వసించు. ; గాన జంకాలందు వైన వమా ములక న్న నొక్క_పండితుండె యెక్కు డదు.

(సస్తావిక

“జ నవభాజనమున లగ్నం బవు సంస్కారంబు వొలియ దటుగాన్రున మౌ కా ఫ్రులకుం గధాచాలంబునం జవి యుట్టంగ సీతివచనసరణి. చెలిపెద౯. ౧౦

"జే. మి త్త సం(పా_ప్రియున్వు మతి మిత్రభిదయు, వ్మిగవహముర్తను, సంధి, నా, విశదఫణితిం బంచతం(తంబునుండి, యాపగిది నొండు కబ్బములనుండి తెచ్చి యూకథలు గూర్చు ౧౧

గంగాతీరమునం బాటలిప్తుత్త్ర మనువేర పట్టణ మొకటి కలదు. అందు సర్వస్వామిగుణో వతుండు సుద ర్భను* డను రాజు ఏలుచుండెను. ఆయన యొకనాండు ఈక్రింది "రెండుక్లోకములను ఎవ్వరో పఠింపంగా వినెను:-

శక, పలుసందియముల. దొలంచును, వెలయించు నగోచరార్భ విజ్ఞానము లో కుల కత్తి శాస్ర మయ్యది యలవడ దెవ్యనికి వాజి యంధుండుజగతిక, ౧౨ శోక పరువంబు, కలిమి, దొరతన, మరయమి, యనునట్టి వినియం దొకంకొకండే “ఫొరయించు ననరము నాం; బరణగినచో నాల్లుం జెప్పవలయునె చెపుమా. ౧5

ఈసూ _క్రములను విన్నవాం-డై యారాజు తనకువూా

వె

ఆంధ కి-తోపచేశ చంపువు

రులు శా్యస్ర్రుము చదువక నిత్యము తప్పుదారిని వర్తించు చున్నందులకు వనటం జెంది యిట్లు తలపోసెనుపా

ఆ పండితుండు ఛార్శికుండు గానిసుతుండు

పుట్ట యున్న మా పోణి యేమి ?

అవటికన్ను సాఖ్వ మబ్బంగనిచ్చునే

వీడం గడిపి యడక్పు వెట్టుగాని. ౧౪౮ ఆ. పుట్టనతంయు మృుతుండుః మొప్పె; యన్వుువురలో

నాద్గుసుతులె నాణ మంత్యుకన్న ;

మృత డజూతకుండు నెతం నూరు రొకమా జే,

సతము "ము ప్పెకోడుకు జతల: గుడుప్పుః ౧౫ ఆ. వా౭డే పుట్టు గన్న వాడు న్కు వ్యెవ్వసి

పుట్టు వలన గులము పొందు ఘనతే;

బండిగల్లు వోలె ([బమయు సంస్ఫృతి నం

గిట్టినాతం 'జెవండు వుట్టకుండు ? ౧౬. జే. సణీగణంబును లెక్కింప. గణగినంత

వడివడిగ వేని-కై బలపంబు వడిదొ,

వానిచేం డల్లి దాం బుత్రవతియయేని,

గొడ్డురా లింక నెవతొ వా[క్రువ్వు మిత్ర | ౧కె మజియ్యు.. ఆ. ధనము. గూర్చు సీయం దపసింపం జదువం*,

వికవింపు నెవంయ-* -వగపడంణొ,

|e

(పస్తావిక

వా(డు తల్లి కడుపు (వ్రయ్యంగం బుట్టిన

గడ్డయగునుగాని బిడ్డ గాడు. ౧౮ వముజియు,_- క. గుణి యొకండె బాలు. బుత్తు)ండు?

సుణహీనులు సుతులు వేలకొలందియు చేలా ?

అణ-చుం డిమిరము నొకళళి,

గణనాతీతంబు రిక్కు_గమి యుమిటికిళా. ౧౯ ఆ. వూని యెచటనేని పుణ్య తీర్ణ మునందు

నరిడితపము 'లెవండు జరవినాండొ,

వాని కబ్బు సుకుండు వశుండు, ధనికుండు,

ధర్భతత్సరుండు, త్ర త్త ప్రవిదుండు* ౨౦ ఇట్లునుం జెప్పుదురు:._._ క. నిచ్చలుః గలిమి, యరోగత,

నెచ్చెలి (క్రియమాడుజాయ, నిరతంబును చొ

మెచ్చ నడచు పుత్తు/డు, ధన

మిచ్చునెజుక - యాజు _ సుఖము నీతోకమున౯్‌+ వ్రుజేయుః--- ఆ. గాడ నించుతూముగాం (డ్రగు కొడుకులు

" పలువు రుస్కి_ యొక్క_భాగ్య మగునె! తండి పేరు ఏ(శ్రుతంబు సీసెగువాొ(డు కులము. (బోచుకొడు కొళొంజడె చాలు. 29

4

ఆం|ధహీతో చదేళ చంపువు

ఆ. అప్పు నేయుతండడ్రి యన్వగామిని తల్లి, యందములకు నిక్కు మైనయాలు, చదువు లేక తిరుగు జజరకొడుకును, _ ఏరికన్న రిప్తులు వేజు శేరు. _౨9 ఆ. కజువన సవిచ్యః యజుగని బోనంబు, ముదుకపతికి వయసు మురువు లాడి, “'కృజ కేలగమునం బౌడం విడుటయును; వసము గాని వీసవు' వినము గాదు. రర క్‌ ఎట్టిమహితునిక్‌ం బుట్టిన, నెట్టన నిరుణు(డు బూజసీయుం డగునే ? ఎట్ట్‌సువంశము డైనను వట్టి ధనువు గుణము లేక వ్యర్థంబె కొదా. ౫ వ్రాలగం గడపితి నమ్ముగ బాలక, కేల్‌ నగళు లేమి పశియింపక్యయే ; కూలెద వకటా! పిజ్ఞోల యోలగముస, (గ్రుడ్డిపనర ముబ్బలిం బో లెక ! 9

క్త

ఈస్థితిలో ఈనాపుత్తు)లను నే నెట్లు గుణవంతులెం జేయలోలను ! ఆ. తిండి నిద్ర, భయము, తియ్యనవిల్తుని కేళి సమము నరులకున్కూ బసరములకును ;

(పస్తావిక

అందు. బోడి నరుల కధిక ము, గావున బాడిలేని నరుడు పళుసముండుః ౨౮౦ క. ఒకటియును లేదు ధరా కాను మోశంబులం చెతని కాతనిపు ట్టుక మక మెడను గలచను (పకారమున బుడసుయందు వ్యర్ణంబక చా. 9౮

చం

ఈక్రింది యట్లు జకైవారునుం గలరు!

ఆ. ఆయు వనం గర్గ మనమున, వి త్తంబు సొ

విద్య నాలో ఆ జచ్వువధము నాల:

విధి నొసట నువాసె, నీని చేనింటిని

గడుపులోన నున్న కాలమం దే, ౨౯ మణి యు,.._ క. తప్పక కలిగడుభెనము

ఎప్పు ప్పాః తప్ప వేమవోత్యుల కన 3

కోపు నమెడవాని దిస్ముల

యప్ప దా్రరమణు నహిశయనమను గుజులుగాక, 30 మనుజియుజఒు క. కానిది కానే కా దని "కా నున్నది కాకపోదు గద యనియును, నీ

జనము చింతావిషమును

చా నున్మూలించుమందు, _తావుడు దీనికా. 3౧

2

ఆం[ధహితోపడేళ చంపువు ఇది పనిచేయ సమర్ధులు గాని స్రోమరులనూూట. కావున దా వర్షింపంగ జనదు తనజతేనములక్‌,

నూవులను గాన్ల నాడక

యేవగ నబ్బెడును నూనె యిసుమం జేనికా 59

మజియు;.- చ. జతనము సేయునష్పురువ స_త్తము లక్ష్మి యను(గ హీంచెడుక్‌ ; జతనము మాను, దైవమ యొ సంగును జుమ్మాని మూర్థుండా డెడు౯ ) జతనము శ క్షికిం దగిన చొడ్పునం జేయుము ; త్రోయుడై వముక్‌ ; జతన మొనర్చినకా సిరి నా

సంగనిచో దొసం గేమిఇప్పుమా. 353 మజీయు,. 'ఆ. సిది బండి కెవుడుం జెజీ యొక్కకల్లుగా డె వపారుషములు దనరుచుండు, కండ్లు రెండు దొరల? గాని సాగదు బండీ 35

కానల చొరుషంబుం బుూనవలయు.

పని బెవం బని వచింతు పరను ముసీం(ద్రుల్‌ ణా (=

తా

(గుస్తావిక

విను పురువకార మనలోను

దనయిప్పటి జతను, రెండు దాశిన ఫలనకా. 9౫ డి ఇచ్చమై కులాలు: డమేము భరూపుల

మంటినశే రచించు మాడ్కి_ మాజి

దనరచించినట్లి పనినె తా నిపు జొందు

ననుభవముగ. బురుసుం శొనరిచికొను. ౨౬ 'అఇదియునుంగా రే,

కం కనులకు. దోంచుచుం బెన్ని ధి న(మోలనె యున్న గాకళాళలీయముగాం దనచేతితోడం దానే క్రొనవలయుంగాకొ విధియ కొని యిడదు కయికొ. 5౭

జ. కోరకలచేత నే మగు వారని యత్నంబు వలయు వరసిదులకు కొ కూరుకుసింగము నోరకా గూరుకొనవు తమకు. 'చామి కోరి మృగంబుల్‌ * కూ అస్తు . 9 తల్లి, తండి కోరీ, దండించి నేర్పంగ " శవాలకుండు గుణము. బడయుంగాని

కడుపునుండి జూజీపడిన మా తాననే పండితుండు గాండు 'బాలకుండు, క్ర

ణా

6,

రై

య,

ou ఇ

ళా

ఆంధహితోవ దేశ చంపును

నినులునకును విసి నేర్సింప కుండిన6 దలి శతు వగును దం[ఢి వెరి;

ముట్‌. Q— అంచసమితియందు. [(గించు. నొశ్కెరవో అ నాలు బుధులనసభను వాసి డిందు.

యహాచ్పుు జవ(నంబు, సెపు మోజుచు నున్న 6 గలము నున్న కముగం గొరలబుచున్న, విన్నా జేనివా డు విఎస్‌ చేరను

౧

తాని లేనిబంధుజీవము వలె.

చదువ శేదు (గంధసముదాయములయందు, చదునలతేదు గురుల సము శ్రఖమును

వోడు నసదసునందు భౌసిల్ల చేరు జారగర్భు మైన నారివోలె.

= సదనునందు వ్యస్ర్రసం వేస్ట్రీతుం డయి

యెంబనయు: గరంబు డంబు మోజు, అంత దాక మూరు డలరారు చెందాక నోరు జెజచి మాట నుడువకుండు.”

తోం

రం

ర

రవి. న

ఇట్టుతలపోసి రాజు పండితుల రావి-చి సభిగావింఇిను. రాజు పలిళము 1! పండితులా రా నావచనవమును అ ధరింపుండు ; నాకుమారులు శా _న్గజ్ఞునము లేక నిత్యము తేప్పుదారిం (బవర్తిల్లుచున్నారు. వారి కిప్పుడు. నీతి

౧౦

[చ స్తావిక

ఇాస్తోోప జీశముచేత రెండ వజన్మము మోయించువి దాంనుం డజెవయడేని కలయా ? వలయన..

ఆ, గగుడపచ్చ వోతెం గాంతు ల్లువాళించు(

గాంచనంబుల గూడి గోజుపెంకు

అక్సై సాధుజనులయః డ. జేరన యిని

మ రకు (బబోధమున. భజించు. లర "పెద్ద లిట్లు చెప్పియున్నారు? అ. హీనజనులం గూడ ధీంనంటె యగుబుద్ది

నములతోడం. నాడ సమమె యగును;

ర్‌ _త్తములను నాడ సు _త్రమంబేయగు

గాన ను త్తములనె కణయు బాలం” ఆ

అంతట విమ్షుశర 2 యను మహాపండితుడు సకల

సిత్రిణా స్తత _క్ల్వజ్ఞాడు బృహస్పతియుంబొలె నిట్లు వాకు చ్చను_“బేవా, నీకుమారులు మహోకుల (పనూతులు, కావున వీరికి నేను నీతి చేర్చణోలను. ఏల యన, ఆ. వచ్చువాని శేని వచ్చును జెప్పిన,

రానివానికై న రానె రాదు;

విసుగు తేక వేయి విధముల 'నేర్పినం

జిలుక చోతెం గొంగ పలుకం గలబె? రజ. మటీ యుక టి,

౧౧

ఆంధహపితోపదేళ చంపును

క వకరణికా జనియింపుదు ర్రీకులమునయందు గుణవిహీనులు పుత్తు/ల్‌ ) వకరణి మూానికంబుల యాకరమున గాజుపెంకు లంకూరించుక౯ ? రో౭ అందువలన చేను ఆణునెలలభోపల సీకువారులను నీతిశా స్త పారగులం గావించె.”” రాజు ఆమాటను విని వినయముతో వెండియు నిట్లనియె: కస్ట సుమనస్పంగము. బోం పెన [కివియునిు వసియి౨చూ సృపకిరీటంబుపయికా సమనువుగ రాతునియ బుధు లమరించిర యేని వేలువపై పూజ గొను. రోల మజియు-- ఆ. గుణులయందు నెపుడుగుణములు గుణములతాొ దోమలందు నవియె దోవములగు ; తియ్యనదుల( బాడి తియ్యన పక నీరు

కడలి జేరి యదియ కూర మగును. రా కావున, యీనాకుమూరులకు నీతిశాస్త్రము చేర్పు భార

ము మోది.” ఇట్లు వచించి రాజు విహ్లుశర్మకు సత్కౌాచ్ష పూర్వకముగా కుమారుల నప్పగించెను,

అనంతరమువిమ్షుశర శ ఆ రాజపుత్తు/లను మేడమోాంద సుఖముగా కూర్పుండంబెట్టుకొని వారితో (ప్రస్తావ(క్రమ. మున నిట్టువచిం చెను. -“కుమూారులా రా, మును 6ణశు3 ——

తే, విద్యు యతిగు ప్పవి త్తంబు, వృ _ల్రీకారి, దొడ్లకన్న, విచేశబంభున, నరునకు, సభనువశ పర్ప్పుః, దజులోని సంబళంబు, అధిక రూపంబు; విద్య 'లేనతండు పళువు, ౧

రై

జవాన్ను కన్య లేని జనపదం బదియేల ?

చదువు లేని వంగసం బ చేల:

'కాన్ఫు 'లేనియట్టి కలకం ఠియును నేల? అకృతదత్సిణంబు యజ్జా మేల ? ౨

ఆ. కావ్యశా_స్త్రములను గలవినోదములచేం

గాల మరుగు బుధనికాయమునకు,

(ముక్కాడులకుం (బొద్దుముగియుం గయ్యములందు నిదయందు వ్యసననిచయమందు. g

౧౩

ఆం(ధ్రపితోవదేశ చంపువు

కావున మోకు వినోచార్గము కాకక రాదులవిచి త్ర కళను వక్కా-ణించెదను”” అంతట రాజపుత్తు)లు * ఆ కథనుచెప్తు”మని అడిగిరి. విష్ణుశర్శ వచించెను. “వినుండు మార్కు కప్తూడు ప్న తేలా భము నారంభించెదను. అందు ఇది మొడలిక్లోకము :._ కే. సాధనము లేక విత్త మ న్లాడ లేక

మె(క్‌చే బద్దు లగు బుదిమంతు అెలమి

అత కార్టంబులను వేగ మధిగమింతు

“కార్‌ కరార్శ హారిణ మూవమకముల కరణి.” ర

బ్రా యొట్రని రాజప్పుత్తు) లడిగిక. విష్ణుశర్మ చెప్ప

సాగను—

“నే దావరియొడ్డున నొప్పబూరుగుంజెట్టు కలదు. అందు నానా ద్‌చ్ల్షైశములనుండియువచ్చి పక్షులు రాతి నివ వీంచునో. అట్లుండ నొకనాండు "తెల్పవాజంగా నె చంద్రుండు = [కుంకొ నుండలా లఘుపతనక మనువేరి కాకి యొకటి వేట కాని నొకనిని అపరయమడేవుడో యన అచెట్టు కడకు వచ్చుచుండం గాంచెను. కాంచి యిట్లు తలపోసెనువ “నేడు 'తెల్లవాజంగానే పాకడుదర్శన మయినది. లది యమి కీడు సూచించునో యొటులనుం” ఇట్లు తలపోసి చింకిల్లుచు వాని వెంబడిన ఎగిదిపోయను, ఏలన,

ఆ. శోకకారణము లనేకసవా(స్రముల్‌, భయనిమి_త్తములును బవుశతములు,

౧ోళ

మి(రత్రలాభి ము

వార కనుదినంబు. _బెక్రొను మూర్తులం బండితులను దతీయం బాటుపడవు, క్‌

ఇడియునుం గాక, విషయాస కులు ఇట్లు అవశ్యము చేయ వలయును. ఎట్టునాా

ఆ. నిదుర జేచినంతనే దినదినమును ఏమియడలు నేంటికేచు నన్నుం? జావొ, నోవొ, కోళసందోహమో యని, పాలుమాల కరయవలయు. బు_త్త్రం | స

అనంతర నూవేంటటశాండు నా జలి వల యొడ్డి తాను దాగీయుండెను. అంతట చ్చితగ్రీవుం డను కపోతరాజు సపరివారముగా క బోన్రచు ఆనూకలం గాంచెను. తోడికపోతములుకు చానిం గాంచి, తిన నాళించినవి. అంతట దొర చిడ్రగీవుడు వానితో నిట్ల్టనియెః....మ్మత్రులా రా ఇట సిర్మానువ్యు మగు సీ యడవిలో బియ్యపునూక లెట్లు వచ్చినవి! కనుక చక్క-6 గా పరికింపుండు, విని కాసించుట మేలునకుం గా దని నాకు తో ౧చుచున్నదిం (పాయికముగా ఈనూకలవేత,----

ఆ. కంకణంబు. గోరి పంకొన దిగయుడీ “కేచి వచ్చునో జ లేకపోవం బథికు. డొకండు ముసలివా స ఘంట చేం బుడి మడిసినట్టిగతీయె మనకుంగల్లుః” రె

౧౫

ఆం (ధహీతో పకేశ చంపువ

“ఆకథయెట్టు ? అని పావురము లడిగినపి. రాజు చెప్పం దొడంగాను..

కథ ౧

“నేనాకప్యుడు దక్షిణారణ్యములో తిరుగుచు చూచి తిని. ముసలిపులి యొకటి స్నానము చేసి దర్శులు చేత గొని చెజువుగట్టున నిలిచి ఒకబాటసాకెం గని “ఓహో, శతెరువరీ, ఇని green పృుమురుగును పుచు కొమ్ము,” అని అజచిన%. అంతట నాతడు ఆశావీడితుం డై యిట్లు తలపోసెము___భాగ్యముచేత ఇదె చొరకుచున్న ది. కాని (పాణమును సంచేవాముపాలు శావించెడి దయతాపనిలో (ప చేశించుట సరి గాదు. వలయనంగా ఫా ఆ, ఇష్ట మబ్బినను ననిష్టనివలనన,

దానిచేత గీజె తనకు: గలుగు ;

అహివివంబుజోడి యవమృతంబు: (దావినం

జూవె గల్తుం గాని సౌఖ్య మగునె? తొ

ఎక్కొ_డను అర్థార్థన ప్రయత్నములో సంశయము

తప్పదు. అట్లని పెద్దలు చెప్పియున్నారు; ఆ. సంశేయంబు మదిని సవదరింపకయున్న

మంగళంబు గాదు మానవులకు ;

సంకయంబు మదిని నవదరించిన వెన్క

(బ్రదికి యున్న సుఖము. బడయవచ్చు.

షు

మి(త్రలాభము

కావునం దీనిం బరికించెదను.? (ఇట్లాలోచించుకొని) ఆ తెరువరి బిగ్గరగా నడిగెను. “ఏది నీమురుగు * అని, పులి చవేయిచాంచి చూకించినది. “కూరహృదయమును నిర్ను నే నెట్లు నమ్ము శ్రదును ౩) * అని బాటసారి యడిగెను. పులి ఇప్పుచున్నడి;- “వినరా ఓచాటసారీ పూర్వము నేను యొావనముదమున మిక్కిలి చెడునడువడి నడచుచుంటిని, జీను గోవులను, మనుష్యులను మిక్కిలిగా చంవితినిం ఆపాపముచేత నాభార్యయు కుమారులును మృతిజెందిరి. చేను వంశహీనుండ నయితిని. అంతేట నా క్రొకమహాోత్తు(డు దానధర్మములు సేయు మని యుపచేళించినాడు. ఆయుప దేశమువలన చేను ఇప్పుడు నిత్యము స్నానము సేయుచు, దానము లిచ్చుచు, ఉన్నాను; ముసలినై తిని ; గోళ్లును పండ్లును ఊడి పోయినవి. నన్ను నమ్మ్మమి యెట్టు ! ఏల: యనయగె ;--- ఆ. వేలి యధ్యయనము వితరణంబు దపంబు

తువుయు ధృతి యలోభసత్యములును,

ఇట్టి సాధుమార్ల మే యస్షవిధముల | ధర్భ మున సృతుల దనరుచుండు. ౧౦: శ. అందు. బూర్వ చతుర్వర్గ మవనినాథ

డంబమునకైననునొన రు రింబుగాను

ఉ_త్తరంవుం జతుర్వర్ల మూర్టితముగ

నరుదుగాం గేవల మవోత్నులందె యుండు. ౧౧

౧౭

ఆంహితోపదేళ చంపువు

నాకు లోభము బొత్తిగా లేదు. అందువలననే నాచేతి యలంకారమయిన కే. శ మురుగునే ఎవరిశేని ఈందలచుకొంటిని. అయినను *ప్పులి మనుష్యులనుతినును' అను లోక వాదమును వారింప నెవ్వరితరము? నలయనంగ్వా- కే. మనుజులు గతాను గతులు, (పనూణముగను

ధర్హ్రమున( ఉజార్వుణగ త్తెేసూ_క్తంబుం గౌనరు;

గోఘ్ను. డై నను జూడు వాకొనెడుపల్కు.

నమ్ముకొని చానిబడి తారు నడచుకొండ్రు. ౧.౨

సు! ధర్మశా_న్తములం బకించితిని. వినుము 3.

ఆ. మాసరంపువాన మరుభూమియం చెట్ల,

యన్న మెక్టు లో శుథా రునందు,

లేనివాని కొసంగు చానంబు నట్టు లే

సభల మగును జుమ్ముూ నమనతీనయ ! ౧౩ కం తముకుం (బాణం జెట్లు వ్ర

యమొ పెజభూతమ్ములకును నక్త పీయమాా ;

తమసాటిచేతం జెజభూ

తములందు౯ సాధుజనులు దాల్తురు కరుణక ౧౪ మజేయ్యు.... కం దానములోనం, (బత్వా

ఖ్యానమున, సుఖాసుఖ[పియా(వియములలో,

స్వానుభవముచే నొరుల (ప

మాణము చా బూరుషుండు మది నరసిక్రొనుక౧౫*

భారా

మి (త లాభము మజియు,

క. పరకాంతను దల్లినిగా, పరధనముల మంటి బెడపరిపాటినిగా, పరభూతంబుల చెల్లక బరమాత్ముంగం జూచువాండు పండితుడు ధరా. ౧౬

నీవ్రు నిజుపేదవు; అందువలన దీనిని నీకియ్యం గడం గితిని. పెద్ద లకే చెప్పియున్నారు? ఈం ధర్మదేవకనయ, ధనహీనుల భరింపు, మిోశళ్వరులకు ధనము స్‌యక య్య, వ్యాధితునికి మందువలన సేమం బగు, నిరుజునికి మందు నివృలంబు. ne .ఆ. అనుపకారి మైనయట్లి పేదకు చేశ సముయపా(త్రములకు సము)తముగ నిచ్చు టొప్పు ననుచు నిచ్చుట య్‌దియో దాని సొత్త్విక(ప్రడాన మండ్రు- ౧౮ __శావున ఈకొలనిలో స్నానము గావించివచ్చి సువర్ణ కొంకణమును (గ్రహింపును.” అంతట చానిమాటలనో నమ్మాక ముకల్లీ ఆ(భావ్యణుఃడు ఆశచేత, చెజువులోనికి స్నా నార్భము (పవేళించి పెనుబుర దలో దిగలడి పాజిపోవుటకు అశ కుణాయెను. అడుసులో

(0౮ఏ౯ా

ఆం,ధ్రహీతో చబేళ చంపును

దిగంబడిన యాశనింజూచి పులి యిట్లనియె; “అయ్య యో = ఎట్టియూా బిలోం బడితివి ! నిన్ను శేవందివిచెదనులే! ” అని పలుకుచు మెల్లగా దగ్గతి వులి బాటసారిని పట్టుకొనెను. అంతట నాతం డి డిట్లు తలపోసెను ఆ. (శ్రుతులు నేర్చుంగాక స్ట స్ట తులం జదువుంగాకు

కళ కేమొ దుష్టగుణము పోదు;

త్రీయసీటి యళ్ళు "వేయివేల్‌ గలసిన,

జలధి కుప్పుదనము వొలియునెట్లు? ౧౯ మణి ము, ఆ. శాంతి చాంతి లేనిజాల్ము సత్క_ర్మంబు

కరినిమజ్జినంబుకరణి వమ్ము;

గ్ర ర్భహీాన మయినజ్జానంబు ఇభారంబు

దుర్భగాభరణము తోయముగనుం _౨౦'

కావున నేం జేసినది సరిగాదు వలన, ఈ కూరజంచు'

వును నమ్మితిని. అ'క్లే చెప్పిరి. ఆ. గోరులున్న వానిం గొమ్ములు గలవానిం

గేల నాయుధంబు గరలువాని,

నదిని రాజకులమునళ చేను వానిని,

నమ దరాదు సుమ్ము నాత్కి నెపుడు. 9 ఇంకొక టే, ఆ. ఎల్లరందునుం బరీత్యుంబు (పకృతియే,

ఇతరగుణము లరయ జతను వలదు;

౨0

మిష[తలాభము

ఎల్ల గుణములకు. (బకృతి దానె చేతయి, మూార్లమందు నిలిచి వరూోపహారించుః ౨౨

ఇంకనొ కటి,

ఆ. చోతులందు. దిరుగు, వే తేజులుగలాడు గగనచారియతేఃడు, కలువవోరి, *పధుండు, రావునోర విధివశంబునం (ెళ్ళు; నొసటి(నాంతం దుడువ వస మెవరికి ?' 93

ఇట్లు నోకించుచుండంగనే అతనిని పులి చంపి భక్షిం చినది. కావున నేను “కంకణంబుగోరి' ఇత్యాది చెప్పితినిః “కావున అన్నివిధములను విచాకంచిక్‌ నక యేపనినిగాని జీయంగూడదు, ఏలన,

క. అతగిన యన్న ము, ధర్మము గజి చినతనయుండు, నేవం గన్న నృపతీయుక, ఎబీజిలి వచించిన పలుకును నెతీశాసితే సతియుం జెందనేరరు విక్భతికా.' ౨౮

ఈనమాటలువిని ఒక పావురము గరాషతిశయంబున నీట్లనియె:- “సీ! ఏమి! ఇట్టుపలికెదవు !

చ. వృదు డఊొదుమూాట విననేవలయు జామి a యలవిగాని సిలుగు వొలసివ్రజ్తూడు 3

మా జయో

* ఉరవనిరయు నిధివళో మున రాహబునోటను (బొళ్లు పొ,

50

ఆం(ధ్రహీతో వబేళ చంపును

అరయ కట్లు సేయ నగుగెల్ల యెడలను అన్నమందు మాత్ర మట్టుగాదు. ౨౫

ఏలయన...

క. బోనములం బాౌనములకా మానక యన్నింట నలము మహిని భ యంబుల్‌ ; నం (బవ ర్హి ల్లగ. దగు! మానుగ నిశ బదుక నేమిమార్లము చెపుండా? ౨౬ అట్లేచెప్సి నారు ఆ ఈసుగా? డతుష్టు, జేవగాయను గోపి నిత్యశంకితుండు నిత్య మొొకర భాగ్య నూశయించి (బదుకు. జం'దెడివాండు పీక లాజుగపరును వెతం గుడుతురు. ౨౮ అమాటవిని కపోతములన్నియు ఆనూకొలకొడ (వాలి నది. వలయన,___ క. నవరతొ_స్తనిచయధరులుక పరుల మపహోానసనంళయముల. బొపెడువారు౯ా కరము వినికి గలవారుక్‌ బారి. బొరి నలయుదుకు లోభమున కగ్గములై* _౨౮ మజియు ఫం కం లోభముచే (గోధం బగు ; లోభముచేం గామమును గలుగు మోవాంబుకా;

కొర

మి([తలాభమాు

లోభముచే నాశం బగు;

లోభముచే నఘము లెల్ల లోకమున నగు౯ః ౨౯ మటణి యు... ఆ. కనకమృగముపుట్టు గన లేదు విన తేదు,

పట్ట. బోయ రాము. డట్టదానిం;

(బాయికముగ సిలుగు డాయ నున్న ప్పుడు

బుభవరులకు నైన బుద్ది పడును.” కం

(వాలుచునే అన్నియు వలలో. దగులు కాన్న పి. అం తట చేనిమాటవలన _ అట్టువలలో-. దగుల్కొన్నవో దానిని కడమ యన్నియు చీకొట్లందొడంగినవి. ఏలయన, “ఆ, గమికి చెప్పడు నీవు గన్నాకు గాకుము,

సాధ్యమబ్బెనేని సమము ఫలము,

'ెండి యట్టుగాక క్‌సరహోయిన

ముందునడచి నతడు ముప్పు జెందు 3౧ అట్లే చెప్పికి పు ఆ. ఇం(దియముల ని(గహింపక వదలుట

యాపడలకుం జేరు పై నదారి,

త్రజ్ఞయంబు సంపదలకు మార్లం బగు

నిష్ట మెైనదాన నేల వచ్చు. ఏం

అంత న ట్లాపావురమును కడమపావురములు నిందిం చుటను విని చిత్ర గీవుడిట్లనియె....“.ఇది యితని తప్పు గాదు 3 ఏలన,

౨౨౩౨

ఆం(ధపాతోచబేళ చంపును

ఆ. ఆపదలు కడంగి యరుదెంచు వేళల “కతు వగును (బాణహితుడు గూడ, పాలు పిదుకు వేళ వత్స్పంబునకుం గట్టం డల్లీ పిక్క. గాదె _స్తంభ మగును. 95 వముతియొకటి,___ శ. ఆపన్నూ లైనవారల నాపదడం దొలంగించి కాచు నత. డాప్తుం డగుకొ ; ఆప(త్నా పుల భీతులం 'జేపట్టక దూజువా(డు చెన్నంటేయ సుమో, కర ఆపక్మా_-లమందు దిగులు పడుచు నేయుండుట కా పురుష లతుణము. కావున ఈవిషయములో థ్రైర్యమవ లంచబించి యిందులకు (ప్రతిక్రియ నాలోచింపవలయును. చలన ఫాం కే. సిలుగునను ధైర్య; మణంకువ (శేయమందు, మాటనేర్పు సభను బోర మగంటిమియును, యశముకై యాస, విననిచ్చ. యాజును నివి (ప్రకృతిసిద్ధంబులు మవోత్ముులకు న చేంద! 3౫ క. ఎవనికి సంపదలందుం దవులదు మది వార్ష, మాపదలయందుం గా దు విపాదలేశ, మట్టిని భువనతిలకు. గనెడుకల్లి భువి నరుదుగ దా. 9౬. మజతియ్యు.__

౨

మి|క్ర లాభము

ఆ. భూతిం గోరునట్టి ఫపూరుషుం డీయాజు దోవములను దొలలోం (ద్రోయవలయు ; అలనతయును, నిద, యై (కోధంబును, తం(ద, దీర్భసూత్రతయు, భ్యయం౦ంబు,. 5౭ "కావున నిందులకేచేని యుపాయమాలోచింప వల యును. ఏలయన, క. ఏపని యుపాయమున నగు నాపని కౌర్యమున గాదు; వా స్తీం్యద్రంబు౯్‌ రూపజం జేసెను నక్క. మ హోపంకాధ్యుమున నడి యలరలిచతురము'గాకొ.? 39౮ అవాంతర కథ ఆకథయొట్లు ? అని పరివారం బకుగ6 జ్యాతగ్రీవుండు వచించుచున్నా (డు ఫా బ్రహ్మోరణ్యమందు కర్నూరతిలక మనువేర వనుం గొకటియుండెను. దానినిగాంచి నక్కలన్నియు నిట్లాలో చించినవి, “వయుపాయమున నేని ఇది చచ్చునెడల మనకు దీనికళేబరము నాలుగునెలలకు ఆహోరమగును;) అని, అం దొక్‌ ముదినక్కొ_ “నేను బుదిపభావముచేత దీనిని చంపె దను; అని (వతిజ్ఞ చేసెను. తర్వాత ఆనక్క కర్పూర తిలకము కడక్కంబోయి, సాష్టాంగముగాం జాలగీలంబడి, దేవా నాకేసి కటాకుము ననుగహింపుములఅని వేడెను. “ఎవడవునీవు?” అని యేను గడిగెను. నక్క_చెప్పుచున్న దః

3X

ఆం(ధహితోపదేళ చంపువు

“నేను నక్క_నూ అడవిలో నివసించు జంతువులన్నియు కలసి తమ సన్ని ధానమునకు నన్నుం బంవినవి. వలయనయా, _ రాజు శతేకయుండుట సరిగాదు ; కావున ఇచ్చట అడవి దొరతనమందు నిన్ను సకల! పభులక్ష ణములతో ను గాడు థొన్న వానిని పట్టాభిషేక ము నేయుటకు నిశ్చయించు

క. వరకులుయ సుచరితుఃడు పర ధరణీండ భయంకర(ప్రతాపుండునుకా ధ రరతు(డు సీతిజ్ఞాండు నగు పురుషుడు భూనాయకత్వమున కర్షుండగుక = ఆ. కాజు [పథము వధ రాస్ట్రలిం బీమ్మట తనదుభార్ష, వెన్క దనదుధనము ; రాజు లేండ య్‌ని యాజగంబునయందు లేదు భార్య, ధనము లేన లేదు. మజీయు,____ క. వారిదునిసాటిగా నా భారము భూతముల శెల్ల ధరణీపతి ; యా వారిదుండు లేక (బదుకకా నేరుతు మెట్ల రాజు లేక నేరము మిత్తా?! మజియు,.._

వ్ర

తోం.

తలా

మి(తలాభము

ఆ. నియతియందు నరుండునిలుచు దండభయాన ;

సవాజసాధు వరుదు జగతిలోన ;

వికలు రోగిం గృళునిం “బేదను బతినై నం

గులసతియును గొలుచుం గోల కలికి. ౪

కావున లగ్న వేళ యతి కవింపకుండం దరపడీ జేనరరావలయును. ఇట్లు పలికి నక్కొ-లేచి తరలెను.- అంతట కర్పూర తిలక ము రాజ్యముమోందియాశ లాగలా, నక్క_,పోయినడా3నే పరుపిడి గొప్పయుబ్బలిలో పూండి, “చెలికాడా నక్కా ఇప్పు డేమి చేయదగును ? వెను బురడలోంబడితిసి ;' అనియడిగాను. నక్క. నన్వ్వచు నిట్ల నియి;- “వభూ, నాతోశకొనను చేతిశ బట్టుకొని లెమ్ము. నామాటను నీవు నమ్మినందులకు ఫలమిదిం అకు చెప్పినారు. ఎప్పుడు సత్పహవాసము కలవాండ వగుదువో అప్పుడు వర్ధిల్లుదువు 5 ఎప్పుడు దుర్మార్గుల సహవాస ములో? బడుదువో, అప్పుడు నళింతువు” అని. అంతేట సెనుబురడలో పడిన యాయేనుంగును నక్కలు భక్షించినపిః కావుననే *వపని యుపాయమున” ఇత్యాది నేను

పఠించితిని. మజి యిప్పుడీయుపాయము చేయుడము: మన మందము వకమనస్సుతో వలను దన్నుళొని ఒక్కు_ మీడి చగిరిపోవుదము. వలన, ఆ. అలయశివ స్తువులబె మైనను గూటని

కార్యసిద్ధి గూర్చం గలిగియుండు ప

£6

ఆంభపాతోవటేశ చంపువు

గుణత? జెందినట్టి తృణములచేతను గట్టువడవె మ _త్రీగజవరములు. CE ముణియు,.. కం, తమకులమువారితోం గూ టమి వా రల్పులయినను దృఢంబుగ మేలే, ఉముకం బాసినదగు బి య్యము మొలచునె దోహూద(క్రియాయుతే మైన౯.” రర ఇట్లాలోచించుకోని విట్టలన్ని యు వలంగోొని ఎగిరి పోయినవి. అంతే నావేటకాండు కడుదూరమునకు వలంగొని పోవుచున్న యాపక్షులం జూచి వెంటం బజు తెంచుచు నిట్లు తేలపోసెను. *ఈపతక్సులు నావలను నక మునంబున గుమిగూడి వారించుళొని పోవుచున్నవి. ఇవి ఎప్పుడు నేల వాలునో అప్పుడు నాకు వశమగునూ) అనంతరము ఆ పక్షులు చూపు మేర దాటి పోగానే వేటకాండు వెనుకకు మరలెను చానింగాంచి యాపావరములు “ఇప్పుడేమి చేయుదము ? * అని రాజు నడిగినవి. రాజు చెప్పెను 3.__ “లే, “త్రల్లి యుం జెలికాండును దండియు నను తికయము స్వభానమునం జేసి హితవె కోరు; కార్య కారణముల బట్ట కడముజనులు పరిణమిం[తు హితము నోరువారుగాలం రసి నాచెలికాండు మూవక రాజు హిరణ్యకుండను వేరి

నేతా

మి(తలాభము

వాడు ఇదె యిట గండకీతీరమున చిత్రవనమందు వసించు" చున్నాడు. దంతబలముచేత నాతడు మనపాశములను రొటుకలలండు* ఆమాట కలరి పావురములన్నియు జేనితోయహాడ.

హిరణ్యకుని కలుంగు కడకుంబోయినవి. అట హిరణ్వకుండు. కం రొ నున్న సేగికై ప్‌

జాని ముదుకయెలుక కలుల శతవ_క్త్రంబుకా

చొ నిర్మించి పదిలముగ

దానక౯ సనెలకొనియెం దో "ంటిభార్ష ఖం బెడలకో. ర౬.

అంతట హీరణ్యకుండు అట్లుపాపురము లొక్కుమృుడి తనలాలగకడ (వాలినందులకు భయపడి కదలక మెదలక యూరకుంజెను. “చెలికాడా? వమి మాతో పలుక కున్నావు?” అని చిత్ర గ్రీవుం డెచ్చరించెను. అంతట హిర ఉంకుండు అతని యలు(గును ఆన వాలుపట్టి, తొటటు+ పాటుతో వెలువడి యిట్రనియె; “ఆహో! పుణ్యాత్ఫుడ నైతిని! నానెచ్చెలి చిత్రగీవుడు వచ్చినాండు! కం మిత్రునితో సంభాషణ, .మి(త్రునితోం గూడిమనికి, మి(త్రునితోడ౯ా జి త్రంబగు సల్లాపము, న్నీ త్రిజగతిం గలదె పుణ్య మింతటికన్న౯ా' ర్రడె ఇట్లనుచునే పాశబదులను వీరింగాంచి అబ్బురపోయి: తణముండి “సఖుండా ఏమియిది? అనియడినెను. చిత్ర-

౨౯

ఆంధహీతో పజేళ చంఫువు

గీవుం డిట్లనియెః.మిత్రమా, యిడి మాపూర్వజన్థ కృతమునకు భలము. ఆ. ఎందున చెట చేన నెటు లెపు జెది యెంత

రుస దనదువేంత యొగ్గొ లగ్గొ,

అందున నట దాన నటు లప్పు డడి యంత

తనకుం దప్ప కగు విధాతృవశత. 'రోలొ కే, వా్యాధియును బరితాపంబు బంధనంబు

నుమ్మలము వ్యసనంబన నొప్పు నైదు

తనదుశేరము లని మెడితరులవలనం

(బాణి తప్పక మిస వెడిపండ్లుసున్ను. ణా

ఆమాటవిని హిరణ్యకుండు వడివడిగా చి(త(్రీవుని కట్టును తెగయంగాెబుక్‌ వచ్చినాడు. చిత గీవు(డు, మతు వ అట్లు నే సెయకుము; నాయా(్రితులగు పికల యురులను ముందుగా (కెంపుము. నాయురులను తర్వాత క్రొణుకు దువ్రు గాక; ” అని యాలపెను. “నాకు శక్తి కొంచము; నా దంతములు దుర్చలములు. వీరియురులను గొజుకుటకు నావలననెట్లగును ? నాపండ్లు వితుగకుండు నంతవజకు సీయురులను తెగంగొణికదను. తర్వాత శక్యమయినంత మెట్టు పీరియురులను కూడ గొొటిశకెదను.? అని హీరణ్య కుడు బదులు సలిశిను. “అది సరియీగాని, వీరియురులనే శక్తికొలది క్రొతీకివెవుము ; ” అని చిత్మగీనుడు వెండియు నొక్కి పలికను* అందులకు హిర ణ్యకు(డిట్లని యె? -ఈవిథ

30

మి(త్ర లాభము

ముగా తన్ను వదలుకొని ఆశ్రితులను రక్షించుట సీతికో ఏదులకు సమ్మతముగాదు. వలయనలాెం-ాలా ఆ. ధనము గావు మాపదలను నీసటకు నై,

ధనము నైన వీడి దారం గావు,

ధనము నైన వీడి దార నైై ననువీడి

యాత్మేం గాచికొనుమి యనవరతము. నం మణి యు. తే. సరవి ధర్మార్ధ కామ మోతు ముల "కెల్ళం

(బాణములు పట్టుగొమ్మ గ యా(ప్రాణములకు

వోని యునరింప చేనికి జోనిగాదు,

రకు యొనరింప చేనికి రకుగాదు. ” ౫౧

అందులకు చి(త్రగ్రీవుడిట్లు బదులు చెప్పెను

“మితుణా, నీవు చెప్పినదే సీతిమార్లము. కాని, నేను నా యూ శ్రీతుల దుఃఖమును బొత్తిగా చూడంజూలనుః "కావున నిట్లు చెప్పితిని; ఏలయన, ఆ. ధనచయమును, జీవితంబును సైతము,

(ప్రాజ్ఞ డుద్జిగించు ఒరులకొొణకు ;

మంచికతమునం డ్యజించుట సరి గాదె,

లయము తప్ప కునికి ద్ధాయమునకును. 9 ఇదియొక నొప్పకారణము పా క. నాతోడ సములు వీరులు

జూతిని (దవ్యంబునందు శ కులయందుక ;

కిం

ఆంధహీతో శ బేళ చదంపువు

'నేతనుగ ననుంగొలుచు ఫల

మేతజీ వీరలకు. గల్లు నేయాూపమునక ? ౫3 మణతీయ,-— క. పలలము, మూ్రపురీషో

సలు నను నశ్యర పుబొం జెం (దోయుచు, నాస్టక

వెలయింప్పు మిత, నాకుకా

(తిలోకవి(శాంత మయిన దీపయశంబుక-. గర ఇ్రడియానున్లాకే ,--- క. జీతము బతెము లేకమె

యెతతినిలా నన్ను€ బాయ శెందును వీరల్‌,

కాతువ్రు గావుత వీరల

నాతనువు వ్యయించి యేని స న్‌ ఫ్య మజ్‌యున్వినుముు--- క. వొలివోవునదియు నతమయ

కలువుంబున్వు నైనయట్టికాయముచేతక్షా,

పొలియని నిర ్రలయకమే

కలుగునెడల్క చానిచేతం గలుగని చేదో ? నిజ వలయను..___ కం గుణమునకుక్కా దనువృనకుకా

గణనాతీ కాంతరంబు గలు 'బట్లన్న ౯

గుణ మాక ల్వాంతం బుతు

త.ణకాలములోనం దనువు కయముంబొందు౯.’ ౫౭

35

మి(త్రలా భ ము

ఈమాటలు విని హిరణ్యకుడు సంతుష్టాంతరంగుయడ్రై ఇుడలెల్ల గగుర్కొ-ని యిట్లనియె: బలీ? చెలి కాడా, బళీ! ఈ య్యా కరవాలం ల కీన్రు మరాండు లోక ములకును దొరవు కాందగుదువు.” ఇట్లు వచించి హిరణ్య కుడు ఆపావురములకు అన్ని టికిని క ట్రనుతెగ ంగొెటికినాయడు. అటుతే ర్వాత హిరణ్యకుండు ఆదరముతో చానినన్నిటిని సత్కరించి యిట్లని యె...సఖు జా, చ్నిత్షీవుండా, ఇట్టు ఉరులలో తగులుకొనుటను సీవదోపషముగా నెంచుకొని ఎంత చతమును నిన్ను నీవు తిరస్క-రించు కొనవలదు; ఎందు వేత ననగా,

క. తనమేంతను విహాగం బెది కను యాజనశతముకన్న ౭ గడుదూరమున౯ న దది “కాలము మూడినం గనులభెొదురం బన్ని యున్న ఘునపాశేంబుక్‌. 7౫౮

మజ రయమొ------

“జే. రవిసుధాకరులకు. గల్లురానూబౌధ, గజభుజం గ బహాంగ ముల్‌ గట్టువడుటు మతియుతులసా మ్మాయిన దరి[ద్రతను జూచి విధి యహోో, బల్లిదుండని భావింతు నేను. ౫౯

ఊఉ. ఏకత మాకనంబున ర హపీ*ంచుఖగంబులనుకా వధింపుదుర్‌ ,

వెకె వ్‌

ఆంధహీతోపదేళ చంపును

కెళొననేర్తు చేపల న

గాధ సము(ద్రమునుండి జూలరుల్‌ , లోకమునక్‌ నయంబు నయ

లోపము, స్థానబలంబు నున్న వా! చేకొను గెంతేడ వ్వయినం

జేటునం జేయిడి కాల మన్ని టి౯ వ ౬.౦

హిరణ్యకుడు ఈతీరున బోధించి యతిథిస త్కారముం గావించి కవుంగిలించి వీడొ_నలా, చిత్రగ్రీవుడు పరివార నమేతముగా తనకిష్టమయిన బేశ ములకుం జనియెను.

కే ఏరు వా రని మూడ శెవ్యారినేని వందలక్రొలంది మ్మితుల వలయు జేయ; ఎలుక యేపాటి, తొ నొక్క జేపు మీటు, బంధము కులం గాపించెం బావ్రరములం. ౬౧.

అంతట హిరణ్యకుండును తనలా గలో (పవేశించెను. అంతట లఘుపతేనకుం డనూకాకి -ఈవృ కౌంతమునెల్ల 0 గాంచి ఆశ్చర్యపడి యిట్లు సంబోధించెను; శీజకో!. హిరణ్యకుండా, పాగ _డ్వకుం దగనవాండవయ్యా ! కావున నేనును నీతోణహాడ చెలిమిని గోరుచున్నాను ; కనుక నాకును నీ చెలిమిని అనుగ్రహింపుము.” ఈమాట విని ఎలు కోయు బొక్క లోపలనేయుండి *సీవెవరవయాం ?” అని యడిగెను “నేను కాకిని నావేరు లఘుపతనకుండు;” అని.

35

మి(క లాభము

అదిచెప్పెను. హిరణ్యకుడు నవ్వి యిట్లనియె:'నీతో వలివియన నేటిది? ఎందుచేత ననగా, క. దేని ఆది తగునొ, విబుధుండు

దానికి గూర్చంగ వలయు దానిని సరిగా,

బోనంబనూ భో కృవు;, మన

"శ్రీనెజి నెయ్యంబు గలుగు ? నేటికి మాటల్‌ ? ౬.౨ మణియు.... ఆ. భక్షుకంబుతోడ భత్యుంబునకుం గల్లు

(పీతి యాపదల* హేతు వగును; |

నక్కొ_వలన నురులం. జిక్కి_నజింకను

గాకి ఇెదకివెదకి కాంచి "కాసె ౬5

“ఆకథయొట్లని కాకి యడిగినది. హీరణ్యకు(డు ఇట్లు చెప్పెను.

మగధదేశమందు చంపకవతియని గొప్పయడవి కలదు. అందు చిరకాలమునుండి అధికస్నే హాముణతో జిం కోయు కాకియు నివసించి యుండినవి. ఆజింక స్వేచ గ సంచరించుచు సంతో వముగల దై కండపట్టిన బేహాముతో నుండలా ఒకనక్కొ_చూచినది. చూచి “అకటా! సిక్కి-లి మనోహారముయిన దీనిమాంసము నాశెట్లు తినుటకు లభిం చును? కానీ నమ్మక ము పుట్టించెదను.? అని యాలోచిం చుకొని సమివించి, “మి _క్లృ్రమా, కుశలమా?” అని యడి గను. 'ఎవరవు నీవు?” అని జింకయడిగెను. “నేనునక్క-ను.

3

ఆంధహీతోపజేశ చంపువు

నావేరు త్ర్యుదబుద్ధి 3 ఈయడవిలో బంధువులులేక చచ్చి శవమువలె నున్నాను. ఇప్పుడు నిన్ను మి(త్రుని పడసి బం ధువు గలవాడని ([పాణిలోక మును (పవేశించినవాండ నైతిని. ఇయ చేను తప్పక నీతోడను అయ్యిదను.' “అశ “కానీ అని జింకపలికినది. అటుతరువాత కిరణమాలికలు చాల్చినబే: (డు సూర్యుడు కుంక లానే ఆరెండును జింక యొక్క. ఉనికిపట్టునకుం బోయినవి. అచటి సంపెంగ చెట్టు ఛొమ్సమోండ వసించియున్నట్టిది సుబుద్దియనుకాకి జింకకు చిరమిత్త ము రంటినింజూచి “మిత్ర మ్యా ఈరెండవ వాడెవడు?" అనియడిగినది. “ఇదినక్క-; నాచెలిమి కోరి వచ్చినడి; * అని జింక యు_త్తేరము చెప్పీనది. అంతట కాకి యిట్లనియ ;-“మిత్తుండా, ఆకస్థికముగా వచ్చినవానిని నమ్ముట సరిగాదు. కనుక నీవు చేసినపని మేలుగాదు. సెడ్డలు చెప్పుదురు = కా కులలీలంబు లెతుంగక

యిలు సనేర్చుకొనంగల గూడ 'జెవ్వని నేనిక,

* తెలియక విల్లికి. జోటిడి

బలునివాతులు వడి జరదధ్గవం బీల్లం గదాం” ౬లో

“ఆకథయొట్లని వారిరువురు నడిగిరి. కాకి చెప్పం

చొడంగెను.

* పా. * జ్రలుగు శిశులం బిల్లి తినక” * కొలమారి పిల్లి కెడ మిడి ”

ఏ౬

మి(తలాభము అవాంతరకథ ౧.

గంగయొడ్డున గృ(ధకూట మనుపర్వతములో "పెద్ద జువ్విచెట్టు కలదు. దై వముయొక్క_ 'పొడుఫలముగాొ గోళ్ళు ఊడి కన్నులుపోయినట్టిది జరద్గవమను నొకగద్ద ఆచెట్టుతొజటలో నివసించుచుండెను. మట, అచెట్టున నివసించెడి పశ్షులన్ని యు జూలిగొని దానికి జీవనార మయి తవమయావోరమునుండి థొంచెముకొంచెము పెట్టుచుండి నవి. అందువలన అది జీవించుచుండెను. ఇట్లుండగా నొక నాడు దీర్భ కర్ట్గుండు అను పిల్లి పక్షి పబ లను భశ్షించుటకు అచ్చటికి వచ్చినది. దానిరాకం గని పక్షీ పిల్లలు భయపడి రొదపెట్టినది. దానిని విని జరదవము “ఎవరా వచ్చెడీ వారు?” అని అదలించెను. దీరి కర్ణము (గద్దం గాంచి భయపడి, -“అయ్య్యూ ! డాడితిని® ఏలయన. ఆ. భయము రాకముందు భయ ముందు నుచితంబు,

వచ్చినపుడు దిగులు పందతేనము,

వచ్చినట్టిభయముం. బరికించి ధీరుండు

(పతివిభాన మొండు పన్న వలయు. £౫

మణీ యిపుడు ఇంతేసమిాపమునుండి పాజిపో నలవి

గాదు. కావున అకు కానున్న దో అ ట్లగుగాక | నచ్చిక వుట్టించి దీనిచెంతం జేరిదనుం” ఇ ట్లాలోచించుకొని సమిా పించి, “ఆ ర్యా నమస్కారము” అని పల్క-రించెను, ఎవరవు నీవు!” అని గద్దయడిగెను. “నేనుపిల్లి ని అని యది చెప్పెను.

33

ఆంధహితోపబేళ చంపువు

పో దూరముగా పో, పోకున్న నాచేత చచ్చెదవు.” అని గద్దపలికెను. అంతటవిల్లి “ముందు నామాటను వినుము. చను చంపందగీనవాడనుగా సిన తోంయినేని అప్పూడు చం వుముః, ఎందులకనలాా__ ఆం జూతిమా(తక తనం జంభుట యొుజెవ,

బజబూజసేంత యొంజెం బొసంగ డెందు;

అరసి లెస్సగా వ్వవహోర వె ఖరిం

జంపు మొండెం బూజ సల్ఫుమొండే, ? ౬౬

అని చెప్పినది. “నీవు వల వచ్చితివో ఇప్పుము.” అని

గద్ద యడిగినది. పిల్లీ యిట్లనియె !__“నే నిట గంగదరిని నిత్యము స్నానము చేయుచు మాంనము తినక (బహ్మచర్య ముతో బాం(చాయణ (వతీము చేయుచు ఉన్నాను. మిరు ధర్భజ్ఞానమందు ఆసక్తులును నమ్ముదగినవారును అని వశ్షులన్నియు ఎల్లప్పుడు న్మామోల పొగడుచుండును.. అందువలన విడ్యచేతను, వయస్సు చేతను పెద్దలయిన విరా వలన ధర్మము వినుటకు ఇటకు వచ్చినాఃడను. తమరు ఇట్టి ధర క్షాలుగా నున్నారు; అతిథిని జంపుటకు పూనినవారు. గృహస్థధర్శ మేమనంగాా;.__ ఆ. కతు డైన, సీదుచక్క._టి కరుజేరం

దగినవిందు నేసి తనుపవలయు ;

నజకుచున్న యట్టి నరువై పు పోసీక్ర'

ముణుంచుఖొనునె నీడ భూరువాంబు ? ౬౭

కెలా

మి(త్ర లాభము

ధనములేని మెడలు, [వియనచనములచేనై నను అతిథిని పూజింపసవలయును ; ఏలయన... ఆ. వవి లేక యున్న, నీనాలు గేనియు

గడ్డి, చేల, సీళుం గమ్మంబలుకు,

సాధుజనులయిండ్ర సతతంబు, నేకూజు

నరుగుదంచునట్ల యలరిధులకును. ౬.౮ నుటియు, ఆ. బాలు డెన, వయసువాం ౫న, వృ గెన,'

రా మా కై

నెవ్వం జైన, నింటి కేంగు బేర వాని బూజసేయవలయు.ను వారక, ఎల్ల వారి కతిథి ంయయాశ్వరుండు* జో ముణీయు,.. _ఆం గుణము నవగుణంబు గణియింప కు త్తముల్‌ సదయు లగుదు కెల్ల స _త్తేష్టములకు ; కలువచే స్తకాండు కాయండో వెన్నెల గంగమిో౭ందియ ళక్లై గంజమిోాంద. ౭20 మజీియు,.__ ఆ. పావకుండు గుగుండు (బాహ్మణజాతికి, వర్ణ ములకు గురుడు (బాహా శ్రణాండు, పతి యుకండె గురుడు భామామణుల "కెల్ల అఖిలజనములకును నతిథి గురుడు. ౭౧

విభా

ఆం|ధహీతోబపదేళ చంపువు

మజియులాా ఆ. ఒక్‌నియింట నాక వికల మై వెన్క్మ-కు(

[ బతినివృత్తు. డగుచు (బాఘుణుండు,

తనదుపాపమున కతనివుణ్యమునకును;

వినిమయంబు నేసి వెడలు. బిదప.' e_9 వుజీయు--ా ఆ. అధికునింటి కై న, నవరవర్దుం డైన,

వచ్చానేని, వొని వాసి మూజిం

డగినపూజ చేసి తనుపంగనలయును

అఖిల 'బేవళాత్యుం డతిథధియగుటం ౭3

ఇట్లు కిల్లి చెప్పంగా గద్ద “పిల్లులకు మాంసము మిక్కి-లి

(వీయముగ దా, ఇట పక్తికిల్లలు వసించుచున్న వి ; అందు చేత నే నట్లు చెప్పితిని” అనెను. ఆమాటవిని పిల్లి నేలతాశి “కృవ్వు కృప్వ యనుచు చెవులు మూాసిక్రొని మజుల నిట్లు వక్కాణించుచున్న దిః.__నేను ధర ఢశత్ర్రుమును ఏని వై రాగ్యముపొండి కశిన మైన యిాణాం[గ్రాయణ (వతీమును వూనుక్రొంటిని. వలయనంలా, ధర కౌ త్రుములందు వేజు విషయములలో మతభేదము లున్నన్కు హింసింపకుండుట' ర్‌ _త్తమధర్థు మును విషయములో ఐకమత్యమే కనబడు: చున్న ది. ఎందులక నగా. క్ష ఆ. వనరుండు సమ సహింనల విడుచునో,

అబలా

యెవడు సర్వమును సహించువాండొ్‌ొ,

'ోం

మిత లాభము

అఖిలజనుల కవ డాక్రయభూతుడో, వాడు స్వర్లమందు వజులువా(డు. మతీయు,

ఆ. ఒడలితోడం గూడం గడమ సమ _స్తంబు నాశ "ముంద దాను నాశ మేంది ఇావునను సయితము సరస వీడనిదెద్ది ? యదియె పాడి మిత్ర మది యొకండె

ఇ్తదియుయగాక,-

ఆ. ఒక్క_దానిపొల మతొకటి మెక్కు_టయందు నంతరంబు రెండి కరయు మదిని, ఒకటి తనివిం జెందు నొకతకుణమా (తేంబ యన్య వెంన (బాణహోనిC చెందు,

మజణటీయు,..

ఆ తేన్ను€ జంప నున్న తేణి, నెట్టిదుఃఖంబు తనకు నుప్పతిల్లు, దానిం బట్టి యూవా సేసిక్రొన్న, నొరులను సెతము తాను గావ శక్ష్య మాను జూనెం

ఇంకను వినుము.

ఆ, కానలోనం చాముగానే మొలచునట్టి యాకలములచేత నైననిండు నట్టిపాడుపొట్రకె యొవ్వం డొనరించు పార మేందినట్టి పాతకంబు.”

ళోం

డర

లే

దడి

తల

el

ఆం(ధపాతో పదేశ చంపును

ఇబ్లు నమ్ముంలి అవిల్సి చెట్టు తొజటలోనే ఉండీ “నది. తర్వాత కొన్ని దినములు గడవలూ పక్షి పిల్లలను పట్టుకొని తొజటకుంటెచ్చి (ప్రతిదినమును తినుచుండినది. వేనివిల్లలను తిన్న దో, అప్స్‌ దుఃఖవీడితము.లై వడ్నుచు, ఇచ్చటను అచ్చటను వెదకం దొడంగినవి. డాని నెతిగి వల్లి తొఆఅటనుండీ బయలువెడలి పాజివోయినది. తర్వాత పక్షులు ఇట నట శోధించి చెట్టుతొజ్జళో పిల్లల యెము కలను కనిపట్టనవి. అంతట నా పములన్నియు “ఈ జరద్గ వమే మన పిల్లలను భోక్షించినది? అని కూడం-బలికికొని గదను చంకివై చినవి. కావున చేను “కులశీలంబు 'లెజుం గక” ఇత్యాది వాక్యమును పలికితిని.”

ఈ కథను విని నక్క కోపమున ని ట్లనియెః. “లేడిని మొదట చూచిననొండు నీవును కులకీలములు తెలి యని పాడవే. అ ట్లయినను నీతో దీనికి న్నేహమ్లు ఉత్తరో _త్త రాభివృద్ధిగా నేల నెగడుచున్నది ? కొ. వనాట లేరొ పండితు

లానాటళ౯ స్వాల్పమతోయు నతిపండితుంటజే ;

వనాట లేవా వృకుము

లానాటికి నాముదము మహోవ్భశుం'బే. డ్‌ మజియు--- క. తనవాం డిత. డన్యుం డితే

డనుభేదం బల్పులకె, మహాత్ముల కైనళ

ళం

మి(త్రలాభము

దననా5 యెల్ల వారును, దనదుకుటుంబం బె సర్వ భాతీప్రజయుళ = ౮ాం ఈజింక నాకు ఎట్టు మిత్రమో అక్లే నీవును మిత్ర

మచే. ఇట్లు నక్క చెప్పలా, జింక యి ట్రనియె “వల యిట్లు మాటకు మాట? అందట ముక్క. చోట విశ్వాసమున మాటలాడుక్రొనుచు సుఖముగా నుందము. ఏలయన, ఆ. ఎవని కేని మిత్రు డెవ్వందడునుం గాడు

ఎవని శేని శత్రుం 'డెవండు గాడు

సంభవిం(తు 'కారసంబంధ మున? చేసి

మి(త్రఢేయములును శ(త్రువులునుః ౮౧

అందులకు కాకి “అక్ష కానిమ్ము” అన్‌నదె అనం

“తరము తెల్ల వాజలానే అన్నియు దానిచానికి ఇష్టమయిన .-దీశమునకుం బోయినవి- ఒకనాడు రహస్యముగా నక్క జింకతో “చెలికాడా, ఈయడవిలో ఒకచో నాకపొలము పెరుతో నిండియున్నది నిన్ను తోడ్కొనిపోయి చూపె దను శా; అని హెచ్చరించెను. అౌ్లే జరుగగా, జింక 1పతిదినమును అటశే(గి పైరు మేయుచుండిను. చానింగని ఫొలముసామి వలయొ్గను. తే రాత వలలో తగులుకొని “యేమపాశమునంటి యీ వేంటకాని వలనుండి నన్ను విడ్‌ పించు నేర్పరి నాచలికాడు తప్ప మజటీభయెవయ 2) అని తలపోసెను. తర్వాత నక్క అచ్చటికి వచ్చి సమివించి

౪3

ఆం[ధపాతోపదేశ చంపువు

యిటు తలపోసెను ;--౮నా వన్నిన మాయచేత నాకోరిక చెజ'వేణేనది ; దీనిని కోయునప్పుడు ర కృమాంసములు కము_కొనియుండెడి యెముకలు నాకు తవృకుండ దొర కును. అవి విస్తారముగా నాకు ఆహోరము కాంగలప్రు.”' జింక దానిని చూచి ఉల్లాసముతో “చెలికాడా నా కట్టును (_ెంపీవైవుము ; త్వరగా నన్ను. గావుము; వలయన ఫు ఆ. ఇడుమ వచ్చినప్పు "డెటుగుము మి(త్రుని,

ఆలముందు శూరు, నప్పున శుచి,

వి త్రహోనియందు వెలందిని బరికింపు,

వసనమందుః డెలియు బెంధవులను, లా మటతియు,... ఆ. రాచనగరియందు, రాష వివ్లవమందు,

వ్యసనమందు, నుత్సేవంబునందు

వల్ల కాటియం, దవ హంబునయందు౮

బజ్‌ విడనివాయకు బాంధవుండు. ౮కి అని వేంజెనుం

నక్క_ ఆవలను మాటిమాటికి పరికించి “ఈవల గట్టి

గానే యున్నది” అని తలంచి “మిత్రమా, ఈవలలు నర ములతో వేయంబడినవీ; చేడు ఆదివారము; ఎట్లు వీనిని పండ్లతో తాశుదును ? చెలికాండ్యా మనన్సులో వేజు విధముగా తలంపవేని జేవు కెల్లవాజంగానే నీవేమి

రోల

మి(త్రలాభము

జేయునున్నను వేసెదను' అని పలికి దానికి సమాసము ననే కనంబడకుండ దాగి యుండెను. తర్వాత "కాకి సాయం కాలమునందు జింక రాకుండు

టం గని అక్కడక్కడ వెదకుచువచ్చి అఆస్టితిలో నున్న జిం కను జూచి *“చెలికాండా వమి యిది? అని యడిగెను. ఇది మిత్రుని మాటను తిరస్క_రించినందులకు ఫలము. పెద్దలు వమిచెప్పిరన ;__ ఆ. మేలు గోరునట్టి మృతుల వాక్యంబు

ననరుండు వినండొ యానరునికి

నిడువు యెపుడు. జెంతనే యుండు నాతండు

శత్రువులకుం బీతి సలుపువాండు.” రార

ఆమాట విని కాకి యడిగ్గన్కు--'అవంచక' మక్కడ?

జింక చెప్పినది,...నాయెజిచిం దినుట్యకై యిచటనే కను "పెట్టుకొని యున్నది.” అందులకు కాకి యిట్లు పలికినది: “క, నాయందు దప్పు లే దని

హోయిగ దిగు లేది యున్న నాపద వచ్చుకా,

పాయక సేయుచు నుందు ర

పాయము సుగుణాకరులకు నై నను గూళల్‌. ఛా కం కన రారంజోతమ దను

"వినరు సఖులు వల్కు_హితీవు వినుతోక్కుల మూ

ర్కొ-నరు దివియ యాజేెడు వా

సన నంతము దజియుచున్న సమయమున జనుల్‌ .౮౬._

cp

ఆంధహీతో బదేశ్‌ చంపువు

ఆ. వబాటుడలను బనుల సర్వనాశము నేయు

(మోలఈ (బియము వల్ము. ముదము గులుక

అమృత వడనమెన హోలాహాలనుటంబు

బోలు చెలిమికానిం దోలి బదుకు.” ౮ా౭ ఆంతట;కాకి నిట్టూర్పువిడిచి యిట్లు విలపించెనుః ఓరి వంచకుణా, పాపక్‌ ర్యుండవు నివు ఎంతపని ఛచేసితివిరా ! వలయను, ---- ఆ. కవమ్ముంబలుకు లాడి కల్పుకో బావించి

ఆసగొల్స పొపు లాసం బెంచి

టక్కు. సేవచేసి దక్రొ_ని సాధుల

సాంగముగను తుదకు (మింగుదు రహా. రారా క నమ్మినయుప కారికి (దో

హమ్ము.ం డలపోయు పాపి నన్ఫ తాత్మకునిక

అమ్మా, భగవతి వసుభా,

యెమ్మాడ్కి_ భరింతు వమ్మి యెజింగింపు దయకాం ఆ. చెనంటితోడం జెలిమినేయుట సరిగాదు

(పీతి నూపుకేని నీతి గాదు

మండుచున ద బొగ్లు మాడ్చును వా_స్తంబు

చల్ల బడినయంత నల్ల (జేయు. ౯౦

అట్లననేల ? దుర్జనులవృ ల్త్‌య్‌ యిట్టిది ; చ తొలుత బదంబులం బడును, దోన 1గసించును వీవువూంసముక్‌,

(ల

మి(త్రలాభము

సలముగ నీమొకో గొణణప గర్భ ములందు విచ్చితవై ఖరి౯, విలమును గాంచి చయ్యన' (బ వేశ మొనర్చును నిర్విశంకత౯, ఖలచరితంబు దోమ యొడి కంబుగ వాలక మాడు సర్వముకా, ౯౧ అ్లే,._

ఆ. ఖలు(డు (పియము లాడి కరణలించు మతి నంట

నమ్నకముునకు గతమ్ము గాదు;

వానినాల్క.తుదను చేనియ జూల్కొను

ఉల్లమందు మేళ ముల్లసీల్లు.” ణా

తర్వాత తెల్ల వాజుగానే పొలముసామి దుడ్డుగు

దియచేతటూని ఆచోటికి వచ్చుచుండగా కాకి మాచి జంకతో “సఖు(డా, నీవు చచ్చినవానివలె నగపడుచు గాలి తో కడుపు బూరటించుకొని, కాళ్ళు నిగుడ దన్ను కొని, ఉండుము. నేను నీకొన్ను లను ముక్కుతో గీజుచుం జెదను; నే నెప్పుడు కూయుదునో అప్పుడు నీవు లేచి తటాలున పాజ్‌ పొమ్ము”అని చెప్పినది. జింక అటే కాకి నూట(ప్రకారమే శేసినది. అంతట సంతోవముచే కన్నులు వికసిల్లుచుండ పొలముసామి ఆతీరుననున్న జింకొంగాంచి “ఆహో ! స్వయ ముగానే చచ్చితివా ! అనిపలికి వలనుండి తప్పించి ఉరి (తాళ్ళను కై కొనుటక్రై జతనపజడెను, అంతటకాకి కూంత

౪2

ఆం, ధహీతోపదేళ చంపువు

“విని జింక వడిగా లేచి పాలీపోయెను. చాని”కీసి పొలము "సామి విసరివై చిన గుదియ గుణీ తవ్పీ నక్కను చంవినది. ఇప్పుదురు గదా 3

ఆ. మూండు వత్పరములు, మూండు మూసంబులు మూూ(డు పక్షములును మూండు నాళ్లు, నవధి గా? నుత్క_టాఘపుణ్యములకు నిక్కూడనె ఫలంబు మెక్కు_ నరుడు. ౯౩ కావుననే నేను చెవ్పీతిని శోభ కుకంబుతోడి” నిత్యాది” అంత లఘుపతనకము మరల నిట్లు వచించుచున్న ది. కం నిను భజశ్షించిననుక్‌ భో జన మది నాకుశ్నీ కేమొ వాలద సుమో, అనభూత స్తు సీవ్రు జీవిం చిన జ్నతగ్రీవుపోల్కి జీవింతు నయా! ళీ మణీయు,... కం తిర్యక్సాాణుల శ్‌నను నార్యా, విశ్వాస ముండు ననభుమతులకు౯ ; వారగ్గంబు గాదు సాధుల మర్యాద స్వభావసిద్ధిమహితం బగుటకం ౯ మజటియు,._ శం గొనకొని యెంతయు -జీంవిన, జనియింపదు వికృతి సాధుజనచి_త్తములక్‌ ;

రో౮

మి్శతిలాభ ము

వన రాళినీటిం గాయ ననువుపడునె కసవుపంజు లంటించుటచేళ్‌.' అ

అందులకు హిరణ్యకుడు పల్కు_చుస్నా (డు. చపలుం డవు నీవు, చపలునితో చెలిమి యేమా(త్రమును చేయ రాదు. అట్లు పెద్దలు చెప్పియుస్నారు:. ఆ. కాకి, మేశ, వీల్ల కాఫురుషు(డు, దున్న, పంచకంబు నమ్ము వం-చక్‌ బు కాన నోకుమార, వఏని నేనింటిని నమ్మకుండ నెప్పుడు నెమ్మి (బదుకు. క్తి మజీయొకటి ; వమన, _నివు మాకుశతుపక్షుము వాం డవు. అదియును పెద్దల సూ_క్తమే. ఆ. చక్కు సంఫఘటించుసంధిచే నైనను బగతుతోడి చెలిమి బాగు గాదు; తివిరి నీళ్ళ గొంత “తెరలంగం గాచిన నగ్ని మోాంద6 బోయ నార్చకున్నె ? గూ

ఆ. విద్యచేత నెంత వెలుగొందుచున్ననుు దుర్దనుని. ద్యజింపు దవూరమందె; ఫణముమిోంద మేటిమణి వెల్లుచున్ననుం భయము గల్ల కున్నె పాముం జేరు క

ఆ. అగున "జెప్పటిక్‌ని న య్యుడిం దప్పక 9 కాని చెప్పటికిని కానె "కాదు

రజా

ఆం(ధహితోపదేళ చంపువు

బండి నీటిమూ-దం బాజంగ నేరదు, పడవ చేలమిోంద నడవలేదు. ౧౦౦

సులీ యు, ఆ. అధికవుయిన యక్టుయర్ల ంబుచే నైన నిముతులందు నెవండు విశ్ళసించు, రకు జౌ చెవడు విర క యొ నాలిపె, కలె అవా రా నంతతోనె యాతం డంత మొందు.' స

అందులకు లఘుపతేనక మిట్లు బదులుపల్కెనుష “నీవు ఇెప్పీన బెల్ల చేరువింటినిి అయినను నాకు ఇదే సం కల్పము; ఏమన, నీతో తప్పక చెలిమి చేయవలసినదని. అది నెజవేజదేని తిండి మానుటచే అత్మహత్య గావించి శొనెదనుం అక్షై; వలన.

ఆ. పగులంగొట్ట సులువు, తేగిలింప వహీ లేదు మంజటికుండ౭ బోలె గొంటుజనుని పగులంగొట్టం గడింది తగిలింప సులభంబు స్వర్ణ ఘటమువో లె సత్సురుషుని. ౧౦౨ చముతీయు్యు.._ ఆ. సర్వలోవాములకు సంగతి (ద్రవముచే, ఖగమృగాదులకగు గారణమున, పామరులకు గల్లు భయలోభములచేత, చూడ్కి_మ్మాతముననె నుజనుల కగు. ౧౦౩

Ao

మి([తలాభము

చయముజియు,___

ఆ, నారికేళ ఫలమునకు సమాకారుండు చక్క నరసి చూడ సాధుజమండు ; పైకి మాత్రమే విభాసురుం డగుచుండు కాపురుషుఃడు శేంగుంగాయ వోలె.

ముణియు,

ఆ. సాధువులకు. దొంటిసఖ్యంబు విణీగిన గుణము లించుకేని కొజుతపడవు, తమి శతూంటి విజిచి దవ్వుగా నీడ్చిన( 'దెగక తంతు లనుగతించునబ్లు.

ముణియు,

కే భుచితయును చానకీలత, శూరత యును దూఖమందును నుఖ మందు! దుల్యతీయును,

౧౦

౧౦౫%

కూర్మి మోమోట, నిజమె వాకుచ్చుటయును,

ననిసుదియు నివి చెలికానిగొనము లరయి.

౧౦౬,

ఈ గుణములచేత భూవి.తులైై న పురువుని నిన్ను

దక్క నేనెక్కడ సంపాదింపంగలను ?°

ఆతని యామాటలు విని హిరణ్యకుడు లాంగనుండీ వెలువడి యిట్లనియె ;.'సీ యీ నచనామృతమువేత

చేను తనివింజెందితిని. అట్లు చెప్పియున్నారు;

ఆ. సాధువాక్కు (వ్రీతిసద్యు క్రిసహితంబు సుకృతిమనము నెంతచూజ గొనునొ,

U౧

ఆంస్ధహీతో చచేళ చంపువు

చల్ల జలక్క మూాణి సరులు, చందనములుూ భుర్వవాతుని కంతశర్ణ మిడవు. ౧౦౯ మజకియు._ ఆ. చపలబుద్ది, యాళ్దః సత్యహీనత యును బాయి మంతనముల బయలు నేంత, కరాళ తనము, ద్యూతే కేళి, యొండొండును కడు చొసంసలబు నేస్తకానియందు. ౧౦౮ ఈ నీ మాటలంబటళ్టి యరయ నిం దొక్క్ల దోసమేని సీయఐ దుం. గనంబడదు, వలయన,. క. పాటవము సత్య వాక్యత మాటలబడీం బెలియు, వుజి సమతుతయె వెసళ జాూాటు నతోభతనుం బడి పాటి నచపలతను, వేటు పల్కు. లిం కేలా? ౧౦౯ ముజియు,.___ ఈ స్వచ్చ మయినయట్ల స్వాంతేంబు గలవాని శాలిని వేటురీతిం జెలయుచుండు, ఇాత్యదుష్ట మయినస్యాంతేంబు గలవాని వాక్కు చేబువగను వజలుచుండు. ౧౧౦౮ ఆ. మనసునందు వేణు, మాటయందును వేజు, కర్శృయందు వేణు, దుర్శతులకు ; మనసునందు నొకశు, మాటయందు నెకు, కర్యయందు నౌకకు, భార్చికులకు. ౧౧౧

Us

మీ([తలాభము

కావున సీ కోరినయ”క్లే కానిమ్ము ఇట్లు పలికి హీర ణ్యకు(డు చెలిమి కావించి కాకిని మేతయిన యోగిరముల తో తనియించి లోలోలో. దూజను. కాకియు తన కొ వున "కేంగినది. అప్పటినుండి రెండును ఒకటిథాకటి ఆహో రము లిడుచు, కుకలము లడుసుచు, నవు క ముగొ మాట లాడుకొనుచు కాలము గడపుచుండినవి.

ఒకానొకప్పుడు కాకి హిరణ్యకునితో “చెలికాణా, ఈ-చోట నిపుడు కాకికి ఆహారము దొరకుట మిక్కిలి కష్ట ముగానున్న ది. కావున ఈచోటు వదలి మజియొకచోటికి పోంగోరుచున్నా ను అని చెప్పెను. అందులకు హిరణ్య కండు పలికను,...

ఆ. “తావు. దల శోభందలంగ. గేశంబులు, నఖములును రదములు నరులు నక్షై; ఈరవాస్య మెటింగి యడలకే యుండును మతిగలాండు తనదుమనికితమును.”” ౧౧-౨

కాకి చెప్పుచున్న ది -*మి(తుండా అది కాపురువుల మాట. ఏలన

క. మనికి విడి వేణు మనికి౯

“ జనడిం గరులు సింగములును సత్పురుషులునుక; మనికిన యుండి నిధనముకొ గనెడి౯ గాకులు మృగములు గాపురుషులును౯.”

X43

ఆంధపితో చబేళ చంపువు

హీర ణ్యకు(డు పలికెను? _ “మితుండా, ఎచ్చటికిం బోవు దము? ఇట్లు చెప్పియున్నారు: ఆ. కదలు. (బెజ్జం జొక్క_పడముచేతను మున్ను నిలుచు నొక్కచానం జలన మేది, మాందితావు చా సమోకుణ సేయక ంటిఇావన్రండి తొలలలడెపుడు, ౧౧౮ చక్క. చూచినతావు ఒక్‌టికలదని కాకిచెప్పెను అదియేదని హిరణ్యకు. డడిగెను. _“డండ కారణ్యములో కర్చూరణారమును వెరి సరస్సు గలదు; అందు నాకు చిర కాలమునుండి సంపాదింపంబడిన మిత్రుడు మంధథరుండను తాబేలు స్వభావముచేఠనే ఛార్జికుండు.. కలండు= వలయన, —— “క, పరులకు ధర్మము కరము సు కరముగ నెల్లరును జెప్పలలరు ధరి(తి౯ నిరతి౫ నాధర్ముమె తము రరుదుగదా చేత యేవపహోత్ముండొదక్కకా. ౧౧౫

అతందు ముంచివుంచి చేయలం బట్టి తెచ్చి నాకుం బెట్టి నన్నూ? జోపించు యు.”

శో ఒజ లెల్ల వారు నుపదేళ మొు2రింప ధగ్మమార్ష ములను చక్కా. రులకుళ, దామె యాచరింప దలివచ్చినప్పుడు మూడు లగుదు ర క్రై మునులు గూడ,

వ్‌ నే

మి(త్ర లాభము

అందులకు హిరణ్యకుడు పలికెనుః. అట్లయిన చేను మాతే మిట నిలిచి యేమి చేయవలయును ? ఏలయన. క. వనాట లేదో” జీవిక యెనియు, విద్యా ప్‌ యొద్దియేనియుం జుట్టా లేనియు నొకసత్కారం శేవియు, నానాడు విడిచి యేల వలయుక్‌* ౧౧౬ నుజియు, క. ధనికుండు, (శో([త్రియుండును , జనపతియును, నేజునుక, భిమగ్వరుండును నాం జనుసీమీవురు నేతా వున లేరో యట వసింపం బోలదు నవత్స్పా! ౧౧౮ ముజీయు,___ క. జీవనము, భయము, లజ్జియు, నీవియు, చాక్షీాస్టీ మ నెడియాయునును చే తావ్రున లేవో యచ్చటం గావింపం దగదు సుమ్ము కాపురము సఖా! ౧౧౮ మణియః, క. అట మిత్రు, నివాసము దగ ఊట సీనాలుగును తేవొ, మేవి యనంగాం ' దటపూర్ష్మ నుజల నదియాక, బటు వగువెజ్జా, ఖబుణదాత, వై దికవరుండుక, ౧౧౯

కావున నన్నులహాడ నటశే కొనిపామ్ము.'

MA

ఆం(ధ్రహితోవదేశ చంపు

తరా(త కాకి అవెలికానితోలహాడ విచిశమయిన కథలు చెప్పుకొనుచు, సుఖముగా ఆసరస్సుకడకు పోయెను. అంతట మంథరుండు దూరమునుండి చూచి లఘుపతన కునికి తగిన యాజతిథ్యము సలిపి, ఎలుకకును అతిథి పూజ గావించెను, కాకి యిట్లనియె;-_ కచెలికాండా మంథరాండా, ఈయనకు వికేవమయిన పూజు గావింపుము; వలయన, ఈయన పుణ్యము నేయువారిలో అ(గగణ్యుండు హిరణ్య కుండను వే మెలుకదొర. ఈయనయొక్క గుణములను పొగడుటకు రెండు వేలనాలుకలతోడి నాగేం్యదుండు ఒక్‌ వేళ సమర్థుండయిన నయ్యొకును.” ఇట్లుపలికి చిత్రీవుని కథలు వర్షే ంచెను. మంథరుండును అదరముతో హిరణ్య కుని సత్కరించి “అయ్యా! నీ నీకు మంగళము; నీవు జనులు చేని యడవిలో నుండినందులకు కారణమును చెప్పవల యును.” అనియడిగనుం పీరణ్యకుని పూర్వ వృ త్తాంతిము. హీరణ్యకుండు ఇట్రనియె; “చెప్పుచున్నాను వినుము చంపకావకియను పట్టణములో సన్నా ్పినులమఠ మొకటి కలదు. అందు చూడాక ర్లుడను సన్నా నని వసించియం డెను. అతండు తినగా మిగిలిన బిచ్చపుటన్న ముతోడి బిచ్చపు. 'బా(త్రమును చిలుకకొయ్యకు తగిలించి నిద్రించు చుండును. నేను (ప్రతిదినము ఎగిరి ఆ యన్నమునుతిను చుందును. ఇట్లుండంగా అతని ప్రీయమిత్రు(డు పణాకర్లుం

౫౬

మి([తలాభము

డను సన్నా గీసి వచ్చెను. అతనితో నానావిషయ సంభా హలోనుండియు చూడాకక్టుండు నన్ను జడిపించుటకై చీలిన వెదురుతుంటతో నేలను కొట్టుచుంటెను. చానింగని ఏణా కరుడు బ్రట్రనియె. సభు డా నీవేల నావూాటయందు. గాక వేజెందో ఆస క్తి. బూనియున్నావు? ఎట్లనగా. ఆ, నెమి 3 గల్లుమోామూా, నిర డలం బగుమాప్పూ, వూట వినగ గోర్కి, మధురవాణి, అధికమయిన(వేవు, యాద రాతిశయంబు, కూర్చిగలబ్లునతనిగు రు లాణు, ౧౭౦ ఆ. తుష్టి తేనియిీామి తొోొలిచేంతం దలపమి మాటవరుసం బేరుముణ చుటయును, గారవింపమియు, న కార్యంబు సాటుట . కూర్చిసన్న వానిగ్పుర్తు లై దు.” ౧౭౧ అందులకు “భన్ర్యయణా, నేను విర కుడనుగాను; ఇటె వరాడు, ఈయలుక నాకు చెజుపు చేయుచున్నది. సర్వ చా నాపాతేలోని భిమూన్నమును తినుచున్నది.”' అని చూడాక రుడు & _క్తేరము చెప్పెను, పీణాకర్టుడు, చిటుకు ఖాయ్యనుచూచి యిట్లనియె; “ఎలుకయంత ! చానిబల 'మెంతే ! ఎట్టిది యింతేఎత్తు ఎగురంగలదు ? కావున నిందుల శ్రేమో కారణముండును. పెద్దలు చెప్పియున్నారు ;- కం అమ్మరొ, వెడగ్న శాండిలి యిము గట ప్పయిననువ్వు లిడి సరిసరిగా.

ఎనీ తై

అం(ధహీతోపదేశ చంపును

“జ మని ముడీనువ్వులు గోన ? నమ్మను యింజేమయొ కారణము గలదు నుమ్యొ(౧౧_౨.౨

“అది యోట్లని చరాడాక ర్హం డడిగాను ; వీణాకద్టడు చెప్పుచున్నాడు ము

“ఒకానొకప్పుడు నేను వర్ష రువులో [వత్గవాణము' శె ముక నగరమున నొక (బాహ్మణ గృహీని బన యిమ్మని చేడీతిని. అతండు బస యిచ్చి నాకు శుభూవ. గావించుచుంజెను. చేరును సుఖముగా నా చేవార్చనను జరుపుకొనుచు నుంటిని, ఆ మజునాండు 'వేకువను చేను మేలుళొనణా ఆ బాహ్మణు(డును, (బాహాణియును మాట లొడుకొనుచుండిరి. చేను వారి మాటలను అక్క-జతో వింటిని. (బాహూణు:డు వచించెను. (పీయా, దశ్నీణాయన సం కాంతి వచ్చుచున్నది దానమునకు అనంతఫలము' నిచ్చునడి. సూర్యు నుద్దేశించి నీవొక (బావ్వాణునికి భోజన మిడవలయును-' అంతట (ఛావ్శాణి పరువనచన ముల నాతనిం జెడరించుచు నిట్లనియె :___“చారి(దోస్రప వాతూడవు, సియింట భోజన మెట్టు క లుగును? ఇట్లు నన్న డుగుటకు నీకు లజ్జిలేదా! నిచేతం బడి నాగతి యిట్లయినది. ఎన్నడును సుఖము లేదు; మంచియన్న ములేదు; చేతి శే మియు లేదు; కాలి కంతకుముంటే లేదు.” ఆనూటలకు జం కియు విప్రుడు అల్లనల్లన నిట్లనియె 1---గపీయా, సీవిట్లు చప్పవచ్చునా! పెద్దలమాట వినుము 4

Ko

మి([తలాభము

క, తనబోనములో సగ మెం నను నరి కిం 'బెట్లనటి యాతని శేరీ థి టట తిని గల్లు నెపుడు నెందును తనకోరినయట్లి భూరితర విభవంబులే్‌ ! ౧౨౩

క, ఘనహేవము దానములచే ధనికుం జేఫలము నొందు దాని దగిదుం డును జెందును గాకిణి యి చ్చిన, నని బుధపుంగనవ్తులు వచింపంగ విన మే. ౧౨౮

ఆం అల్పుండయ్యుః నిచ్చునతేంజె లోకహీతుండు అధికుం డయ్యు, నియ్య నతండు గాడు ; మంచినీళ్ళనూయి మాను షవ్రీయ మగు, ఉప్పునీటికడలి మె ప్పెనయదు* ౧౩౫ అౌక్లేకదా,. ఆ. త్యాగమహిమ లేని దరిజేసి కేలరా రాజరాజ నామురావణయబు ! నిధులు గాచువాని బుధులు నుతింతురే ందువే నితేడు మహేళుం డనుచు : ౧.౨౬.

క. దానంబును గురియుటచేే చేనుగు శ్నీణించియును వహించును వినుతీకా ; చానంబు లేక సతితము వీనాంగం బయ్యు ఖరము వినుతిం గనునే? ౧౨౭

ఎనన

ఆంధహితో పదేళ చంపున్తు

కం జలమును మ్మాత మె యిచ్చుచు జలదుండు (వియుండగును నకలజనములకు నిల£౯ా; అలయక చే సాంచుచుంగ న్నా ఒనేర్చును మిత్రు డయిననుం గనుంగానయగాక౯.

“కే. మం చిపా(తంబు, కడు శొడ్డ, మంచి చోటు

జ చి కాలంబు గూడ, హమంచితేమః గ

నేమి ముత్తురొ, యది ఫలియించు మూడ

నతులభాగ్షిపరంపర నండు బుధులు.” ౧౨౨౯

ఇట్లు పతిచేత (ప్రబోధికయె (బ్రాహ్మణి అంగీకరించి

“అటు లైన, ఇంట క్రొంచెము నువ్వు లున్నవి. వానిని ఒలిచి ప ప్పుశేసి నూంబొడి చేసి దానితో (బాహ్యణునికి అన్న ము పెక్టైజను” అని వచించెను, అందులకు (టౌవ్వాణుయు సంత నించి ఊరిలోనికిం బోయెను, అనంతరము ఆమె తిలలను వేడినీళ్ల తో డిగి దంచి తెల్పపప్పు గావించి యెండంబోసి యింటిపని చేనఫానుచుండంగా వానిలో కుక్కయొకటి మూూ[తోత్సర్లము కావించినది. ఆ చెట్టంగని యామె “అయ్యా, we విధియొక్క_ నేర్పును మూడు! ఈ ను అభోజ్యములను గావించిన ని. 'కావువ వేను వ్‌వింనాని యనరి యింటి కేవింజని ఒలుపుం బప్వునకు బదులుగా ముడ్‌నవువ్వులం 'దెచ్చికా నెదను. ఇట్లు ఎవరినడిగినను ఇత్తురు” అని యాలోచించుకొని వానింగని కిక యింటికి వచ్చినగం ఆ సమయాన చేను ఆయింటనే

౬౦

మి(తెలాభి ము

భితోర్థమై వచ్చియుంటిని. అమె ఆ యింటి యిల్లాలితో “ముడినువు(లకు సరిగా నువ్వుంబప్పి చ్చెదను వ్రానుము;” అని పలికెను. అెక్లే ఆ యిల్లాలు నుడినువ్వు లిచ్చి నువు బప్పు నై కొని లోనికి రాగానే ఆమె పుత్రుడు కామంద క్రీ శా స్త్రమును చడివినవా(డు, సీతిదృష్టిచేత “అమ్మా, యోానూవులను శె కొనయాడదు. ఈమె తెచ్చిన పప్పును వట్టినువ్వులిచ్చి పుచ్చుకొనంగూడదు ఇ ట్రీమె యిచ్చుటకు కారణ మేదో కలదు” ఆమాటచే ఆ యిల్లాలు ఆనువు6 బప్పును పరిత్యజించినది. కావున నేనువచించితిని “అమరొ వడగో ఆాండిలి” ఇ 'త్యాదిని. అమే ఇట నీయెలుక బలము నకు అండయణగ కారణ మొకటి యుండవలయునూ అని నిముస వాలోచించి మరల సన్నా్వాసి యి ట్లనియ == “ ఇందులకు కారణము విశేషముగా ధనార్ల్షనమే గావల యును ; ఏలన, | ఆ. ఎల్ల తావులందు, నె అకాలములందు

ధనము గల్లువాంటడె దండిముగండు ;

రాజులకు సయితేము (పాభవంబున "కల్ల

ధన మె మూల మగుచు. దనరుచుండు. ” ౧5౦

ఇట్లుచెప్పి ఆసన్నా గ్టసీ గుద్దలి తెచ్చి సాలాలగను

(తవ్వున నా౭డై చిరకాలమునుండీ నేను గడించి పెట్టుకొన్న నాధనమునంతయు పుచ్చుకొ నెను. అదిమొదలు నేను దిన మునకు దినము బలము ఉడిగినవాండనై. సత్త్వ త్పావా

3)

ఆంధహీతో పదేళ చంపువు

ములు క్రోలుపోయి నాయాహోరము నయినను సంపాదించు కొనుటకు శక్తిలేక భయముతో మెల్లమెల్లగా సంచరించు ముండగా నన్ను గని చూడాక ర్లుం డిట్లనియె...

ఆ. పసీండిచేత నెల్ల వొండును బలియుండు,

పసిండిచేత నగును బండితుండు,

పసిడి పోయినంత పాపము! కను మెల్క

యాత జాతి నవొత నంది యొ దగొం ౧౩౧ ఆ. అరమునకు దూరు. డగునట్టనరునికి

నల్ప మేధసునికి ననవరతీము

స్య్వల్పనదులు (గీవ్మసమయమందునుబో లె

జేంతలన్నియును నశించు మిత్ర)! ౧౩౨ ముణే యు ఆ. కలిమి గల్ల మి _త్త్రగణము సేకూడును,

కలిమి గల్ల బంధుగణము కొల్లు,

కలిమి గల్లువాండె ఘనుడు లోకమునందు _

గలిమి గల్లువాండె తెలివి గలడు. ౧౩౩ మతియు, — ఆ. పుత్ర ఫీంనూనకును మిత్ర హీీనున కును

ఇరువురకును వీరి కిల్లు పాడు

పరముమూార్హునకును బడియు డెనలు సాడు,

నిఖలములును వాడు నిర్ధనునకు. ౧౨౪

కై

మిత లాభము

చుతీయు,---- ఆ. అవికలంబు లిం దియను లవే, చే రే, పటుమనీష యదిమె పల్కు. నదియె, అర్థ గర్వ మేం, నాతండే క్షణములో వేటుమనుజు( డగును వింతగాబె ?° ౧౩౫ ఇదియంతయు విని నే నిట్లు తలంచితిని వాాఆళక నే నిచట నుండందగదు. ఇప్పు డీ నావృత్తాంతము నొకరితో చెప్పుకొనుటయు సరిగాదు. ఏలన, ఆ. ధనముపోకడయును మనమున'తాపంబు గృహములోనిదుశ్చరిత్రములును వంచనంబు నభిభవంబు నీయినింటి వెల్లడించుకొనుట వెళ్తితనము. ౧౨౬. మటియు,.. ఆ. ధనమును, మంత్రము, జీవిత మును భేవజమును, గుటుంబమున6 గలఫిడం బును నవమానము, మానం బున్కు దానము, చాంపవలయు బుధు. జెన్మిదియుక్‌ = ఇట్లునుం జెప్పిరి వలల = దైవ మత్యంత విముఖత దాబ్సి యండ, ప్రరుషకారంబు వితథమై పొలియుచుండ, మానవంతు' డయిన వేదమోననవునకు ననమునం దక్క సుఖనుందు వసుధ6 గలదు, ౧౨౮

౬ ౩

ఆం[ధహీతోవదేశ చంఫువ

మజీియు,... కే. మానవంతుండు చచ్చియేం బోనుగాని నభావంబుమాతము వూనం జెపుడు, అగ్ని "తా నాజునవై నను నాణు. గాని ీతలత్గంబుమా[త్రము చెంద ెప్పుడు, ౧౫౫౯

మణియు, ఆం నూనగుచ్చమునకు మానవంతునికిని రెండెవృక్తు లొప్పుచుండు జగతి, ఎల్ల వారివాాళి నెసలారు టొంజెను అడవిలోన నాశ మందు టొండె. ౧౪ వముకి యాచించి (బనుకుట యో ఆది అన్నిటికన్న గర్హవ్రము. ఆ. విభవహానుం డునుజటు ఏతిపవళ్మో తుని కిచ్చి తనియం జేయు కుని తగునుగాని, ఒరుల కుపకొరింప నల్ల నిక్సపణుల వలదు వే-డుకొనుట వలదు వలదు. ౧౮5౧ ముజియు,._ కొలువు గొారవముకు నెలవెలుం గిరులను అంగకాంతిని జరు వారివారకథ పాపచయము నెటు పటాపంచ లొనరించు, గుణశతముల ను కూల్చు యాచ్ల, ౧౮౨9

౬లో

మీక లాభము

ఇట్లు విమర్శించుకొని; - “మణీ నేను ఒరులయన్న ముం దిని జీవింతునా ? అయ్యా, అదియు వావునకు రెండవ దారియే. ఏలన, కే. సరుజు(డు, చిర పవాసియు-

బరాన్న భోజియును, బరభవనళాయియు నూ

వీరితో నుంటయొ మరణము ;

మరణం బన నేదొ, మిశ్రమం బతని కే.” ౧౮౪౩ అని యాలోచించుక్రొనియు లోభముచే వెండియు ధన మార్జింప ఇల్లు చేసిక్రొంటిని. వీణాకర్షుం:డు నన్ను వెదురుచిలి కతో మరలంగొక్సైను, అంత నేను “లోభముచే వీడితులైై తుష్టి చెందని వాండు తన్ను. చాను చంప్తుకొనువాం జే,” అని తలపోసితిని. ఎంత యత్నించినను (పౌ_ప్పవ్య్వము కాని చెట్టు చేకుణును ? కే. పడయ నియతం బయిన దానిం బడయు నరుండు

చాని దప్పింప (బ్రహ్మకు దరము గాదు

కాన చే నడ లొందను గర్వపడను,

నాది నాకే ఘటించు, నొండ్ల కది పోదు. ౧రరో మణీ యు, ___ క. సంతో పాన్ఫుత తృ్తులు

ఇాంతాత్నులు పొందుసౌఖ్య సారములోనక్‌

ఎంతీయును బరువు లిడు ధన

చింతకులకు సుంతయిని చేకుజదుసుమా. ౧౪౫

ot

ఆంహీ తోపచేళ చంపువు

మణీయు,... ఆ. అతడె చదివినాతం డతంజె విన్నా తీ (డు; అతంజె యాచరించినాతం డఖల, మాక నెవండు వెన్క కడిచి నై రాశ్యంబు పాదుకొల్సినాడొ స్వాంతవందు. ౧౮౬ మజీయు.____ ఆ. స్వంత 'మెవ్వనికిని సంతున్టమో వాని కొఖలసంపషజలును వా_స్తగములు, జెప్పు కాల నున్న శ్నీతితలం జెల్లను తోలు గవ్సీనట్లు (గాలులగా దెం ౧రలి మీ యూ... జే, ఈక్వరులదాగరములయందు నీడిగిలక, (పీయజనముతోడి యడలబాపు వెత అజటులక క్షే బములు వల్కు-ఖేదంబు లేక్‌ యెవడు (బ్రదుకు, నాతం డె ధన్యుండు ; పరుడు మృతుడు. వలయ న, తే. తృవ్ష బుజమునం౭ గొని పజ తెంచుచుండ జనునక్తు నవ్వుగాదు యాజనశతంబు, పహూ_స్రగతమైనయర్లంబున ందునె న దనివిగ లవాని కుండ జాడరము నిజము, ౧౯౯ కావున ఇప్పటిదశకు తగినపని యేదో చానిని నిశ్చ యించుకొనుట (కేయము. పెద్ద లేమిచెన్సీ రనంగా-_

కక

మి(త్రలాభము

కే. ధర్మ మన భూతీదయ యగు, శర్మ మనల

నోవు లేమి సమ స్హజంతులకు భువిని,

స్నేహా మన నమ్ముకంబు, పాండిత్య మనలో

చేయం దగు నిక్సై యనుపరిచ్చేద, మనఘఘు. ౧Ao అయ్తే... క. ఎపుడు విపత్తులు నచ్చువొ

యపు డుచితముసేయునెజుక యగు నే ర్ప్వనంగా;

అపరిచేదకు లగుశా

రపరుల కాపదలు నిత్య నూసన్న ములే ౧౫౧ నుణీయు, ఆ. కులము$కొజుకు నై యొకొని ముజ్టిగింహుము

ఊరికొజుకుం గులము నజ్జిగింపు,

సాటికొణుకు నుజ్జిన ము సేయు మూూారిని,

ఆత 2 త్యజింపు మఖల భువిని. ౧౫9 మజియు,___ ఆ. గొప్పవారి నండగొన్నను జననికిం

గర్భ్శవశముగానే కలుగు ఫలము,

పహారునికంఠమునకు నాభరణంబయుస

వాయువునె భుజించు వాసుకియును= ౧౫౩ మచతయొకటి,.___ ఆ. బాధ లేనియట్టి పానీయ మైనను,

భయము తెచ్చుతీయభ క్షమెన,

౬3

ఆంధహితోవ దేశ చంపువు

“ఇంటి నరసి తెలిసికొంటి స్పష్టంబుగా చందు సుఖము యదియ హితమటంచు. ౧౫

ఇ టాలోచించుకొని నరులుశేని యాయడవికి వచ్చితిని ; ఛా

ఆ. వ్యా(ఘసింధురముల వనమున. దరు విల్లు, పూలు పండ్లు నీళ్ళు భోజనంబు, నార మడి, పడుక తృణం బైన మే ల్లాని, బంధభుమభ్నC బెడ బదుకు దగదు. OX తర్వాత నాపుణ్యము -"వెములక య ల్సి ఈచెలి కాడు నాయందు స్నేహమువహించి, న న్నన్ముగహించినాండుం ల్లపుడు ఆపుణ్యము పండి నీ(పొాపు సాతాోత్స (రము నాకు లభించినది. వలనలౌగ్వెటా్ల క. భవవిషతరువున నుడ్భవ మన్ర నరిడిగ శండుఫలము లమృితమయంబుల్‌ క కవనరసాస్వాదనము౯ భవహరణము నాధుబ్బంద పరిచరణంబు౯ ౧౫౬ మజయు___ క. సారవిహీనం బగుసం సారంబున మూం-డు గలవు సారము లరయకొాొ నారాయణ పదభ_క్రియు, సౌరనదీమజ్టినంబు, సత్సేంగంబుకా. ” ౧4౭

కరా

మి(తలాభము

మంథరుండిట్టనియె,- *సీవు అతిసంచయము చేసితివి;

అందుల దొసంగిది, -వినుం *క్ష, రొలందికి మోజినలక్రిన్చకి

నలశెడు భోగంబె రకు. యారసిచూడకా,

జలపూర్ణ్మ తటాకమునకు

నలవడయణా వాటమయిన యలుగుంబోలెకొా ౧౫౮ ముజియు,..... ఆం అనుభవంబు లేమి నన్యులకు సమంబు

లోభి వానిధనము లోకమందు,

అతని దనంగ నేల యన, నది వోయిన,

నతండొకం డె యుడ్చి యలయుం. గొన. ౧౫౯ అక్లే చెప్పినారు ;.__

క. దానము (వియవాక్సహితము,

జాన మగర్వంబు, ఈాంగలిసహితేమా బలముక్షొ,

జానయుతం బగువి త్తం,

బీనాల్లును దుర్గ భంబు లీలోకమునకా.* ౧౬.౦ "చెప్పినారు. ఆ, చేయదగును మితిగ సేకరం బెప్పుడు,

_మితిని మించి చేత మేలు గాదు; ఎక్కు_డుగను గూర్చ నక్క-అపడీ నక్క వింటితాంకు నొంది బి బెం గనుముం” ౧౬౧

ఓకా

ఆంధహితో పడేళ చంపును కథ ర

ఆశెండునా (కాకమూవకములు) “ఆకథ చెప్పుమని యడిగినవి. మంథరుండు చెప్పం దొడంగెను: కల్యాణకటక మను నగరములో ఖెరవుండని మొ వేటకా- డుం జెనుః వా:డొళనాడు మాంసముతై విల్లు “శీలంగొని విం ఛాషరణక్ట మధ్యనముం జొచ్చెను. అచ్చట నొకజింకను చంపి కొని పోవుచుండగా వానికి భయంకరమయిన పందియొక టి యగ పజెను అంత నావేటకాండు జింకను నేలదించి పందిని కోలతో కూలవనేసెను. పందియు మేఘుమువలె భయంకర నుగా గర్జించి వానిని ముష్క-ములో పోడిచెకు 3 ఆపోటు నకు వాండు నటుకిన చెట్టువలె చలంగూతెను. వలయను_ ఆ. సీరొ, నిప్పా; విషము, నిశితాయుధయమొ, నోవొ,

తుధయు, కొండనుండి క-లిపడుటొ,

కారణం బొశండు కలిగిసయంతనే

చేవామును ద్వజించి దేహి యేంగు. ౧౬_9

"వేట కానియొక్కొ_యు, పందియొక్క_యు అడుగుల

(తొక్కిడిచేత పామొకటి చచ్చినది. ఇంతలో దీర్భ రావ మదు నక్క యుకక* మేత తిరుగుచు చచ్చిపడియున్న వానిని, జింకను వేంటకానన్సి పందిని చూచి యిట్లు తల పోసెకు.నాకు విస్తారము ఆహారము దొరకినది. కాకేమ్మి క. ఏవగం దలంపనివే తా

మే వెతలు శరీరి శివుడు నే తెంచెడినో

శం

విఇతలాభమా

ఆవగ నె వచ్చు సుఖములు సీవలనక్‌ దైన్య మొకటి హౌచ్చుగ నుండు. ౧౬౩ కానీ వీనివాంసములచేత నాకు మూయంయడునెలల భోజనమగును. వెప్పిరిగదా,-- ఆ. మనుజు. డీత. డొక్కమూసంబునకుల జూలు, శెండుమాసములకు మృగకిటు లగు, ఒక్కొ_నాటిలిండి కురగంబు చాలును, అల్నె తాటి నేటి కారగింతు.) ౧౬౦౪ ఇట్లనుకొని అట్టు చేసెను. _ నరములకాటినిం తెగం గొబుకంగా నే విల్లు ఎగిసిపడి దీర్ధ రావమునకు తొమ్మునం చా౭౯కెను. దీర రావము చచ్చెను. కావున “చేయందగును మితిగ” ఇత్యాదికమును పలికితిని. అట్లే సుమవూ,___ అ వది యిచ్చినాండొ, యేది భుజించెనో, ధనికి నదియె యదియె ధనము సుమ్ము; ఒరులు (క్రీడ సల్పుదురు నీలిగినవాని ఊజరతోడ వానిధనముతోడ,. ౧౬౫ ఇప్పుడు గతీమును వర్శించుటచేత నేమి ప్రయోజనము? ఏలయన, = క. అలవడనిచానిం గోరక, తొలంగి చనినదానికొజకు దురపిల్ల క్క వే రలజడులకు డీలుపడక, యెలమి న్వ ర్లీంతు పండి తేంద్రులు జగలి౯. ౧౬౬.

తిం

ఆం(ధహితోపదేశ చంపువు

కావున మి([తుండా, నీవు ఎల్లవిధములను ఉత్సాహ

వంతుండవు గావలయును. వలయను.__ జే. జనుండు మూర్లుండ యాను శాస్త్రము సదివియు,

నాచెంచెడునాతంటడే యొ మనిషి

కాల్చి నేర్చి నదిన్యావధంబు గాడ

మాటమా కాన రోగంబు మొన్న చెందు. ౧౬ మజణీయు,-— కే. పూన్కి. సేయంగ వెజచెడు పూరుషునకు

నెంతవిజ్ఞాన మున్నను నేమి ఫలము?

హా _స్త్రముననే వెలుంగుచున్న, నంభకునికి

దీప మేవస్తువును దాను జూపంగలదు ? ౧౬౮

కావున మ్మితుడా యాయసాధారణదశలో ఓపిక

చేయవలయును. ఇదియెక్కువ కష్టమని సీవ్ర తలంపవలదుం - వలయన,... కే. కే ఇసంపవీరునికిం బరబేశ మేది ?

ఎందు జొచ్చునొ యది గెల్చి యేలు నతండు;

చయటని జొచ్చుసింవా, మంచే గజముల

జక్కు_డిది వానిరుధి రామివషముల మెనవు. ౧౬౯ మజీయు.___ తే. కప్ప లెట్లు నిపానంబు. (గమ్ముళొనునొ,

అండజము లెట్లు చేరునో నిండు చెజువ,

చ్‌

మి(తలాళభ ము

అశు యుద్యోగవంతుని నభిసరించు వశము గోల్పోయి సర్వసంపదలు "వేగ ౧౭౦ యణీ యు, కే. సుఖ మెటులు వచ్చు నటులె యసుఖము వచ్చు, నొకటి యొప్పినయ ట్లొండు నొప్పవలయు, చక్రమున సాకులట్లు సంసారమందు సుఖములును నసుఖములును సుడియుచుండు. ౧౭౧ .మటీయు,... కే. కడంక గలవానిం చేతలో వడిగలాని, వ్యసనములు వేనివానిం, (గ్రియావిధిజ్ఞు; నూరునిం గ్బృతం బెతుంగువనాని, సుదృుఢసుహృదు స్వయముగా, లచ్చి గోరు నివాసమునకు. ౧౭౩ విశేషముగా "కే. అర్థములు లేకయే థీరుం డర్టితుండగు, నర్షములు గల్లియును దీనుం డనవుతుం డగు, జాళువామాలం డాల్చినశ్వాన ముట్టు చెందును మృశేంద్రపదమును సింగమువలె? ౧౭౩ మటణీయు,-— ఆ. వభవదర్పమునకు విజ్ఞివీంగంగ నేల? విభవ మే(గినంత వే నేల? పడుచు అేచుచుండు. బరిపాటిగ నరుండు చేత గొట్టువడెడిచెండు వోలె. ౧౭౪

తి

ఆం[ధహీతో పడేళ చంపువు

మణియు,. ఆ. జీవనంబునొజుకుం జేష్టింపకుము త్‌ద్ద, దాని చేసినాడు ఛాత మున్నె ; కడుపునుండి శిళువు పడినయంతనె చేంపు తల్లి చన్ను ల్‌ట నిదర్శనంబు.” ౧౭౫ -ఈవమాటవిని లఘుపతనకుం డిట్లని యె:..._'కృ తారం డవు మంధభరుణా, ఎల్ల విధమును నీగుణములు నో తా ర్త ములు సుమూ చెలికాడా, క. అంచను జెలువుగ నెవడు సృ జించెనొ చిలుకను బసరుగం జేసెనొ, కడుం జి (తించెనా నెమలిని వాంజే కొంచక జీవనము నీకు గుదురుచు మిత! ౧౭౬ మజియు మి కుండా, పెద్దలరవాస్యమును వినుము; ఆ. గడన చేయునపుడు కష్టంబు వెట్టును, వనట యెక్కు_ డికు విపత్తులందు, సంపదలు దలిర్బ సమో్మహమున ముంచు, నర్ధములు సుఖావవాంబు లట్లు? ౧౭౭ మణ్‌... ఆ ధర్మమును బొనర్చ ధనము గోరుటకంకొం నో్‌ర్కుు "లెల్ల మానుకొనుట మేలు, అడుసు (దొక్కి. కాలు కడుగుకొనుటకంక, నంటకుండ నూరకుంట మేలు. ౧౭౮

కి

మి[ఠతలాభము

ఏలన్‌ ఆ. పౌలను మింటియందు. బులుగు లెట్లు భుజించు, వ్యాళములును చేలు మోలు సీట్క అబు మెల్ల యడల నండణును భ్రుజింత్రు ధనము కలిగినట్టిమనుజు నెపుడు. ౧౭౯ మజియు--ా- ఆ. జీనివలన౧ గన్న గానివలన, జ జములవలననుం, గ పళ నువలన, సీటివలన, భయము నిత్యంబు ధనులకు(, (బాణులకుం గృతాంతునలన( బోలె. ౧౮౦ అ-క్లే, ఆ. ఆశ వదలుక్రొన్న నంతరం బి(కలేదు 'అర్జహీనునకుం బురాంతకునకు, దాని కించుకంత చారి యిచ్చితివేని దాస్య మెక్కు_ నీదుతిలను మి(త్ర |! ౧౮౧ వేయీల ? స్నేహముగా నుబును లాడుచు నాతో గూడ నిటనే కాలము పుచ్చుచుండు(డు. ఏలయన.

ఆ. (పాణ ముండువజకుం (బణయంబు నిలుచును, కోపమేని వణముసేపె యుండు, ఎడసిపోనునప్పు డేశంక యుండదు, వర్తనంబు గొప్పవారి కిట్టు. ౧౮

తి 21

ఆం|ధహీితోవజేళ చంపువు

చయజీయు,._ ఆ. అపదుదరణమునందు సమర్థులు సత్పురుషున కిలను సత్పురుషులె. కడింది యూబిం బజినగంధగ జము చేప గంధగజములే ధురంధరములు, ౧౮౩ అహ్హ. ఆ. గుణము మచ్చు వా(డు గుణవంతుం చేరును, గుణము మెచ్చనతండు గుణిని గనండు, కాననుండి తేటి క్రమలంబుషపై గూడు దోడికాయపుకప్ప గూడ దెపుడు. ౧ర౮ొరి మతే యు, కం భువిలో నరులం దొకండే _స్త్రవనీయుండు, ఘనుండు, సుకృతి, ధన్యతముండుక 9 ఎవనివలన భగ్నాశత సౌవయదరొ యర్థులును, శరణు జొచ్చినవారుల”

చ తాంగునిరాక

ఈతీరున నామూండును ఇచ్చవచ్చినట్లు తినుచు, తిరుగుచు, తనివి గలిగి సుఖముగా జీవించుచుండినవి. ఇట్లుం డంగా చి(తాంగుండను జింక ఎవనికో భయపడి 'బెదరివచ్చి వానితో. గలసినది వెనుక వచ్చుచున్న జింకనుభూచి మం

శిడ్వి

మి[తలాభము

థరుండు నీట జొ చ్చెను; ఎలుక లాలలోందోూూజెను; “తాకి ఎగిరి చెట్టుకొనకుం బోయెను.

లఘుపతనకము మిక్కి లిదారము పరికించి భయకార ణము నేమియు కానదాయెను. తర్వాత అన్నియు వచ్చి కలసికని కూర్చున్నవి. “కల్యాణుండ్వా జింకా సీకు కుత లము ; స్వేచ్చగా వీకుతోనగునాహోరము ననుభపింపుము. ఇచ్చట నీ నుండుటచేత ఈయరణ్యమును సనాధముః జేయుము” అని మంథరకుం డనియను. “అయ్యా? నేను వేంట కానికి భయపడివచ్చి మిము ఎ శరణుయజొచ్చితిని; వలయన,

తే. లోభముననేని, భీతికి లోగియేని, యవండు నరణాగ తుని. ద్యజియించు నాడు (బహృవా త్యాసమం బగుపాప మెనయు ననుచు వచియింతు తత్త గజా తైనమునులు. ౧౮౬ కావున మాతోంగాడం జెలిమిని గోరియున్నా డ.? అని చితాంగుండు పలికెను. అంతట హిరణ్యకుం డిట్లనియె: - “అయ్యా, చెలిమి నీకు మాతో నివ్వ)యత్నముగానే సిద్ధిం చినది. ఏలయన, ఆ. తెలియు, మొారసుండు, కలితేసంబంధుండు, ఆటులతె కులపరంపరాగతుండు,

ఎడరునందుం గావణబడినయతేండును చెలులు నాల్లువగలC 'జెల్లుచుం[ద్రు. ౧౮౭

౭2

ఆంగభ్రహితో సదేశ చంపును

కావున నిట సీయింట నున్న క్లే అభేదము నుం దుముి. ఆమాట విని జింక సంతోవపడి ఇచ్చవచ్చిన మేత మేసి సీరు (తాగి నీటిచెంగటి చెట్టునీడలో ని(శ్ర మించినది, వీల యనగా

ఉం మజ్తి చెటుసిడ, మధ్యయౌావన చామ

Ses యిల్లు, నూత నెసలసనీరు,

చుసి కొనలు వెచ్చ మెచ్చు” వీతున,

చలువ గొలుపు నూవ శసమయమందు. ౧౮౮

తర్వాత మంధరుడు “చెలికా-ండా, జంకా, ఎవనికి

భయపడితివి? ఈనిర్జన వనములో వేంటకాం (డెచటనేని ఎపు జేని సంచరింతు రావమి ? * అపయడిగెను, జింకయిట్ల్టనియె. శకిభింగడగముైలో రుక్నా? గదుడని ౩బజొకండు ss అతడు దెగ్పిజయంబ్తువరుసలో వచ్చి, చం[దభాగానది యొడ్డున విడిసియున్నా(డు. తెల్ల వాటునప్పటికి అతండు' ఇచ్చట కమ్వారసరస్సుకొడకు వచ్చునని వేంటటకాండ మాటలవలన నానుడి కలిగియున్నది, కావున ఇటకూడ తెల్ల వాణేన తే రాత ఉండుట అపాయకొరము. అది ఆలో చించి వమిచేయందగునో అట్టుచేయు(డు.' ఆమాటవినీ భయపడి తాంబేలు “నే నింకొక చెజువునకుం బోయెదన్వు* అనెను. -కాకియు జింకయు ఆలోచించి “అక్ష చేయుము,” అనిచెవ్సినవి. హిరణ్యకుడు ఆలోచించుకొని యిట్లయె ; “'మజీయొక చెజువునం జే౭నపిమ్మబ మంథరునికి శేమమే;

3౮

మిత్ర లాభము

జీలను పోవచుండలా ఆపదం దొలంగించుకొనుటయుట్లి ? ఏలయన, =

ఆ నీరమే బలంబు సీటిజంతువులకు,

దుర్గ మే బలంబు దుష్తగులకు,

శాగపదంబులకుసు స్యస్థాన మె బలంబు

పరియ మేటిబలము పార్టి వులకు.” ౧౮౫

అందులకు లఘుపతనకుండు మిత్రు జా, ఆయాసము

యమునకు ఏజేనియుపాయ మాలోచించుకొనవలయుము.' ఆమాట విని మంథరుండు ఆచెబువును వదలి తీరలనుం హిరణ్య కాదులును చానివెంబడినే పోవుచుండినవి. నేల మాడ పోవుచున్న యాతాంబేటిని వేంటటకాండొకండు అడవిలో తిరుగుచు చూచి పట్టుకొని ఎత్తి వింటికి కట్టె, ఆంకటికి దప్పిక శ్రమపడుచు, తనయింటి కేసి పోవుచుండెను. “కాక మృగమూపకములు మిక్కిలిదుఃఖము పొంది వాని వెంటనే పోవుచుండినప. అంతట హీరణ్యకుండు ఇట్లు నం దుెను : “క. కడంగాన నొకవగప్పునకుం

గడలికిం బారమును బోలె, (౫క్కు_న వగపుం

౫గడలి మతేయుకటి లోంగొనె,

నిడువులు బడీబడినే చొడరు నెడరులయందు౯, ౧౯౦ కే. సుకృతవశత నకృ(తిమసుహృదు. డబ్బు

నరయుమి యక్ళతిమంపు సౌహార్ష మేము ?

జినా

ఆంథహితోపదేశ చంపును

వది యాపదలందును నెడసిపోదొ అది సుమ యకృ(తిమంపు సౌహోర్ష మనంగ. ౧౯౧

జే. త ల్లియందును, (బాణ వకా దారయందుం బుత్త్రనందును మతి తోడంబుట్టునందు నముకం బటు నరునకు దాటుకొనదు, (పకృతి మి(తునియందు నాటుకొనుభాతి, | అగ అని మెండుగా విలవించి ఇట్లు చింతించెనుూ “అహళో! ఏమి నా దుస్రైవము;___ యై

క్ష, నాకర్భముల భలమనులే నాకుం (బాపించె శుభము నా నళుభము నౌ, మేేొంటి వాని నేనా యా కాలముల౯ భవాంతీరాప్తుడ పోలెకా. ౧౯౩

క. కాయము నిత్యంబును సా పాయమూా, సంపదలు చా(పులగు నిడువులకుకా, పాయుటకీ కూటముణగు, మాయుటకే వస్తువితతి మహిని జనించుక౯. ౧౪ విమర్శించుకొని;.__ “క కుం దనొెడికిపునిం ౫డపును, గందువు (వీతికిని నమ్మక మ్బునకును, నీ సుంద రవర్ణ్ల డ్వొతేయము నుం చా నెవ్వండు సృజించెనో మి త్తౌ?ఖ్యళ © OF

లాం

మి (త లాభము వుటియు,

మః, నయన(వీతి రసాయనంబు హృదయా నందయు నై, యొప్హుం దో డయి దుఃఖంబు నుఖం బక్ళ(తిమ సఖుం డ్నాతె శకం బొంబెడి౯ ; దయివాజుక విభవంబు, వత్తురు సఖుల్‌ (ద్రవ్యాశచే నెందజో, యయినక వారలవన్నె.6 జెప్పు నొరగ ల్లొం జూవె యిక్కొ-ట్లన౯ = ౧౯౬ ఇట్లు పనవి పనవి హిరణ్యకుడు చి తాంగ లఘు పతనకులశో మిత్రులారా ఈ వేటకాండు అడవి చాంటిపోక ముండే మంథరుని విడిపించుటకు యత్నము: చేయుదము,” అనెను. “చేయవలసిన విధములు త్వరగా “వప్పుము” అని ఆ రెండు నడిగినవి. “చి(తాంగుండు. నీటి కడ కేగి తాను చచ్చిపడియున్నట్లు అగపజుచుకొనును గాక కాకి దానిపై నెక్కి. ముక్కుతో వమేమో గీజుచుం డును గాక; అంతట నిశ్చయముగా ఈ వేంటటకాండు అచట తాంలేటిని క్రిందంబెట్టి జంకమాంసమున కాసపడి వడిగా పోవును. అంతట నేను మంథరుని యురులను తెగగొతికె దను” అని హిరణ్యకుండు చెప్పెను. చితాంగ లఘుపతన కులు త్వరగా పోయి ఆ(ప్రకారము చేయయగా, ఆ వేంటు కాడు అలసి నీళ్టుత్రాగి చెట్టుక్రింద కూర్చుండి ఆతీరున

CRY

ఆంధహపితోవటేళ చంపువు

నున్న జింకను జూచి వెంటనే కత్తెర తీసికొని సంతోవ ముతో చానికడకు నడచెను ఈ లోపల పీరణ్యకుడు వచ్చి ఉరులు (తెంపంగా తా౭బేలు వడిగా చెజువులో. జొచ్చెను, సమిోవీంచిన వేటకానిం గాంచి జింక తేచి పాణి పోయినను. మరల వచ్చి వేంటకాండు వెట్టు[కింద చూచు కొను నప్పటికి తాంబేలు లేదు. అంతట వే-ంటటకాండు ఇట్లు తలపోసెను;._“చక్కలగా చూచుకొనకుండ (పవర్తించి నట్టి నాకు ఇది తగిన బే. ఏలయన (గా కం శరమ విడిచి యవ్వం డ స్థరమును నొనం బాటు, వానిచేతికి నాయ స్థిర మబ్బదు సరియకదా, స్ట్‌ మదినప్టంబు తెలి ద్యజించినక తనక్‌.” ౧౯౭ ఇట్లు దుఃఖతుండై వాంకు తన తవ్సీదము చేతనే నిరా శుండై యూరికిం బోయెను, ం క. వలయు౯ా మిత్రులం 'జేర్చంగు వలయుక దుర్గమవనముల వసతిం జేయక్‌ ; ఎలుక విడివించం గావే యలమృ౫యుని వేతంబడన యాతామేటి౯, ౧౯౮ మంథ రాదులండణజును ఆపదలీజి తమతావు చేరి సుఖ ముండీరి.? ఇట్లు విని రాజకుమారులు నంతోవించి “మేము అం తేయు వింటిని ; సుఖుల మెతిని. మాక్రోరిక ఈజేరినది?

లూ

మి(తలాభము

అని పలికిరి. విమ్షశర్య యిట్లని య...ఇంతటితో మోాకోరిక త్రీరినది. అయినను ఇదికూడను అగును గాక ! ఊఉ. ఓయన సజ్జినుల్‌ సఖుల నొందుత్క, నాటను లక్షిగ్ణ కేరుతేకా, నాయ మెలర్పంగా ధరణి నాధులు (పోచుత థారుణేపజిక, మిోయెదకుకా ముదం బిడుత మిక్కి-లి నీతి నవోఢకై వడిక౯- శీ యిడుత౯ా గిశళోరళళి శేఖరుం జాదట నెల్ల వారికి౯ా.” ”” ౧౯౯

మి[తలాభము సమా _ప్తము

శాకైె

సుహృ ద్భెదము

అనంతరము రాజపుత్తు లడిగిరి. * “అయ్యా మిత్తీ లాభము వింటిమి. ఇప్పుడు ము సుహృద్భేదమును నిస గోరుచున్నాము.” విష్షుశర్హు వచించెను... 'నువ్మా ద్భేద మును విను(డు అందు ఇది "మొదలిక్లోకము,.....

ఆం బొబ్బమెకముతో డ్‌ గిబ్బకు వనములో

నిండుచెలిమి పొదలుచుండ. గాంచి

చాడిగొట్టు లోభి పొడుజంబూకంబు

చెలిమి చెజిచి గిబ్బ. బొలియంజేసె,] ౧ “ఆశ్రథయొట్లు ] ” అని రాజపుత్తు లడీగీరి. న విన్తేశర్మ చెప్పం దొడంగెను:.

(దశ్షిణాపథంబున సువర్ణ వతియని నగరమొకటి కలదు. అందు వరమాను(డని ఒక వై ళ్యుం డుంజెను, అతనికి ధనము విస్తారముగానున్న ను, తనకన్న నతి సమృద్ధులయిన బంధువులను చూ(డగ్యా తాను ఇంకను ధనము సంపా దింప వలయునని కోరిక గలిగినది, ఏలయన.

క్ర. తనకన్న లేడు ధని యని తనకగపడు, (గ్రిందం (గింద. చాయగనుచున్న ౯.

టం!

నువ్భాద్భేదము

తసకన్న. చేద లేం డని తనకగపడు మాద మందం దాంగనుచున్నక, 3౩ మణటీయు,.. ఆ. (బవ్మాహంత యొనం బరిపూజ్యు. జే యగు ధనము మెండు గాగ దనరుచున్న, నెలకు సాటి మైన కొలమువాం డైనను వౌక్ర యగును ధనము నైక మయిన. 3 మణియు,.... ఆ. అలను* డగుచు, దొ వమందె మనం బుంచి, సావాసంబు గొనక్క, జతను మాని యుండువాని లక్షి యుొుబ్లదు చేపట్ట ముసలిమగనిం |బోడముదిత వోలె. ళో మెజియు, క. అలసతయ్ము జన్నభూవ త్పలతేయు, నేవ రోగితయు, భీరుతయుం, గలపాటికిం దనియుటయ.క్షాా బొలియింప మహా_త్త్వేమును (బభువు లీయాజు౯ా.౫ వలయనుు కో. తనకు: గల సంపదకు చే జను డల్పంబునక సంతసము జెంటెడ్రి నా తనికి విధాతీయు దనచే సినదే చాలు నని పెంపు చేయ(డు దానికొం జ

లజ

అంధపొాతో చబేళ చంపువు

ముజియు;----- క. పూనిక హాుళిక్కి, పూజ్యం

'బానందము, బలము నున్న, యరులకు ముదముక౯్‌

దా నిడెడి, నాసుతునిశ్రై

"కానుపు నేసతికినేని కలిగింప కజా! రి అస్షే చచెవ్పీర్తి--- ఆ. అబ్బకున్న యర మాసింపు మెంతేయు,

అప్పినపుడు కావు మాదరమున,

కాది దాని లెస్సగా వృద్ది గావించి

తీర వర్గమందు. దిరము నేయు. తా క. దానోపభోగవంధ్యత

'నేనరు-డు దినంబు లెల్ల నేంగించెడినో,

ఆనరుని కేడ జీవము?

తా నూర్పునుగాక కొల్చిదరితిత్సి వలె౯. రా

ఏలయనగా: లేనిధనమును కోరనివానిక్కి (పయో

జనమునుబట్టి చూడంగా? ధనము లేనియౌే ; చొరకిన దానిని కాపొడుకొననియడల నిధియెనను స్వయముగా నళించును ; వృద్ది సేయనిధనము కాటుకొవతె ఎంతకొంచె పాటి వ్యయము చేతనయినను శీణించును. అనుభవింపని ధనము నిన్న యోజన మే. అప్టేగదా చెప్పినారు 3. కే. తానుం గుడవని యాయని ధన మేల!

పగతురను నొంపలేని మాబలము నేల?

ఛా౭ి

సుహృట్భేదము

ధర్మము చరింపం గాని (శుతంబు చేల? అవిజిలేంద్రియు. డైనమొనవుండు నేల ! ౧౦ మజియు._ * టే. పుట్ల లిసుమంత నిడనిడం బొదలు కెజీంగి, వుడుకం బుడుకంగం గాటుక పోకజూచి; విత్తసముపార్షనము చేయు వృత్తులందుం జిత్త మిడినట్లే వానికి. జేటు లేదు. ౧౧౫ శే, బొట్టుబొట్టుగం బడునీటిపో త చేత భుటము (క్రమముగ గొంత సేపటికి నిండు ; అదియ సాబువు సర్వవి ద్యాధిగతికి, దానకర్శకు, ను యధ్యయనమునకు. ౧౨ ఇట్లు తలపోసి సంజీవక నందకములనెడి యెడ్లను ఆంటిని పూంచి, బండినిండ నానావిధ(ద్రవ్యము లెక్కి_ంచి, వర్తకమునకై. కాక్ళీరమునకుం దరలెను. ఏలయనగా; "కే. అతిభరం బోండుగలబె సముర్గులకును ? దూర మొక్క_టి గలడె యుద్యోగులకును ? విడ్వగలయాతనికి లాంతివిషయ మేది? (వీయము పల్కెడువానికి ద్వేవీ యెవండు ! ౧౩ తర్వాత నతడు పయనము నడచుచుండంలా నుదు ర్ల మను వేరి మహారణ్యములో కొండలో సంజీవకము మూంకాలు పవితిగిపడినది. చానింగని వరమానుం డిట్లు చింతించెను === స్ట న

శాత

నుహృద్బేదము

కం ఎం జేనియు గ్బష్‌ "సేయుత్‌.

బంతంబున నీతిపరుండు పరిపరిగతులళ్‌,

అంతియ ఫల మగు దానికి,

నెంత మనంబునను చైవ మేర్పథి చెడినో. ౧౮ అయిననూ ఆం అదురుగుండె వూనుమోా యెల్ల విధముల,

నది విరోధి యఖలయత్న ములకు,

“కాన నదురుగుండె మాని కార్య్భంబులం

జెంపుమోణు నిర్గహపింపవలయు.' ౧౫

ఇట్లు చింతించి సంజీవకము నచట విడిచి పెట్టి, జ మానుఃడు తానే ధర్శపురమను పట్టణమునకుం బోయి గొప్ప యెద్దును మటలియొక దానిని కొని నొగకుం బూంచి తేరలెను. సంజీవక ము ఎట్టకేలకు మూడు కాళ్ళ మోంద'నే తనబరు వూనుకొని లేచినది; వలన.

"కే. మునిగిపోయినను మహాసము[ద్రమందు, ఉన్న తా(ది భికమునుండి యుర్వి బడినం, దత.కుండు కోపమున ఘోరదంశమిడిన, నాయువుంబట్రులను గాచు నాయు వున్న. ౧౬ మజణియు, ఆ. అవి మున్గులాక 3 యగ్నీ లో బడుయగాక, థాండ| కేఫునుండి కూలుగోొక్‌,

తానా

ఆం|భహీతోపజేళ చంపువు

ఆటలాడులాక యాశీవిషములతో ఆ గాదు మృత్యు వెపు డకాలమందు. ౧౭

క. కోలల నూర్గం గొటినం

గాలము గాకున్న 6 బాణి కనదు నురణముక ;

“కాలము వచ్చిన ౩ గుత్తత్‌ఖి

లీలం చాశీనను మృత్యూలీఢంబ యగుకొ. ౧౮ ఏలయన, జే, వ. విధిరత్షు గల్ల నిల్చు

చినను విధివాతము డక్కొ-కయ సమయు; శ నటవి ననాభుం డరశ్షి తుండు, ఇంట గృతయత్ను ౭ డయ్య్యను నెనయు మృతిని, ౧౯

తర్వాత దినములు గడచుచుండంగా సంజీవక్షము తేన కిష్టముయిన మేత లోనగునఏవి దోొరఠరకినందున అడవులలో. తిరుగుచు సంతోవముచేత చేసాము బలియంగా 'బె్టద ముగా అం వె చేను. ఆ యడవిలో పింగళ కమను "సిం వాము తన శఛావాుుబలముచే సంపాదించుకొన్న రాజ్య సుఖమును అనుభివించుచు నివసించెను. పెద్దలు చెప్పిరి ఆ. వనిమృగములు సింగమున కభిపేకంబు చేసి రాజు గాలం జేనికొనెనె? విక్రమమున రాజ్య మ్మాక్రమించి కడ”క జనయు( గాడే యజణీ"మృగేం[డపదవి. ౨0

¥o

నుహృట్భేదము

అది యొకనాండు దవ్చీగొని సరు తాగుట క్రై జమున కెసెమునకు పోయి అచట (ప్రళయకాల మేఘుగర్జితము వంటిదానిని, మున్నె న్న (డును విననట్ట యాసంజీవక ధ్వనిని; విని భయపడి నీరు (తాగకయ్‌ వెనుకకు మరలి తన యునికిపట్టునకు వచ్చి, ఇజేమోా అని ఆలోచించుచు ఊోరక యుండెను. ఆస్థితిలో నున్న యాసింహమును ఉఊానిమం(తి కుమారులు, కరటక్షదమన కములనెడి నక్కలు, చూచినవి. ఆఅంత దవునకు(డు కరటకుని మిత్తు)ండా, ఏల మనదొర చేడు దప్పిగొనియు సీరు_తాగ క వచ్చి యూరకున్నా(డు?” అని యడిగెను కరటకు( డిట్లనియె ౩___'మిత్తు జా, నేను విశ్వాస ముతో ఇతనిం గొలుచుటలేదు. ఇతని చేష్టల విచారము చునేల ? కావున ఈదొరచేత అవమాన మొందిన నార మయి కడుంగడు దుఃఖము ననుభవించినారము, మజియు;. క. ఒడమెకునై సేవించెడు వౌడుగసలు నేవకు లబేమిసేసిరొో కనుమా; ఒడలి స్వతంత్రత యెదో ఇెడగులవలె దానిం గూడ వీడొని రవాహా _౨౧ మజేయు;-

క. చలి కెండకు గాలికి నే _=ఒయలజడి పడిపడి పరాశ్రయం బందుదురో;'

“౯౧

ఆంభపితోపటేశ చంఫువు

తెలిపి గలిగి యం దరము

నలుగుడుచేం దపము చేసినను సుఖ మెబ్బుక, ౨౫ మజియుఎ క. ఇదియు జన్నభలం బగు,

చెది యన, స్వతం(త్రవృ త్తి నెసలయటు మతీయ

టొదవని యన్యాధీనులె

(బదికినవానేని వృతు లెవరొ పేర్కొనుమూా.* ౨5 క, పాముల నాడింతును పర

భామలతో. (గీడం డలం 'బాల్పడుదు రహో,

భూమోళశు చేని గొలిచాద,

రీమునూజుల సావాసంబు నే మునవలయు౯? ౨౮

నుణీయు,;.. క. “రా పో పడు, లే పలుకుము, చీ పో నో ళూూసికొనుము, చెడుగా, బడుగాంి ఈపగిది నాసభూతము చేపట్టినయర్థి నపవాసింతురు ధనికుల్‌. ౨౫|| ముజేయు,.__ అ. అబుధు లర్థలాభ మాసించి యాసించి, తమ్ము. దామె పణ్యతరుణులట్ల, నంస్క_రించు ఖానుచు సారసారకు లెస్స వరగుదురు పరోపకరణవృ త్రి. ౨౬.

GRE

నుహృద్భేదము

మణియు,— శ, వది నిసర్లచపల'వెరా, యెది పడునొ యశళుచిమోందే, యర్థి మెయిక్‌, ఆదొరదృష్టిని సయితము నాదట సేవకులు దొడ్ల యని యెంతు రాజే ౨౮ విశేషముగా, క. (ప్రణమిల్లెడు నున్నతికై మనుగడశై (పొణములను మానక విడుచుక్‌ , వనటమును(గు సుఖమున కై, కనుదుమె వేజోొకని సేవికన్నం బిసాళి౯? _౨౮ో ముజేయు,..

ఉ. మోనముచేత మూంగు తగు

మాటల వెళ్తీయొ _(పేలుగాయయో,

హీనకులస్థు డోర్యమి, స హించిన ఖీరువు; (పాయికంబుగా

తోనిలువంగం 'జెంపరి, వి దూరత నిల్చిన శీలదూసి యో;

సీసెజీ నేవిధర్శ్మము ము సీంద్రుల కైన నగమ్యు మారయకా.ి” ౨౯

దమనకు( డనియె ;---మిత్రుండా, ఎంతీనూ[(త్రము ఇట్లు చెప్పంాడదు, వలయన్క,-ా

NE

ఆర్మధహీతో వబేళ చంపును

క. కనుగొని యచిరంబుగ, ముద మెనసి మహావిభవజాత మిచ్చెడివారికొ చెనుజతనంబున నేనియు జననాథుల నేల కల్వ జనదో చెప్రుమా. 30 మజేయు, క. సేవ యొనర్పని వారికి 'నేవిధమున. గల్లు జల్లు లెగసెడి సిరూలుక్‌, సౌవర్ణ దండ మెల్లి ము దావళరభ జవనహయ పదాతి కేణుల్‌.” 9౧ అందులకు కరటకుండు పలుకుచున్నా (డు ;_అయి నను ఈ వ్యవహారము మన శేల ? జోలిమాలిన వ్యవహోర ములయందు ఎంతమాతేము (ప్రవేళింపంగూడదు. చూడు. క. పనిగానిపనిని దిమురున బొనరింపలో నేనరుండు పూనుకొ నెడినో, వినివాతుండై. నాం డీల్లును గొనకొని మేకుం 'బెరికిన (శోంతియుంబోలెక౯.” క_9 “ఆకథ యోట్రని దమనకుం డడిగెను._ కరటకుండు చెప్పుచున్నా కు వ కథ ౧ “పూర్ణము మగధ బేశములో ధ ర్మారణ్యము చెంత ాకదేట శుభదత్తుండని యొక కాయను. (డు బౌద్దాలయ

నారి

నుహృచ్భే దము

మండపమును కట్టింప నారంభించెను. అందు వడ్రంగి యొక స్తంభమును అంపముతో కొంతకోసి ఆ నజదలో గూట మును కొట్టియుంచెను. అక్కడికి అడవికోంతులదండు ఆడుచు వచ్చెను. అందులో నొకకో౭తి యమదండముచే (వేరింపంబడినదియుంబో లె ఆగూటమును శండు'చేతుల తోను బట్టి పెరుక సమకట్రైకు. ఆ సమయమున దాని వృషణద్వయము ఆరెడు తుండ్త నడీవికోంతలో (వేలు చుంజను. తర్వాత అకో(తి తనకు స్వాభావికమయిన ఇవాపల్యముచే బలమంతేయు _వెచి ఆగూటమును సుక లించి వె చినడి. వెంటచే శెండు తుండ్లును చేరుకొనలానే వాని నడుమ వృషణద్యయము చిదియ:గా చచ్చినది. కావున చేను “పనిగానిపనిని” ఇ త్యాదికముం జెప్పితిని] అందులకు దమనకుండు “అయినను నేవకుండు తప్ప

"కుండ దొరయొక్క_ వ్యాపారమును పరికింపవలసినది” అనెను. కరటకుం డిట్లనియె :.._“స ర్వాధి కారమందు నియ మింపంబడిన (ప్రథానమంత్రి యొవంజడో అతండు అట్లు చేయును గాక. ఏలయనగా, సేవకమాాతునికి ఒరులయధి కారమును తడవుట సరిగాదు, చూడు; క, దొరమేలు గోరి యొవ్వండు

పరాధికారంపుంజర్చ బరంగించెడినో,

ఛాౌరయును వాండు విషాదము,

ఖర మోం(డ్ర రచించి వాతుల గాసిలినగతి౯.' 99

ల్‌

ఆం[ధపాత్‌ పడేకశ చంపుకు

కథ శప్పూమని దమనకు( డడనొను. కరటకు.డు చెప్పందొడంగనుః

కథ _౨.

“కాశిలో కర్ఫ్చూరపటుండని చాకలి యుండెను. వా? డొకప్పుడు లేజన రాలగు కాంతతో కడుందడవు (క్రీడించి బిగ్గ గవుంగిలించి న్మిదపోయెను. తర్వాత వానివస్తువులను దొంగిలుటకు ఇంటిలో దొంగ చొ చ్చెనుః చానిముంగీట గాడిద యొకటి కట్టంబడియుం డెను. కుక్క_-యు కూర్చుం “జెను. అంత గాడిద కుక్కతో నిట్లనియె. “ఇది యిప్పుడు నీపని. మజీ నీవేల బిగ్గరగా 'ముటేగి దొరను తేపవు * కుక్క ఇచెప్పినది*..-“నాపనిని శీను విచారింపవలదు. చే చెట్టు “శేయుంబవలు నతేనియింటిని కాచుచున్నానో నీవే యిణుగనా యేమి? అందుచేత నితండు చిరకాలముగా. జశయిగా నుండి నాయుసయూగమును ఎజులగ కున్నా (డు. అందువలన నా కిపుడు ఆవోరమిడుటకు కూడ మనసొప్పక యున్నాడు. వలయనలా, ఇక్కట్టును గానని యెడల దొరలు నేవకులమోంద ఆదరము దాల్పరు*” అందులకు గాడిద “ఓరి మూర్తుండ్హా పుట్టుకచేత నే కుక్క_జాతి తాయ గూడనిది. అందులోను నేవకజూతివి నివు చూడు.

ఆ. వే(ండుకొనును గార్యవేళ నెవ్వండు వాండు పొడుభటుయు వాడు పొడునఖుండు ;

నాటు

సున్భాద్చేదము

అవసి చనియి నేని యాకారగ్టు, మపు జేల

యాభటాధముండు నా నఖుండును. ” ఏర కక్క_.పలికినది |= “క, పనివేళనె నిజభృత్యు ల

దనియించెడు నే(పభుం డతండునుం (బభుంజే థి

దినదినము గావవలటబే

జనపతి భృత్య్యవజమును సహధర్థుచరిక్‌ కో ఏలయన, క భృతి యాశితులకు నొసలగకా

పలినేవ రయొనర్చ, ధర్మపరిచింతేనకు౯

సుతులం బుట్టించుటకు౯ శ

(పతివా_స్తకు లుండరయ్య భ(ద్రచరి_తా 1 9౬

అంతట గాడిద కోపముతో నిట్లనియె ;__ నీవు

మవోపావీవి; ఏలయన, ఆపదయందు దొరపనిని ఒప్పరికిం చుచున్నావు కానీ దొరను ఇదిగో నేను మేల్కొ-లిపె దను. ఏలన, క. చేవింపు వీపుచే రవి,

నేవింపుము వహ్ని బొట్టచేతను నియతిక ,

నేవింపుము స్వామి నఖిల

ఛావంబులచే, నమాయ( బరమపదంబుక్‌” 5౭

ఇట్లు పలికి గాడిద మిక్కిలి బిగ్గరగా ఓండ్రపెట్టను.

జాతి

ఆంధ్లహీతోవదేళ చంపును

చాకలి ఆయోం[డకు మేల్కొని నిద చెడంగొట్టిన కోపాన దుడ్డుగజ్రత గాడిదను మోంటదెను, చాన నది కాలధర్మము నొందెను. కావున నేను “దొరమేలు కోరి ఇత్యాదికమును చెప్పితిని. మజియుం జూడుము పసరములను చెదకుట మనపని. మనపనిని చర్చించు కొందము, (ఆలోచించి ఆచర్చవలన నిప్పుడు (ప్రయోజనము లేదు; వలయన, తినలా మిగిలిన తిండి మనకు విశేషముగా కలదు.) అందులకు దమనకుండు కోపించి యిట్రనియె : “ఏమి

యిది! నీవు ఒక్కతిండికాజ కే రాజును కొలుచుచున్నా వా! నీవు చెప్పినమాట సరికాదు. ఏలయన ; కే. నయ్యురకు నుపకారంబు గెరపుకొణుకు,

శ్షతులకు నపకారంబు సల్పుకిొజుకు,

బుధులు నృపసేవ ముదమున. బూనుక్రొండు ;

పొట్టమాత 'మెవం డసేవం బూడ్చికొనండు ! 2౮ క, వపురుషుండు [(బదుకొందిన,

చాపలు, బంధువులు, సఖులు (బదు ఫొందుదురో,

ఆపురుముజన 2 సఫలము

(పాపింపండు (బదుకు నెవ్వం జా ళస్దర్థముగాక వ్ర ముణీయు, క. (బదికిన నెవ్ష(డు పలువురు

(బదుకుదురో వాం వొకండె (బ్రదుకుంగాత౯;

జస,

నుహృద్భేడ ము

ఉదరంబు నించుకొనదో చదురునం గాకియును దనదుచంచువుటమునక రం మరాదుము, క. ఒకం జైదుపురాణముల'"కె ముకుళిత వాస్తు డయి దాస్య్టమును బూను క్రొనుక్‌, ఒకరుండు లక్షకు. దనిసెడ్కి ఒకరుండు లతులకు నేని యొల్ల (డు రాొలువక్‌ = ళం మటియు).... లే. సర్వమానుషజూతియు సమతీ నుండ, నందు భృత్యత్వ మన నరినిండితంబు'; అందునుం (బథముండు గానట్టి వాయు (పాణిసంత కిలో "లెక్క 6 బడయు నొక్కా రో అ్షే చెప్పిరి నమ లే. హాయములం, చన్లులందు, లోహాములయందు(, గొయ్యలందును, శిలలందుం గోకలందు, చెలతలందుగ, బుగువులందు, నీళ్ళయందు నంతరంబులు గలవు మపహా_త్తీరములు, ౪3 అ మణీ యు, ఉ. కుక్కు_కు నివ్పలాసి యొక్‌ కొంచెఫు స్నాయులు. (గొవ్వు కంపు సై దక్కిన చానికే తనివి దార్కొను నొంశకలి దాన దీజునే?

Uy ఇ కీ

అం(ధహీతోవదేక చంఫువు

(పక్కను నక్క- వీడి మద

వారణముక్‌ మృగ రాజు సహూలుచు౯ జక్కటి చేనరుండును న్య

స_త్త (సమానఫలంబె కో రెడు” * ఠీ

ముజీయు సేవ్య సేవకుల యాయంతరముం బరికింపుముః

జే. వాల మాడించుం, గాళ్లతో నేల (ద వ్రు, భూమి నెదకిలం బడి నోరుం పొట్లం జూపు, కుక్కు. పిండదు([మోాలను ; గుంజరంబు బెట్టుగా. జూచుం జాటువుల్‌ వినుపం గుడుచు. రోగి మణీయు; ఎ "కే. మాన మెడలక' శౌర్యవిజ్తానయు క్రిం (బథధితముగ శుణమేనియు (బదుకు శుదొ, అదియె [బదుకని బుధవర్యు లభినుతింతు ; (బదుకు గాకియు నుచిరము గదుకు బలిని. ఈ౬. మణీయు, శే, మేలుగీళ్లను దలపోయు మలపు లేక, నిగనమమరాందలకు దప్పి నింద బొంది కడుపు వూరించుక్రొనుకు లోకముగ బదుకు నరపశువు పళువునకన్న నాణ మెట్లు?” రాల కరటకుండు “మనమేమో [పథానులముగాము. మతే మనశీల యీవిణారము?* అనెను. మరల దమనకుడు

౧౦౦

నుహృాటద్భేదము

పల్కు_చున్నా డు; - (పభానతీనుగాని, అ(ప్రథానతీనుగాని మంత్రిఎంతలో కొంచబెడును ? వలయనుఎాల జే, ఎవ్వండును సహాజంబుగా 'నెవని ేని,

గారవార్హు ండునుం గాండు ఖలుండు. గాడు;

తనదుచేస్టితములె 'దెచ్చు- దనకు నెపుడు,

గారవమునేనియును) దిరస్కార మేని, 'ళీరా మణీ యు, ఆ. గండళిలను మోచి కొండపై శకెక్కీ-౦ప

నమిత మెనజతన మభిలపితము,

చానిక్షణములోన ధరకు (ద్రొబ్బఃగ వచ్చు

సాత్భీ కిక్సై యగు గుణాగుణములుం రగా జే, (కిందికిం (గిందికి న్శణి (క్రిందికి దిగు

మోండికిని మోాందికి న్శణి మోాంది కేయు

నరుడు తేనవేతచేతనే నాయముగను,

నూతిఖనకుండు వప్రనిర్మాతేయుబలె. ౫0

కావున మంచివాండా, తీనగొరవనము తన(పయత్న

ములోనున్న ది.” 'అటులయిన నీవు వమిచేయుమని యెదవు!” అని కరటకుండు అడిగెను. “నానదొర పీంగళకుండు వకార ణమువలననో భయపడి మరలివచ్చి కూర్చున్నాండుగదా? అని దమనకు( డనెను, “ఆకారణమును నీవెటుగపదువా?' అని కరటకుం డడిగను._. “(ప్రజ్ఞావంతులకు తెలియని చే మున్నది ? చెప్పిరిగదా._

gon

ఆం(ధహితోపదేళ చంపువు

కో గతిచేతం 'జేష్టచే భా పీతమున, . దృగ్వక్త్‌ వికృతిచేం నాకృత్సి నిం స తములచేత మనిషులు, ముతిలోపలి గొట్టు. గండు మహిత పతిభకణః ౫1౧

“కే. పల్కునర్లంబును (గహించుం బనులు గూడ, కరులు వాఠరులు వహీ-చు హాచ్చరికనుడికిం జప్పనిదియును చాగ పీంంచెడిని జాణ, బుద్ధికి బశేంగికార్భంపుబుద్ధి ఫలము. ఎనీ

“కావున సీయసందర్భుములో నేను నాప్రజ్ఞాబలముచేత నిత నిని నావానింగా. జేసికొనెదను ఏలన.

ఆ. అవసరమున కర మైనట్టిమాటయు నమ్మక మునకు నన యగు(వియము' చనదుశ క్తికిం డగినయట్లికోపంబు నెజిగినట్టడే మన్‌పి సుమ్ము.” ౫5

కరటకుండు పలుకుచున్నా (కు ;_“సఖు(జా, సీను నేవాధర్శ వెంటుంగవు. చూడు ఫా

9 నృపతి(మోలం జొచ్చు నెవం డనావకూతు. జె, “పెల్లు వాక సెడ్‌ నప్పష్టు డయ్యు( వ

' దనకు నతండు కూర్చు నని యెంచుకొనుచుండ్యూ దుష్టబుద్ధి వాడు కవ్షముందు:": | వ్య

mos

నుహృట్భేదము

దవమునకుం డ నెను. “భదుండా? నేనా సేవానభిజ్ఞోం

డను? మూడు ఫా క. సుందరము ననుందర మిని

యందు స్వభావమున వస్తు వెసంగదు సుమ్మా-

పొందు నెది యొవనిబుడదికి

సుందర మగువాని కది వసుంధరయందుక. ౫౫ వలయన, ---- ఆ. ఎవనిమనసునందు నేభావ ముండునో,

దాని ననుసంచి వొనిం జొచ్చి,

మలపుతోడె6 గరము మెప్పించి మేధావి

తనకు వళ్ళుం చేసికొన? వలయు. Ae మణీ యు, క్ర. ఇనుం “జెవ రక్కడి నన, నే”

ననందగు “సెలవిండు ముడలియని వేడ దగుక్‌,

పనిచినపని నవితథము గల

దనశ క్రికొలంది చేసి ననముపంగవలయుక ర మజీయు,--- క్ర. నికి నాజ్ఞాభంగము,

భూనిర్దరుని క్ర నవడ్హై ._ఫొలలికి వేతా,

పప నివి ఖటేముశేః

గానీ 'వధంబు లని- మదినీగణియింప్లు నఖో! Edu

చం

ఆం(ధపాతోపదేళ చంపువు

మతీయు,._ ఆ. కొంచమునకు సంతసించుచుం (బక్షితో నీడవోఆ సతము గూడియుండీి, ఆ శీయిడినదాని కట్టట్టు వల్కక వేయువాండు, నగరం జేరం దగును.” ౫౯ కరటకుండు “ఒకవేళ అనవసరముగా చొచ్చితివని నిన్ను దొర అవమూానించునేమో ) ” అనెను, అందునకు దమనకుండు చెప్పుచున్నా (డు; “ఆ శ్షే అనుకొము౨, ఆయి నను నేవకుండు తప్పక సన్నిధిలో నుండవలసినదిః ఆ. చెజటుపగునొా యటంచు వెజుచి యారంభ మే సలుప కుంట పాలసులమతంబు ; చెప్పవయ్యు; యెవ రజీర్టభయంబున నన్నభు క్రి మానుకొన్న వారు? ౬౦ చూడుము, కే. చెంత నున్నాతనినె జేండు చేర దివుచు, హీనకులుని, నవిద్యు, నవ్చాద్యునేని ; (పమదలును భూపతులు లతల (పాయిక్‌ముగం (బక్క నెలకొన్నవానినే [పబ్బిఫొనెడి.” కం

“అక్క-డ "కేంగి వమిచెప్పుదువు? అని కరటకుం డడిగాను. “సామి నాయందు (వీతి కలవాండో కాడో తెలిసికానె దను,*అని దమనకు. డనెను. *డానిం 'ెలిసకొనుటకు చిన్నె

౧౦౪

శీబు ?) అని కరటకుం డడిగెను. దమనకుండు చెప్పుచు న్నాడు - కవివువుం.....- ఉ దదూరమునం చెదుర్కనుట, తోన హసించుట్క, (పశ్న లడ్డుట౯, దోరప్తుటాస, వాటునను దొడ్డతనంబు (ప్రశంస చేంతయుక్‌, చేరిమి వస్తులందు. దల పెట్టుట, తద్భటులందుం (బీతియుళా § గూరిమి సీవియుకా, గుణతం నొంట దొసంగున, రక్తుచివ్నా ముల్‌ ం ౬-౨ క. జరుపుడు పెట్టుట యాసల బరివర్గనచేసి తుదకు భంగించుటయు౯్‌, బర గు విర కుని గుతులుగ బరికింపగవలయు వీని (బ్రౌఢి దలిర్నక౯. ౬3 దీని నెతిగిన వాండనై యితే జెట్లు నాకు వసపడు నో అట్టు పలి'కెదను. ఎట్లనంగా 3 శే. ఇట్టంగనుగొని కానున్న యట్టి కీడు, సాధనము గని కానున్న సాధ్య సిద్ది సీతి విధి యోాగమునజేసి నిపుణమేతులు కండు, (మోలను గ న్నట్టుకరణి మి క్ర! ౬రీ క'రటకుండు పల్కుచున్నాండు.---అియినను అప స్తుతీము నీవు పలుక ౮హాడదు ;. వలన్క...

౧౦౫

అం, ఇహీతోపదేళ చంపును

శే పల్కు-.న పా _పకాలంబుం బళల్కె- నేని ధిక్కృతిం బొందు నిక్కంబు థిపణుం డన; కలరు సతతంబు (పీయమునే పలుకు జనులు పథ్య మగున(ప్రయము వినం బలుక లేరు.” ౬౫ దమనకుండని యె ;_'మిత్తు/డా, భయపడకు; నేను సమయముగాని మాటను బలుకువాడనగాను. ఏల యనగా క ఆపద, నుత్సథగామిత (పావించెడువేళ, బనికి హద నెడలునెడ౯, భూపహితిక రుండు మంత్ర వ్యాపృతు(డు వచింపవలయు, నడుగక యున్న ౯. మతీ యవసరము కలిగినను నేను ఆలోచన చెప్పం గూడడేని, అపవేమున నాకు ఈమం(త్రిత్వమే తగదు. వలయనయ7గాొ, క. వగుణమువేత జీవిక బాగుపడునొ, బుధులు పొగడ? బాలుపడుదురో ఆగుణము నది గలా:డును రాగంబునం గావ దగును (బబలింపం దగుకా. ౬-6 కావున మంచివాండా, నాకు సెలవిమ్ము ; పోయె దను” నీకు మేలు కలుగు గాక; సీదారులు "మంగళము లగుం గాక. నివు కోరినయట్టు చేయుము.” అని కరటకుం తని యెం

రారట

సుహృట్భేదము

అంతట దమనకుండు వీంగళకుని సన్నిధికి వెటింగు పడిన వాండుంబోలె పోయెను, దూరమునుండియే రాజు చూచి అదరముతో రప్పించుకొన (గా సాహ్రాంగ(ప్రణా మము కావించి కళూర్చుండెను. “ఏమి, చిర కాలమునకు కనంబడితివ్‌? * అని రాజు అడిగెను.

దమనకుండు చెప్పందొడంగెను._ “శీవంతులయిన -యేలినవారికి నాసేవవలన ఇంచుశేనియు ఉపయోగము లేకపోయినను సమయము వచ్చినప్పుడు 'సేవకుండు తప్ప కుండ దగ్గజ నుండవలసినది గడాయని వచ్చినాండనుః వ్‌ల యనంగా;

క. ఏభటు లని నసినివాతుల

నై భశిరంబుల ధరితి నర్చించెడరో,

అభటులకును వభుకడ మ

హోభయమున నెల్లు భిన్నమై తొ ్య్టటుపడుక* ఇరా ముణియు,

క. నరపతియెడ, బుధులనడువు, మరుెకీళినసమూగమమున, మహిళలతోడక౯ా, దరదూవీతహృదయుండు, నుడీ గురుం డై నన్ను గాతరత్వనోచరుండ యగుకాం ౬౯

నావలనను ఒకానొకహేతువుచేత (ప్రయోజనము కలదు. వెప్పుదురుగ చా ఫు

౧౦కి

ఆంభ్రహితోపడేళ చంఫువు

క. పలు దోమనేని, కర్ణం బులగులగుల దీర చేని వూరిపుడుక చేం గలదు పని యీరులకుం; గయి పలు, కంగంబులు గలాని. బలుకవలయునే ? రెం

వలినవారు చిరకాలము అధికారమునుండి తొల గించియున్న సాకు తెలివి పోయినదని తలంతురేమోా : అట్లునుం దలంపవలదు ; వలయన,____

క ఎవనికి నేగుణములు గల, వవి వలదన్నను, వికాసమందు, స్వయముగా ; నవమృగమద సౌరభ్యము నివ ర్హిలునె యొట్లు నెట్ట నిలు రా కనిన? ౮౧

మలయ,

క. దొరలుతేం బదములలో మణి, శిరమున గాచము చెలగత శేఖరపదవికా ధర్యేర్పడుతేతి, నంగడీ, . స్థేరవడు మణి కాచములకు( దిరుగుడు నుడిలోకా, ౭

అ ధీరచిత్తు నెంత దిగువ కణంచిన, వానిబుడి శెపుడు వోనిగాదడు, నిప్పు నెంత (క్రింద నిలిపినా దచ్చిః (గాలునే యధోముఖంబు గాగ. రష

GO

నువ్భాటబ్భేదమాు

మహాో(పభూ, (ప్రభువు తారతమ్యము నరయు(వా(డు

గావలయును. ఆ. సర్వభృత్య కులము నిక శేనంబుగా

జేడు సమంతం జూచునాడు, దేవ,

ఉద్యమతు.ములకు నుత్సాహభంగమా ;

తేనికార్యములకు హోని గలుగ. ౭ర క. ఉ త్రమమ ధ్యాధములుగ

ము ల్తెజంగుల నడు, జేన, పురుషులు ధరలో ;

నత్తారతమ్యు మారసి,

హ_త్తింపంగవలయు వారి నయ్యిపనుల౯. ౭౫% వలయన,...

శ. చేనకులం దొడవులను, దమ

తావులనే నిలుపవలయు ధరణిపుం డెపుడు౯ ;

వవా రయినను వలంతుళ

“కావింపలం గాలితొడవుగా మహాళిమణేికా. ౭౬ చుజియ్యు---- కే. బంగరుం దొడవునల బొదువంగందగిన

మణిని దగరపునగలో నమన్చినేని,

వడ్వందది, దీప్తీ కోలోవ దించు కేని,

అట్లు కూర్చినవాని శే యగును నింద. ౭౭ మయుజటీయు;ాా

౧ంగా

ఆం[ధహీితో పదేళ చంఫువు

క. చరణాలంకృతి మణి నిడి,

కరీటమున గాజుతునియం గీలించినచోం

బొరంభాటు తేదు మణికి,

బోరయును ధిక్కృతిని సాధువు జనంబులచేకా. ౭2౮ మూాడుము ; క వీండనుర కోడు (పాజ్జుడు;

వీడో శూరుండు, భయమువీ( డిడునను చుక .

బోండిగ భ తగల చెతీగొడు

'జేండు కొదున లేక (కిక్సి టియు భృత్యులతో క్ర, ౭0౯ అశ్తేగదా,..__ క. తురగము, శ్ర న్ర్రము, శా న్రుము,

నరుడున్కు వీణయును వాణి, నారియు?, దమ్ముకా

బొరసెడిపురుముని యనుసృతిం

బరగు౯ గుణదోవములకు భాజసమగుచు౯- ౮౦ మెణీయ్ము.. క. భక్తు. డళ కుం జేలా?

నకి జెజువే యొనర్పుశక్తుం డేలా?

భ్‌ కుని ధ్‌ కుని నన్నుక

యు_కృము గా డయ్య, దేవ, యొప్పరికింపక ౮౧ వలన, ఆ. భూరముణుం డవస్టి యిడం

బొందు బలంగము బుద్ధిలోపమున్‌ కి

“అందం

ను వాద్భెడము

వారివిధంబు గాంచి బుధ నర్యులు చేరరు వాని సన్నిధిక, వారు త్యజింప రాజ్యమును బాజదు నీతి సమ-జసంబు గా నరుపు డిందినట్టికొణు సీతికి నొ డివసన్న మలయ్యెడుక. ౮.9 మటజి యు, క. రా జెవ్వనిం జూజించునొ, భూజను లందబును వాని. బూజింతు రొగి౯ా ; రా జవమానించు నెవని భూజను లాతని నవజ్జి పొందింతు రొగికా. = నుజియును?__ క. 'బాలునిభాపి.త మైనను, నీలింపంగవలయు బుధులు 'చెన్నుగ నున్నకా ; సోలి కవిషయత దీప జా(ల వెలుంగ టె వరార్థసందర్శినిమయై". రార వింగళకుండని యె. మంచినాయణాా దమునకు/డొా ఇదియేవిం? నీవు మాకు (ప్రథధానమంతి కువూరుండవు. ఇంతకాలము కొండీయడ మాటలు విని రాకుంటివి. ఇప్పుడు

a

కా బాలువచనమెన శ్రీలింపరాం దగు యు క్రియు_క్ష మగచు నొప్పునేని రవి ఇలులునివచోట దివియ 'వెలుంగటే అఖిలవస్తు నయము నగపఆచుచు,

౧౫౧

ఆం(ధహితోవదేక చంపువు

సీయిప మేమో చెప్పుము.” అందులకు దవమునకుండు ప్రభూ, ఒళవూట యజిగెదను చెప్పుము. ఏలినవారు నీర్ము దాగం జోయి (తొగకయే నివ్వెజగొన్నట్లు మరలివచ్చియున్నం దులకు కారణమేమి” ఆని యడిగెను. “చక్కంగానే యడి గితివి. మజ్‌యేమన, ఇదిరవాస్యము ; చెప్పుటకు తగిన నమ్మక పఫు(జో టు దొరకకున్నది. అయినను ఏకాంతముగా

చొప్పెద వినుము; ఇప్పుడు ఈయడవిలో నొకయపూర్య జంతువు నెక్రొ_నియున్న ది. కావున మనము దీనిని విడిచి పోవలయును. ఈకారణముచేత వెజంగుపడియున్నాను. అశ్లే నేనును గొప్పయపూర్వశబ్దమును వింటిని. ఆయులి వుంబట్ట యాలోచించిన, ఆ(పాణి మహోబలిష్టమయినదిగా నుండ నోవును.” అని పీంగళకుండు పలికెను. దమనకుం డీట్టనియె;. దేవా; అవును మహాభయంకరమయిన యా శబ్దమును మేమును వింటిమి. అయినను ఎవడు ముందుగా దశత్యాగమున్కు తర్వాత యుద్ధమును ఉపదేళించునో వాండు దుర oe. మణీయు ; నేవకులవలని (ప్రయోజన మును ఈకార్యసందేవాములోనే ెలిసికొనవలయును. వలయనలా,-__

క పురువుని కాపద యనియొడి యొరగంటను బంధుభృత్య యువతులయందు౯ బరౌగెడి సారాసారత స్టీరపడు ; నళ్లు స్వకీయధీస _త్వమతుల్‌.) లో

O౧9

నువ్భాద్భే దము

సీంవాము “ఓయి మంచివాండా; నన్నొక గొప్పసం 'జీవాము బాధించుచున్నది,” అని పలికెను. అందులకు దమనకు*డు “కాదేని రాజ్యసుఖమును వదలి చేశాంతరము పోవుటకు నేల నాతో (ప్రస్తావింతును? ? అని మనస్సులో అనుకొని (పకాశిముగా, *“దెవా, నేను (బదికియున్నంత వజకు, భయపడ నక్క_జ లేదు. అయినను క రట'కొాదులను కూడ కూడం దివిచికొనవలయును. నలయనంణగా ఆపదలకు (ప్రతిక్రియ సేయు పురుషసముదాయము దుర్గ భము” అని చెప్పెను అంతట రాజు కరటక దమనకులకు గొప్ప పస దనం బొసంగి సత్క_రంచెను. వారును ఆభయమునకు (ప్రతీకార "మొనర్చెదమని (_పతినవట్టి చనిరి.

కరటకుండు నడచుచు దమనకు నడిగెను. _ 'బిత్రుణా, ఏమి ? ఈభయహేతువునకు (ప్రతిక్రియ చేయగలమో జీయలేమోా “తెలియకయే భయమునడంచెడనని (ప్రతిన వట్టి యిీమవో(పసాదమును (గ్రహించితివి ! ఏలయన, ఎవరిశీని ఉపకారము చేయనివాడు వానివలన బవాు మాసము 2 కొనంగూడదు. ముఖ్యముగా రాజావలన గై కొనంగూడదు. చూడు... శం కరుణావీక్షును లక్షి qాయుం, బర్మాకమమునందు సిరియు౮ (బతిఘక౯ా మృతియు౯, బర గడు నెవ్వనివలనక్‌ స్టిరావభం డతీండు నర్వ తేజోవుయుడా. ౮౬.

౧౧౩

ఆంభ్రహీతో పబేళ చంపును

అశక్షుగదా,.._ కే. చాలు నయినను నవమానపజుపంద గదు

భూరమణు నరమా(తుం డన్మారణమున ;

అవతరించె నరాకృతి నవనియందు

ధర్ధుసంస్థాపకము మహోదె నత మిది.” ౮ లె

అందులకు దమనకుండు నమో “చెలీికాయాా ఊరకుండు. భయ కారణము ఎద్దు జఅంేెకయని చేను తెలిసికొంటేిని. ఎడ్లు మన కే ఆహారమే. ఇంకసింవామునకు చెప్పవలయునా?” అనెను. “అట్లయిన యేలిక భయమును అక్క_డ నే యేలతీర్న వైతివి?” అని కరటకు. డడిగెను. దమనకుండిట్లనియె._ “దొరమొక్క్క_. భయమును అక్కడనే తొోలంగించినయెడల ఈగొప్ప బవహాుుమాన మెట్లు దొరకును ? మణియు ;___ క. వమిపనియు. దమతోడక౯ా

సామికి లేకుండునట్లు సవకింపుదురో

ఏమూాఢ భటులు వారలు

తామె తయింపుదురు సూవె దధికర్ణువలెకా” ౮౮

కరటకు. డడిగెను. “ఆకథ యెొటు?” అని, దమన కుడు చెప్పందొడంగెనుష__ స్టో కథ. 9,

ఉత్తి రాపథమందు అర్బుదశిఖరమను పర్వతములో' మవోవ్మికముండనుపే% సింవాముండెను. అది నొండగువా-

౧౧౯

నుహృద్భేదము

లో ని(ద్రించుచుండునప్పుడు ఎలుకయొకటి జూలుకొసను కాబుకుచుండినది. “మొంజిమయిన జూలుకొసను చూచు కొని కోపగించి సీంవాము, లాగతోదూణిన యెలుకను పట్టలేక, యిట్లు చింతించెను.ా శే. “తు ద్రశ తుం జెవం జేచి కూయి ేంపుం

జిక్క్‌_6 జెప్పాట వ్మికాంతిచేత. దనరు,

వానిమోొందికి నొంగగా వొనిసముని

_సెనికునిం బంపం దగు నీతిళ్యా స్త్రవిదు(డు.” ౮౯

ఇ ట్లాలోచించి పట్టణమునకుం బోయి దధికర్టుండు అను పేరి 'విల్లిని తెచ్చి మాంసపుదునుకలు సు పెట్టి సంతోవపెట్టి లాంగకడ నెలకొలిపినది. న్‌ ఆ ఆపిల్లికి భయపడి ఎలుక యు బయటికి రాకుండినది. దానం. చేసీ సింహము జూలుతెగక హోయిగా నిదించుచుండినది ఇట్లుండగా ఒకనాండు ఆయులుక ఆంకటికి నిలువ లేక బయటికి రాల దానింబట్టుకోని పిల్లీ చంపినది. తర్వాత కింవాము చిరకాలము ఎలుక్‌ కనంబడనందునను, జాని యెలుళసకూడ వినంబడనందునను మజీి విల్లివలలన ఉప ఈూాగము లేకుండుటంబట్టి దానికి మెంత తక అసడ్ల చేసినది. కావున “సవిపనియుం దమతోడళా” ఇత్యాదిక మును చెప్పి తిని.” తర్వాత దమనక కరటకములు సంజీవకుని కడకు.

' పోయినవి. అట కరటకుండు చెట్టు కించ ఠీవిగా కూర్చుండెను-

nn

ఆం|ధ్రహీతో పదేళ చంప్రవు

దమనకుడు సంజీవకుని దగ్గజ/గాపోయి యిట్లనియె... శక్పుక్రి ఎద్దుగా, ఏండుగో నిన్ను పింగళమపోరాజుచేత అడ వికి కాపుదలకై నేనాపతిగా వర్పరింపంబడినవాండు కరట కుడు ఆజావించుచున్నా (డు._ “తత ఇమే రమ్ము; రావేని a ఈయడనినుండి దూరముగా పో. అట్టు చేయ వేని నీకు కీడు మూడును. కోపించిన మూయెలిక ఏమిచేయనో ఎబు గను అని”

అంతట ఆదేశవు వ్యవవోరము నెజుంగనివాండు గావున సంజీవకుండు భయపడి వచ్చి కరటకునికి సాష్టాంగ (పణామము గావించెను. అశ్తేగచా చెప్పిరి...

ఆ. మగియె బలముకన్న మహితేమా, నదిలేమి కరుల క్రీయవస కలిగ ననుచు. జూటుటోయనంగ, శప్పించు. గరిపిగాఃది డిండిమంబు మావటిీని వాతుల. కాం

మణీ సంజీవకులకు భయముతో “నేనాపతీ, నేనేమి చేయవలయునో చెప్పుము” అనియడిగాను. “ఓరియెద్రా, ఈ యడవిలో నుండుటకు ఫీ కిచ్చయెని వమూయిులినవారి పాద కమలనులకు (మొక్కు._ము.” అని కరటకుండు చెప్పెను. “నాకు అభయవాకు్కు. నొసంగుము, ఇదెవచ్చుచున్నాను); అని సంజీవకుండు పలికెను. క రటకుండిట్లని యె; కనిన -రాా ఫీరి యెద్దా, ఈభయము వలదు.

CCE.

నుహృద్భేద ము

శే, తిట్టుచున్నట్టి చేది ధా త్రీవిభోనికి

బదులుమాట పలుక. శాయి యదువిభుండు ;

జలద గర్గకు వాుంకృతి నలుపు గాని,

నక్క యిడునూళ లకు మృ-గం(దము కెలణసనె ౯౧ మటణేయు,... కే. మెత్త నై యొంతయును వపంగున_త్సృణమును

బట్టి సెకలింపం జెందుం. (బభంజనుండు,

నింగి. జాలెడుతరులనే నేలం గూల్పు ;

ఫఘనులమోందనె ఘనుడు వి(కాంతి సూపు. గ౨౩

అనంతరము ఆెండునక్కలును సంజీవకుని యెక్కువ

దదూరనుగాకుండ నొగాఇవ్రేట ఉంచి పింగళకుని కడకుం బోయి నమస్కరించి క. *ర్పుండినవి. “కజంతువును నీవు చూచితివా ?' అని రాజడీగెను. దమనకుడు చెప్పు చున్నా.డు- “దేవరా, చూచితిని ; వినయవంతముగా చేయ నుం'జేసితిని. కాని తమరు తలంచిన క్షే అది మహాబలము. గల జంతువు. అయినను అది యిపుడు ఏలినవారి పాదము లను దర్శింపం గోరుచున్నది. కావున సన్నద్ధులరై కూర్చుం డుండు, వలయన, --- క. జలములచే సేతువు సెడు;

వెలువడు మంత్రంబు రత వెట్టకయ.న్నకా,

చెలిమి సెడుం దంటలచే(,

బలుకులచేం జీలం దివియ వచ్చును విజిక్రి౯ాం ౯౨౩.

౧౧౭

ఆఅం(ధహితోపచేళ చంపువు

కావున శబ్బహో[(త్రమునకు భయపడంగాడదు ; ఏల యన, క. ఉలివునకె యులుకం దగునా ౫ శలివ్రనకుం గారణంబు నూహింపందగుకొా ; ఉలివునకు హేతువుం గని కొల మోటీనగొరవంబు కుట్టని వడ సెక.) కరి “ఆకధయె'ట్లని మృగ రాజడిగాను. దమనకుడు చెప్పు చున్నా (కు: శీపర్వతమునడుము (బహ్మూపురమని పట్టగా మొకటి కలదు. అచ్చట కొండకొమ్మున ఘంటాకర్టుండను రాత సుండు వసించియున్నట్లు లౌ్రూదము ఉండ్‌నది. ఒక ప్పుడు ఘంటనుగొని పరారియయిస దొంగను ఒకనిని పులి చంపి త్‌న్నది* వానిచేతినుండి పడిన ఘంట కోతులకు దొరికినది. కోతులు దానిన్‌ అనుతుణము వాయించు చుండినవీ. జోరిజనులు పులితిన్న యా మనుమ్యునిదేహ మును చూచిరి ; (పతిడినమును భఘంటానాదమును విను చుండిరి. తర్వాత “థభుంటాకర్లుండు కోపగించి మనుష్యులను తినుచున్నా (డు; భుంటను వాయించుచును ఉన్నా(డు అని పలికి జనులందజు ఉఊోరువదలి పాజిపోయిరి. అంతట, కోతులు గంటవాయించుచున్న వని యెతీయగి కుంకెన క తె రాజుతో “ప్రభూ ధనము వ్యయింతు వేని, ఈఘుంటా 'కర్లుని చేను సాధించెదను.? అని విన్నవించెను అంతట

౧౧౦౮

నుహృగద్భెదను

రాజు దానికి వసారముగా ధనమి చ్చెను. అంతట అది యడవిం జొచ్చి చెట్టు(కింద పండ్లను బియ్యమును నేల మోంద పెట్టినది. వెంటనే కోంతులు గంటకు వదలి పండ్త చూంద వచ్చి పడినవి. గంటను కై కొని కుంకునక తే ఊరికి వచ్చినడి; ఎల్ల వారికిని పూజ్యు రాలయినది. కావున, శేబ్ద నూ(త్రమునకు భయపడం గూడదని నేను వచించితిని.

అనంతరము నక్కలు సంజీవకుని తెచ్చి దర్శనము చయుంచినవి. అదిమొదలు ఆయడవిలోచే సంజీవకుయు మిక్కిలి సంతుష్షుండ్రై చిరకాలము వసించెను-

ఇట్లుండ ఒకనాండు ఆసింపాముయుక్క-యన్న _వబ్ద కర్టు(డు అకుసింవాము నచ్చెను- దానికి అతిథి సత్కా రము గావించి కూర్చుండ బెట్టి, వీంగళకుండు దాని భోజ నమునశకై పనరమును చంపుటకు తరలెను, సంజీవకుండు? “జీవరా, నేడుచంపినవ్భృగములమాంస మేమైనది ? అని యడిగెను. 'దమనక కరటకు తెటుయగుదురు.? అని రాజు ఉ త్తేరము చెప్పెను కలదో లేదో విచారింపవలయును.” అని సంజీవకుండనియె. సింహము నవ, “అది తేనేలేదు'అని పలికెను. “ఏమి! ఇంతమాంసమునము ఆయిరువురు తిన్నా రా?” అని సంజీవకుం డడిగెను. “తిన్నారు; వ్యయమువచేసి సారు; పాజవై చినారు. (పతిదినమును ఇచేవరుసం* అని రాజుపలిశెను. ఏమి (శీమంతులై న యేలినవారి యుజు కనే యిట్లు చేయుచున్నా రా? ' అని సంజీవకుం డడిగనుం

౧౧౯

ఆం(థహితోపదేక చంఫువ్త

“నాకు తెలియకుండ నే యిట్లుచేయుచున్నారు. అని రాజు చెప్పెను, సంజీవకుడు ఇట్లు ఎవప్తుచున్నాండు.- “ఇది సరి గాదు. పెద్దలు ఇట్లు చెప్పియున్నారు ; కను

“క భూపలటీికిం జెప్పకయే

య్‌ుపనియుం జేయంగూడ చేపట్టుననుక్‌,

అపడ యయ్యెడు నెడలం

గాపాడుట యొండు దక్క-7ా భృత్య్రేవరుల్‌ . నో మజియు---- ఆ. ఎప్పుడును నమౌాత్యు' "జెన జలకుండీకిం

బుడుకు నించుకంత పడయు. బెల్టు ;

తణ మొకండు వమ్యుగావించి బారు

రి త్త సేసి *పిర దరిద్రుం డగును. ౯౬. కే. నయనూత్యుండు కాకిణినేని పెంచు,

నాయవమాత్యుం జె పతికి మహాధనంబు ;

అమిత వకాబొక్క_సంబు (పాణములుగాని,

(పొణములు (ప్రాణములు గావు పార వునకుం యవ

ఇదిరాజునందు [పధానదోవమమను._. వమనంగా__

క. అపరిమిత మైనవ్యయమును, నపరామర్శన, మెధర ఆ ్ఫ్ళొక్షను దూ

బ్లో పిర==గష్టో.

రపురాబడి వదలుట రరొా (తిపథంబుల బొక్కసంబు రిక్తతం జందు౯-. ౯౮

ఏలయన,

*ఆ. పిల్లు గట్టు నలకుబేరుండు దా నైన

నాయమునకు వెచ్చ మధిక మైన ;

వేదమమైనవాని పెన్నాద్ది మై తగు

నాయమునకు వెచ్చ మల్ప మైన. గా

ఆమాట విని_స్తబ్బకర్షుం డిట్లనియె. “వినుము తమ్లుడా,

చిరకాలసేవకులు ఈదమినక కరటకులు; ఒడంబడికలు బోరాటములు అను పనులయందు అధికారము గలవారు; పీరని ఎప్పూడును ధనాధికారమందు నియమింప గూడదు. మజియు పనిగొనువిషయములో చేను విన్న చానిని చెప్పె దను.

"లే. ముఖజ ఛావాుజ బాంధవుల్‌ బొక్కసమునం దగరు; ముఖజుండు సిద మరం బొసలోండు; బావాుజుండు కత్తి సూపును ; బాంధవుండు సర్వము (గసించు బంధుతాగ ర్య్యమునను, ౧౦౦

క. చిరనేవి యగునియు కుడు హారియించియు బొక్కొ_సమున యర్థమ్ము కడుకా, సరకునొనక భూమిోాళు౯, నిరవ(గవాతకా భయంబు నెట్టి చరించు౯. ౧౦౧

౧౨౭౧

ఆంధహితోపదేకో చంపువు

క. ఉపకర్త యధికృతుండు దన

యపరాధం 'బెంచం జెపుడు న"ద్ధత్యమునక

ఉపకారంబునె చాటుచు

నపవారణము సేయుచుండు నఖిలార్థములక్‌ = ౧౦ * క, వకతమున? (గీడాసఖుం

జాకోశాధిపుడు కౌ స్వయము రాజుగనే

డీకొనుం బరిచయబలమున,

చేకాలమునను నికార మే కావించు౯. ౧౦౩ ఆ. లోనం బగను బూని పైని శాంతి వహించు

వోడు చెట్ల లెల్ల వరుస? గూర్చు 3

కుని యుక్కొ_రుండు శకటారు. డొకరుండు,

జాని కిద్దజను నిదర్శునములు. ౧౦౮ ఆ ఎప్పుడును నసాధ్యుః డే యొ నమాత్యుండు,

ఎల్ల వవుల నతండు బుదుం౭డేని ;

బుద్ధులను గుజించి యిట్లు లాదేశంబు,

అ యెపుడు వాతివికృతి రయొనర్చు. ౧౦౫ క. దొరకినచాని హరించుట్క

పరివ_ర్హన్క, బుద్ధిలు వి పరిభోగంబు౯ా

గిరవొనరించుటయును, నొ

ప్పరికించు, టమాత్యదోవవరం బాత. ౧౦౬ తః భూపుల కమాత్యరై (గహ

ణాపాయము దప్పం గా నుపాయము నిత్యం

౧౨౨

నుహృట్భేదము

సె పద మిచ్చుటయ్సు మార్సి వై చుటయు నన౯ ౧౦౯

జే, చెటికుగడ గాన్లలోపల నిజికియాడ నించురసమును వెలికి నర్పించునట్లు వీడ సేయ నియోగులు నోడుగుడిచి దొంగలినయర్థృ ముం (క్క నంగవిం(త్రు. ౧౦౮

జే, మాటిమాటికి స్నానంపుశాటి పిడువ లోనిజల మెల్ల వెలికి జాల్కొలుపు భంగి, మాటిమాటికిని నియు_క్తమానవులును గోడు గుడుపంగ వసుధార గురియుచుండు. ౧౦౯

దీని నెల్బ ఎజి సమయోచితముగా న్యవహారింపవల యును.”

అన్న యిట్లు చెప్పంగా వీంగ ళకుండు మారు చెప్పినది సరియే; మతి ఈ యిరువురును బొత్తిగా నామాట [పకా రము చేయరు ;) అని చెప్పెను. _సబ్బకర్షుం డిట్లనియె, “ఇదం

తయు తగదు. వలయనంగా తే, ఆజ్ఞా నుల్ల్హంఘనము సేయునట్లి వారి, నిజనుతులనై న, రాజు దండింపవలయు ; కానిచో భేద మేమి లేఖ్యగతుడై న రాజునకు భూవపలయ మేలు రాజునకును) ౧౧౦

జ వ

ఆంధధహితోపదేశ చంపును

తే. స్పబునికిం గీ_ర్జి చెడు గడుసరికి మైత్రి,

కులము నప్టేం(ద్రియని, కార కునికి బాడి,

విద్యవ్యసనాన్వితునికి? లోభికి సుఖంబు

రాజ్యము (ప్రమ _త్రసచివుడౌ రాజునకును. ౧౧౧ మజీయు ముఖ్యముగా, శే. వై రివలనను, దెక్కూలివలలనల దనదు

వల్ల భువలనం దనదులోభంబువలన,

నధికృతులనుండి, (పజల నహార్ని శంబు

ధరణిపతి గావవలయును దం(డివోలె. ౧౧_౩

తమ్ముడా, ఎల్ల విధములను నామాటను నెజు వేర్పు ము. మనకిపుడు భోజనముకూడ కానే అయియున్న గిం. ఈపై రుమేపరిని భోజనాధికారమందు నియమింపుము.” ఈమాట పకారము అక్లే జకుగయగా, వీంగళక సంజీవకులకు ఇతరబంధునులతో పని లేకుండ నిండుచెలిమిగా కాలము గడచుచుండెనుః అంతట సేనకులకుసయితము రాజు ఆవోర మొసం

గుటయందు అసడ్డ సేయుచుండుటం గాంచి దమనక కరట కులు ఒంజొరులతో ఆలోచించుకొనిరి 5 దమనకుం డ్‌ట్ల నియెః “ఇది మనము చేసికొన్న ఇెజుపు స్వయంకృత దోషమునకు ఎడ్బుటసయితీము సరిగాదు. అశ్లే చెప్పిరి;_ తే. స్వర్ష లేఖను నేం జన్లవకా స్పృశించి

కుట్టనియు రాటం దన్ను. దాం గట్టుకొనియు,

౧౪

నున్భృటబ్భేదమా

సాధువు మణి౯ గొనం గేలు సాచి, మేము, సమసితిమి మువ్వురము మాదొసంగుచేత.”? ౧౧౬౯

“అది యొట్లని కరటకుం డడిగాను. దమనకుండు చెప్పు చున్నాయి కథ ౫

“కాంచనపురమను పట్టణములో ఏరవికముండని రాజుంజెను అతని ధర్మాధికారి మంగలి నొకనిని 'వధ్వ భూమికి. గొనిపోవుచుండంగా కందర్ప కేతు వను సన్నా నస్‌ ఒకవ ర్తకునితో (గూడ వచ్చి “పనిని చంపయగాడదు” అని ఇచెన్పీ వశత్ర్రుమునం బట్టుకొని యాంపెను, “వల వీనిని చంప గూడదు?” అని తలవరులు అడిగిరి. “వినుంిడని అతండు “స్వర్ష శేఖను చే” నిత్యాదికమును పలికెను, వివరముగా చెప్పుమని వారడిగిరి. సన్న్యాసి యిట్లు చెప్పందొడంగెను;

“నేను సింహళద్వీప రాజు జీమూత కేతుని కుమారు డను. ఒకనాండు నేను (క్రీడావనములో నుండగా ఓడ వర్తకుం డొకండు వచ్చి నాతో *యిదె యిట నడిసముద ములో (పతిచతుర్షశియందును సిటిపై కి లే చెడు కల్పవ్య వమము[్రింద రత్నాలవరుసల వెలుగులచేత పలువన్నెలుగల మంచముమిోాంద నున్న బెం; సకలభూపషుణ భూషితం రాలై , వీణ వాయించుచు. ఒకకన్య మహోలక్షన్దవలె నగపడు చున్నది” అని చెప్పెను. అంత నేను అఆవర్తకునిందో శ్కొని కీడయెక్కి_ అచటి శేంగితిని అచట, అరండు చెప్నినకే

ఉన!

ఆం|ధహీతోవదేళ చంప్రువు

మంచములో సగము మునింగియున్న ట్రి యాకోొన్యను కంటిని. వెంటనే ఆకన్నియ చేటితోంహాడ కడలిలోపలికి మునిలి. అదృళ్యురా లాయెను, అనంతరము ఆసుందరియొక్క_. సౌొం దర్వ గుణముచేతే లాగబడిన వాండనై అప్పటికి పుట్టిన బుది(పకారము నీట చుమికితిని. తర్వాత ఆకోల్స్పవృతు.ము ఫోమ్‌ సను పట్టుకొని అనుందరిరొొక్క_ కనకపట్టణమునకుం బోయి ఆట బంగారునగరిలో విజ్యాధ రాంగనలు కొలుచు చుండ మునుపటివలెనే మంచముపై నున్నటి యాకన్ని యం గంటిని, నన్నును దూరమునుండియే కాంచి యాసుం దరి చెలికత్తెను నావైపు పంపి (ప్రీతితో పలుకరింపించినది. అంతట నేనడుగంగా ఆసఖయిట్టుచెప్పినది. “ఈమె కోందర్శ కీలి యనెడు విద్యాధరచ(క్రవ_ర్తి కూతురు ఈమె వేరు రత్న మంజరి. ఈమెయిట్లు (ప్రతిన పట్టినది. “ఎవడు వచ్చి యిరాక్‌ నకపట్టణమును కంటితో చూచునో వాంబే నన్ను మానాయన యెజుకను వివాహామాడును” అని. కావున; సీవు ఈమెను గాంధర్యవివావామునం గయిక్రొము a గాంధర్యవివావాము జరుగగా ఆకోనలితో (క్రీడించుచు నేను చిరకొల ముంటిని.

తర్వాత నొకనాడు ఆ(క్రియ నాతో వకాంతమున “స్వామి ఎల్లప్పుడును నీయిచ్చవచ్చినట్లు దీనినెల్ల అను భవింపవచ్చును; కాని ఇదిగో ఈచి త్తరువునందున్న విద్యాధరిని, న్వర్ల లేఖయను దానిని నీ వెపడును తొంకం

౧s.

నుహృటబ్భేదము

గూడదు.” అని చెప్పెను. అంతట ఆమాటలవలన కుతూ హాలముక లిగి నేను స్వర్ణ లేఖను పాలిండ్ల([వచేశకమున కాశి తిని. చచిత్తరువుగానే యున్న దయ్యును ఆస్వర్ల లేఖ అడుగుం చామరతో ఆాంచిన కాయునకు నేను వచ్చి మారాష్ట్ర మందు పడితిని.

అదిహరముదలు దుఃఖవీడితుండనై. నేను సన్న వసించి భూమి యెల్ల? (ద్రిమృ్మరుచు ఈపట్టణము చేరితిని. అప్పటికి + ల మ (పొద్దు శ్రుంకంగా ప్రవేశించిన నమీపముననే యున్న గొల్ల యింట బస యడిగితిని. గొల్లయు తనయింట నొకమూల నాకు చోటిచ్చి పిండ్తాముతో జీను వచ్చునప్పటికి ఈ యనను హోయిగా నుండునట్లు చేయుము,” అసిఇజెవి క పోయె ను. అనంతరము అతని భార్య అంకుటాలు కుంాటునక తెతో గనుసగుసలాడుచుండగా, అంతలో చానిమగండు ఆగొొల్త "వాడు కొట్లమునుండి నచ్చినవాండ్రై అట్లు కుటనితో

ల ర ౧౧ లు మాట్లాడుచున్న భార్యను చరా చెను. గొల్ల ది మగనిం గాంచి తటాలున తెలివిదెచ్చుకొని మరలి యింటిలోనల జొచ్చి పడక లోనగు నుపచారములను కావించెను, అంతట గొల్ల యు దానిని మోూంది కంబమునకు కట్టవె చి నిద్రపోయెను. తర్వాత నడికిశేయి చానిదూలతి మంగలీది మరల వచ్చి యాగొల్లఛభామళతో నిట్లనియి._“ఆమహోనుభావుడు మర ణావస్థలో నున్నాడు, నీయెడంబావే అతనిని నిప్పయి కాల్పుచున్న ది. చెపి .రిక చొ ఫా 53

౧౨8

ఆంధహీతో పడేక చంఫువు

క, ముదివెన్నెలశ జం(ద్రుండు సదమదముగం గూల్చం దిమిఠరసంవాతి నెల్లకా

మదనుండు పూవుటమ్ముల

వెదకీవెదకీ యువమనముల (వేయం దొడలొక,౧౧౮ కావున చేనిట నన్ను కట్టుకొని యుండెదను. నీవు అట కేంగి అతనిని సంతోవపెట్టి త్వరగా రమ్ము.” గొల్లదియు ఆ(్రకా రమే చేసెను. ఇంతలో గొల్ల మేల్కొని “ఓసి, ఇప్పుడు మిం డని కడకు పోవేమి?” అని యడిగాను. అందులకు దూతి మాజుపలుకదాయెనుం అంతట “ఇంతపొగరా నీకు? ఉ త్త రమయినను పలుకవా? ” అని గొల్ల కోపమున దాని ముక్కును కోసివైచి తాను మరల ని(ద్రపోయెను. త ర్వాత గొల్ల ది వచ్చి కుంటెనక త్రెను *నమివార్త ? ” అనియడి గొను. “నాముఖముచూాడు, నాముక్కే_ వా ర్భ్శనంతేయు చప్పును.' అని కుట్టనిపలికెను. తర్వాత గొల్లది ఎప్పటియళ్లే తన్ను ' స్తంభమునకు కట్టుకొని యుండీనది. కుట్టని తెగిప డియున్న ముక్కు_ను'కై కొని తనయింటికి పోయి ఖేదపడుచు ఉండినది.

'తెల్ల వాజుంగా మంగలి పెండామును పొది తెమ శ్రనెనుం అడి పొదిేక ఒకక _క్రిమ్మాత్రము తెచ్చియిచ్చినది. అందు లకు కోపగించి మంగలి దూరముగా ఇంటిలో కత్తిని పాలు వై చెను ముక్కు. కోత్తిరింపించుకొన్న యీమంగలిది “నా వలన వతప్పులేకయే ఇతండు నాముక్కును కోసివైచి

౧.99

సనుహృద్యేదము

నా(డు' అని మొజవెట్టుచు వానిని భర్మాధికారి క్రడక కొెనిపోయినది. గొల్ల యడుగంా గొల్లది యిట్లనియె, ఓరి, పాపా తండా, మహోాపత్మినతను నన్ను రూపుచెజుచుటకు నెవ్వని తరము? నానడువడిలో దోవము లేదని దిక్సాలకులు ఎన మం|డ్రును ఎచెతుంగుదురు* వీలయన్మ కే. రవియు, శళి నిప్పు; గాలియు, రాథ్రి, పగలు, నింగియును, రెండుసంజలు, నీరు, జముండు హృదయమును, ధర్మమును భూమి యివి యెజుంగు నరునివృ_త్తంబు నెల్లను నరవశేణ్య ! ౧౧౫ కావున నేనే మహోపత్శివతనేని. నామగనిందక్క- ఒరుని మనస్సులోనయినను తలంపచేని నాముఖము గాయము బేకుండుంగాక” అంతట గొల్లబోయండు దిపము "చ్చి గాయములేని చానిముఖమును గన్నంతట “నానే రమి మిన్నింపుము అని (ప్రదశ్లీణము తిరిగి సంతోవ ముతో నిండినమనస్సుతో కట్టు విప్పి దానిపాదములలో (వాలి “ఇట్టి పత్మివతయయిన పెండ్లాము కలయట్టి నేను ధన్యుండను 1!” అనిపలిశను. ఓతలారులారా, ఈవర్తకుని కథను సయితము వినుడు. ఇతండు ఇల్లువెడలి పంథడెం డేండ్లు వర్తక్‌ ముచేసి . నానావిధములయిన యపూర్వరత్నములను మలయపర్వతే సమిపముననుండి తెచ్చి నిన్న ఈయూారు చేరినాడు.

౧.౨౯

ఇట బోగము దానియింట నిడ్రించినాండు, అట కుట్టని యింటి గడపకడ పెట్టియున్న, కొయ్య బేతాళుని నెత్తీ మోా(ద మిక్కిలి మేలయిన రత్న మొకటి యున్నది, చానిం గని ధనలోభముచేత ఈవర్తకుండు రాథ్రి లేచి రత్నము మోంద చేయి యుంపంగానే ఆజబీతాళుండు జారముల వమమూలమున సంచరించునట్లి తనఛావాువులతో ఈయనను పట్టి నలంపంగా ఈయన నొగిలి యేడ్వ సాగెను. అంతట తార్పుకళ్తె మేల్కొని వచ్చి *వ రకుంా అబ్బాయో, మలయము కడనుండి వచ్చితివి. నీరత్నములనెల్ల ఇమ్ము. ఈవేని ఇది నిన్ను విడువదు. ఈపనివాండు ఇట్టివాండు,) అనిచప్పెను. అంతట ఈయన తనరత్నముల నన్నిటిని దానికి ఇచ్చెను. ఇట్లు సరుధనముం గోలుపోయి ఇపుడు ఈతండు నాళోకలసీ కొన్నాడు.”

ఇదంతయు విని తలవరులు ధర్మాధికారితో చెప్పి న్యాయము (పకారము జేయించిరి. కావున నేను “సర్దు చేఖ" నిత్యాది పలితిని, కావున ఇది మనము స్వయముగా తెచ్చి కొన్న కీడు ! ఈవివయమున విలపించుట సయితము తగదు. (ఇంచుక నేపు ఆలోచించ్చి మిత్రుణా, ఈపింగళక సంజీవ కులకు ఎట్టు చెలిమి చేసితినో అశ్లే చెలిమికి భంగమును కూడ నేను చేయవలయును ; ఏలయన,--

క. సమమున నిమ్నోన్నతములం గమనీయతం జూపుచి(త కారులభంగికా

౧౩౦

నుహృద్భేదము

(భ్రమ గొల్సి నమ్మ(జేయుదు

రమిథ్యగా మిథ్య ధూ ర్రు లతివపేశలతక. ౧౧౬ ఆ. ఎది యుపాయమునకు నింవుగా సాధ్యమో

యది పరాక్రమమున కలని గాదు ;

కొనక సూ(త్రమునను గాకి చంపించెను

దరుబిలంపు నల్ల [తాచులబాము.) ౧౧౭

(ఆకథ చెప్పుమని కరటకు. డడిగెను ; దమనకుడు కథ ౭.

“ఒ కానొకచెట్టున కాకి దంపతులు -కొ౭ప్రుర ముండినని. వానివిల్ల లను ఆశెట్టుతొజ్డలో నెలక్రొనియున్న నల బ((తాం చు తిని వె చినది. మరల కడుపై కాకి కాకముతో నిట్ల నియ: స్వామీ, ఈచెట్టును “i ఇట ఆనల్ల (కాయమూలముగా ఒకవేళ మనకు సంతతి కయించును. ఏలయన,

ఆ. 'చడినభార్య, యెదురు సెప్పెడుభృత్యుం౦డు,

చెతువ్రు గూఢముగను జేయునఖుండు,

పాముచేరినట్టి గీమున వానంబు,

సంశయంబు లేదు వావెసుము శ్ర ౧౧౮

అందులకు కాకము “ప్రాణేశ్వరీ, నీవు భయపడకు. దీని పెనుదప్పీదమును చేను మాటిమాటికి శుమించితిని..

౧౩౧

ఆం(ధ్రపాతోవదేశ చంపును

ఈనూజు తమింపన్యు” అనెను. బల్లి దమయిన దీనితో ఫోరాడుటకు నీకు బల మెక్కడీది !” అని కాకి యడిగెను. కాకము “ఈభయము మానుము వల యనగా.

ఆ. కలదు బలము బుడి గలిగిన యెడలను, లేదు బలము బుది లేనియెడల, కను మదోత్కటంపుం గంఠీరవంబును, బుద్ధిచేత శ్రశ్రము పొలియంజేసె.” ౧౧౯

“ఆక్రథయొట్టని కాకి యడిగినది ; కాకముచెప్పూ "చున్నది, అవాంతరకథ ౧

“మందరపర్వతమందు దుర్దాంతమను వేరి సీంవాముం జెను. అగి సర్వదా మృగములను చంపుచుండోను. మృగ ము లన్ని యుకూడి సీంవామునకు “ఏల యెల్ల మెకనములను చంపె" దవు? మేమే నీకు ఆహోరమునే (ప్రతిదినము ఒకమృగ మును ఇచ్చెదముం” అని విన్నపముచేసి కొన్న వి. సింహము “వల్లెయని అదిమొదలుకొని దినదినము అవి పంపిన యొ కొ్మొ_క్కొ_ పళువును భొక్రీంచుచుండేను. ఇట్టుండగా నొక ప్పుడు ఒక ముసలికుందేటివంతు వచ్చినది. అది యిట్లు తలపోసెను : శ్రి [బదుకునాశచేత ఇభయకారణమునకు

వినతి సేయ దగు వివేకయు క్రిం

౧౩౨

నుహ్బటద్భేదము

జూవం బోవునేను సవదరింపంగనేల వీంగ దృష్టియెడల వినయవృ తీ! ౧.౨౦. కావున నేను మెల్లమెల్లగా పోయదను' అంతట. సింహము ఆశటికి నొచ్చి కోపమున కుంచేటిని *“వమి! ఇంత్‌ విలంబముగొ వచ్చితివి: * అని యడిగాను కుంబే' లనియె* .*నావలనం దప్పూతేదు. మణీయొకసింహాొము నన్ను గని బలిమిచే పట్టి నిలిపినది. “'మరలవచె ఏదినని ఒట్టు పెట్టుకొని, వలినవారికి ఆవ్బ'తౌంతేమును విన్న వించుటకు వచ్చితిని.” వింహూము కోపంబున ఇప్పుడే వచ్చి చరాొపీం పుము. ఎక్కడ నున్నా (డు ఆదుష్టాత్యు (డు? అనెను, అంతట కుం దేలు దానిని వెంట బెట్టుకొని లోంతు నూతి. కడకు పోయి *“ఇటవచ్చి వలినవారు చూడవలయును,” అని పలికి సింవామునకు నూత్‌ నిళ్ళలోని దాని (పతిబింబమునే చూపెను. అంతట పొగరుచేతే పిక్క_టిల్లుచున్న యాసిం పాము కోపమున ఆసీడపై ంబడి తల[క్రిందును, 'కాళ్లుమోం దును అయి మునిగి చచ్చినది. కావున నేను 'కలదుబలము

బుద్ధికలిగిన యెడలను” ఇ త్యాడివాక్యమును చెప్పితిని.”

కాకి “అంతేయు వింటిని; మజ్‌ యిప్వు జేమి సేయవల యునో చెప్పుము” అనియడిగెను. “ఈచెంత వెజువులో రాజక మాహండు (ప్రతిదినము వచ్చి స్నానము చేయును. అప్పడు ఒడలినుండితీసి బంగారపు దీలను రేవు తాతి మిద నుంచును ; దానిని నీవు ముక్కుతో కజుచి తెచ్చి

ba]

ఇ౩3

ఆంధపాతోపదేళ చంపువు

ఈతో జ్రలో (వై వుము” అని కాకము చెప్పెను. తర్వాత ఒకప్పుడు రాజకుమారుడు స్నాన మాడుటకు నీటం జొర గానే కాకి అచెవ్పీన (ప్రకారము చేసినది. అంతట బంగా రసం దీంగను అనుసరించి వచ్చిన రాజభటులు ఆచెట్టు తొజ్ఞలో నల్ల(తాంచయుం గాంచి చంపిరి. కావున “ఎడియుపా యమునకు నింపుగా సాధ్యమో" లోనగుదానిని చెప్పితిని.” “అటయినయెడల పద, నీచారులు కోభనములగుం

గాక.” అని కరటకుండు పలికెను. అనంతరము దమనకు(డు వింగళకుని చెంత కేశ్‌ (మొక్కి. యిట్లనియె, “దేవరా మిక్కిలి దుఃఖకరమయిన కీడును పొడగాంచి వచ్చితిని, ఏలయన. కం ఆపద, నుత్సేథగామిత్ర

(పావీం చెడు నెడల, బనికి వాద నెడలునెడకొ,

భూపహ్నిిత వి. యపృష్షుండె

వే పల్క_లవలయు శుభము విదితముగాలక౯ా. ౧౨౩౨౧

మజియు....

క. రా జనల భోగమునకుకా ఛాజన మగుం గాని పనికి ఛభాజన మగునే? రాజుపనీ ధ్వంస ముందిన, భాజస మగు మంతి బవుళపాపంబునకుక ౧౨౨

అది యకే,-—వినుచు, అమాత్యు(డు తన దొర

౧౩౮

పదవిని ఆళించువానిని ఉవేక్షించుటకన్న తన తలను తజుగుకొని చచ్చుటమైనను మేలు.”

మణి నీవేమి చెప్పవచ్చితివి ” అని వీింగళకుండు అక్కతో నడిగెను. “వీడుగో ఉన్నాండే సంజీవకుండు? ఇతండు మోమో(ద తగని వ్యవహారమును పూనియున్నా. డుం అది యేమనంా, (శ్రీమంతులయిన చేవరవారి (ప్రభు మం(తో తఈత్పాహాశకు లను మా యెదుట నిందించి రాజ్యమునే తానేలం గోరినాయు' అని దమనకుండు వక్కాణిం చెను,

ఈ మాటవిని పింగళకుయు ఆశ్చర్యముచే ఉచ్చ వజెను+, దమనకుండు వెండియుం బలికెను... దేవా, ఎల్ల మం(తులను తొలంించి వీని నొకనినే సకలకార్యముబకు అధికారిని చేసితివి. ఇది గొప్ప పొరబాటు, ఏలయన, _ '

తే. పదము లత్యుచ్చి )తు లగునృ్ఫపతి సచివుల పై నునిచి లవి నిల్చు విభా్శాజితముగ ; నూ

బరువు నోపక న్త్రీస్వ్రభావంబువలన నాయిరువురందు నొక్క-_నిం బాయు వేగ. ౧౨౩

మజటియు ;_ఎప్పుడు రాజు మంథతిని రాజ్యమున కెల్ల (పభానునింగాల జేయునో అప్పు జే అజ్ఞానముచేత వానికి మడ మెక్కు_ను. అంతట వాడు వమదమువలన పనులు నేయ (పాలుమాలి రాజునుండి విడయబడును.. విడంబడిన వాని హృదయములో తానె స్వతంతుండుగా వలవలయు

౧౩౨

ఆంధహీితో వదేశ చంపును

నని కోరిక కలుగును. ఆకోరికవేత వాండు ేనిపాణమును వారింపం గడంగునుః జ్తబ్లు చెప్పియున్నారు ప క. బెడిసిన భృత్యుని, నిలుకడ మెడలిన దంతంబుం బగ వహించి మనములో నుడుకుచునుండు నమాత్యుని( దడయక పెకలించివై వం దగు మూలముతోకొ ౧.౨౪ మజణీయు; = కం వనృపతినేయు సచివా ధీన నిజలీ నతండు తేదీయవికృతినేం బూని కయి న్నడిపించెడి _ వానిం బడయని నుహోంధువలెం గూలంబడుక౯ ,౧_౨౫ విశేవముగా.___ ఆ. ఎప్పుడును నసాధ్యుంజే యాను సచివుండు ఎల్లవవాుల వాడు బుద్దుండేని ; బుదులను గుతంచి యిట్లు లాొదేకంబు, ఖుది యెపుడు మతికి విక వ్రతః "దెచ్చు. ౧౨౬. అతండు ఎల్ల 'కార్యములందును త్‌న యిచ్చవచ్చినట్లు (ప్రవర్షిల్తును, ఇందులకు తార్కాణము వలినవారికి విశద మే.” సింహము విమర్శించుకొని యి ట్రనియె;___“ఓయి కల్యాణుండా, నీవు చెప్పినది వాస్తవమే అయినను నాకు సంజీవకునితో మిక్కిలి చెలిమి. చూడు 3.

౧౩౬

నువ్భృాటచ్బ్భేదము

ఆ అ(పీయంబు లెన్ని మైన. జేయునుగౌాక,

(వియు. ఊవండొ వాండు (వీయుండె యగును :

ఎవరి కైన దేహ మెన్నిదోవము లున్న

న(పియం బగుటయు నవని గలది: ౧౨౮౬ అప్ల ఆ. అ(వీయంబు లెన్ని మైనం 'జేయునుగాక్ష

యిష్షాం 'జవండొ "యాత, డిష్టుండె యగు ;

ఇంటిభాగ్య నల్ల నేర్చి వాయించిన

యగ్ని పై గలదె రు ౧.

దమనకుడు. వెండి యిట్లని యెష. ప్రభూ అదియ గొప్ప పొఠంబాటు ; ఏలన. అః ఎవనిమోంద నే మహీపతి మెక్కించు

పాచ్చుగాలోల గ న్నహీనస క్తి వ

సచివుండో తనయుండొ సంబంధ హీనుండో

వానిల బడ శ్‌లయ "తానె చేరు. ౧౨౯ చి త్తగింపుము 'జీవొ--- కే. పథ్య మ(పియ మైనను బాకమందు

సుఖమునే యొడం గూర్చు భాసురము గా;

చెప్ప్తువాండును దానిని జేయువాడు

నుందురో యెందు సంపద లుండు నందు. ౧9౩౦,

సీవు కులకమాగతులయిన భ్‌ ప్రత్యులం దొలలించి ౧౩౭ 10

ఆంధహితో్‌ చబేళ చంపువు

తివి; శ్రా త్తగా వచ్చినవారిని సమ్మానించితివి; ఇ దిసరియెన

పనిగాదు.

"లే. నరాలముట్టుగ య దొలంచుట వమదవూలభటులం

(గొత్త తగా 'వచ్చువారల గొప్ప సీంత్రు అంతకన్నను దొసంగు రాజ్యమున లేదు, రాజ్ఞభేడ ము నది సుకరముగ జేయు.

౧౩౧

కింహొము అడిగినది. .నిమాట యూూశ్చర్యముగా నున్నది ! ఇతనిని నేను అభయ మిచ్చి రావించి వృద్దికిం 'చెచ్చితిని. ఇ ఇతండు నాకు, (దోవా మెట్లు దలంచును?” అం

దులకు దమనకు( డనియె; “జేవా__

"తే. ఇమరుకొనంజేసి తై లాదికములు రాచి

దడ్యాద శాబ్బంబులు నివిడ్చి (తాళ్లు గట్ల గుక్కలో కకు వంకర గుదుర నట్టు, దుర్దనుని "కేమిటను గల్ల దార్భవంబు.

మఠ్‌ యు, —

కే. పెంపు వొండంచినన్కు గారవించుచున్న, ఖిలునకుం (బీతి యందుచేం గలుగ చెందు; అమృతీముం బోసి పంపణ జిలుముకుజంబు పథ్య కారుల? బండులం బండునేోక.*

కావున నేను జెప్పున చేమనంగా,

౧౩౮

౧౨౨

౧౨౩

కం

కం

క్ర

నున్మాద్భేద ము

ఏతని కవముతి. గోరవొ, యాతనికిం బల్కు హితము నడుగకయున్నక ; నీతి యిది సొధులకు, విప

రీతేము పెజలు కని, యవధరింపుము మి తొ! ౧5౮

కీ డుడుపు నతంజె మృతుడు,

పాడి తొరంగనిడి కర్ణం వరసతి మడిలో? గూాడిసులంగునది వాండే

(వోడు యెవండు బుభులచేత బూగడంబడునో. ౧౩౫ సిరి మద మెక్కి.౦పని బే,

పరమనుఖాన్వితు:డు తృప నదలిన వాం చే

వరమి తుం డక ఎ(తిముం డే

పురుషుం డఖి లేం దియముల ముడించిననాంచే. ౧౨౬

సంజీవకుండు 'బెడిసినందునం జెడమన్న యేలిననారు

చేను విన్న పముచేసికొన్నను వానిని వదలరయేని, ఆపకు మున సేవకుండనైన నాయందు తప్పిదము లేదు.

క

కం

కామాసక్తుండు నరపతి

య్‌మియును హితొహీతంబు లెజులోక్‌ యిచ్భా భూామమునం జరించును మెద

సామజముంబోతెం గరము స్వాచ్చండ్యమునకా త దానకా మద మెక్కుడు తో

“కానలమున. తూలి డానిశకై బలు దొసంగుల్‌

౧కడెణె

అంఛహితో చచేళక చంపును

పూనిక భృత్యునితల నిడుం; శానయు తనయవినయంబ కారణ మను చుక,” ౧౩౮ అంతంబింగళకుండు తనమనస్సులో నిట్లనుక్రొనెను 3.

క, పరు లిజేడుదూబుచే నె

వ్వరినిక దండింపరాదు వనుభాపతి తొక ;

అరసి స్వాయముగాం ద_త్త్వము

సరిబటూజయొ దండనంబొ, సలుపలో వలయు౯. ౧౨౯ అశ్లే చెప్పి యున్నారు, కం గుణదోవంబుల నా

రణ సేయక తగ ద్‌"నర్చ (గవానిగహముల్‌ ;

ఫణినోటం జేయి (తుళ్లున

గణియింపక యిడీన నాత్మఘాతే యగుగదాం” ౧ఠ౦

ఇట్లు మనస్సులో ననుకొని అనంతరము (ప్రకాశ

ముగా “అటయిన సంజీవకునిం దొలంగింతునా *” అని: యడిగెను దమనకుండు తొట్రుపాటుతో నిట్లనియె: “దేవా అట్లు చేయంహాడదు. అందువలన మం(త్రము: చెడును. చెప్పుదురుగ దా 3... క. సెలికి న శ్రం(తపుబీజము

'బెళుకంగానీక కావు విన్నాణ మగు౯;

చెలి కించుకేని యుబికిన,

మొలవడ యది, మణీ మొడలికె మోసము వచ్చు౯-

౧౪౦

ను హృ జ్భ దము దుజియు).._ క. కొనవలసిన నీవలసిన, బనివడి కావింపవలయు పని యొక. డున్న కొ, నెను వెంట? జేయనిమెడకా మునుకొని త|డసము గాలపురుషు(డు (తావుక,. కావున నారంభించిన దానిని తప్పక గొప్పయశ్న ము త్రో నెజువేర్పవలయును. నుజియు,.___ ఆ. అన్ని యంగములకు హోళి మర్విడినను బీదగుంజె వడినజోదు వోలె.) జిరము మంతీనంబు తిరముగొ నిబ్వదు; పరాలవలన భీదపడునుగాని. ౧రో5 ఇతనిదోమము ఎజుకపడినను, దానినుండి మాన్ని ఇతే నితో సంధ్రిచేసికొనుటయు కేవలము పొరంబాటు, వల యనగా, = క. 'బెడిసినమి[తుని వెండియు నొడంగూర్చంగ జతనప డెడునుర్వీళశుండు దా "మెడం గట్టుకొనును వి ల్సిన, గడపటం 'జూలొంది పెంటికంకర వో తెలా రర వింహాము, “పోస్కీ విడు మా శీవిసేయలగలండో దానిని తెలిసికొమ్ము” అనెను. దమనకుం డని యె;- “దవా, క. అంగాంగిత యజుంగకు యే భొంగి౯ సామర్థ పాములను బలుకణ వచ్చు౯!

౧రంణ

ఆంఢహితోపదేక చంపును

రంగ త్తరంగ సాగరు భంగింపంగ లేద ఉిట్టభ ము పటుధివణకాం” ౧౮౫ “ఆకథ యోొట్లని సింవా మడుగణా దవునకుండు చప్పెను: కథ ౮ దశ ఇసము(ద్రము దరిని లకుముకులు రెండు ఆలును, మగండును నివసించుచుండినవి. (ప్రసవకాలము సమోవిం పలా ఆండులకుముకి ముగలకుముకితో నాశ, కానువు నకు తగిన ఏకాంత(ప్రబేశమును వెదకుము,” అని చెప్పెను. పోణులకుముకి, “ఓసి ఈచోపే కానుపునకు తగినది” అనెనుః “సము దమునుండీ పోకుక్కె_(డు చోటు గజా యిది' అని అలు చెప్పెను. “ఓసి కల్యాణే, నేనేమి చేతలాని వాండనని తలంచితివా ? నాయింటనుండు (గుడ్లను సము (దుని తరమూ అపవాకించుటకు ? * అని మగని పలిశెను. అందులకు టిట్టిఖి నవ్వీ “నాథ, సీకును సము(దునికిని ఎంతే వారు కాక... కే. పాచ్చు కుందు వివేచింప నెవడు నేర్చుః నెవడు యోగ్యు నయోగ్యుని చెలుఃగ నేర్చు, శిల్పమున కా్ర్రుమున వాసిం జెందు నెవండు, చెడ(డు వాం జిము దప్పులు చెనయునపుడు. ౧౪౬

ముటేయు,

౧౮౨

నువ్భాడ్భేదము

క. తగనిపనిం బూనుటయు, బం

దుగులవిరోధంబు, నధికుతో స్పర్ణయూునుక

మగువల నమ్ముట యును, నా

లుగు మృత్యువు వచ్చువాకిళులు ధరణీశా!) ౧౪౮౭

తర్వాత ఎట్టకేలకు మగనిమాటకు లోంబడి టిట్టిభి అటనే (గుడ్లు పెట్టినడి. ఇదంతయు వినుచుండి సముుదుండు టిట్లిభుని శక్తి నెజుంగువాండై ఆ(గ్రుడ్డ నపహరిం చెను. అంతట టిట్లిభి దుఃఖవీడితమొ మగనితో, “నాథా? కష్టము వచ్చి నడి నాగుడ్డను సముద్రుడు హారి. చినొ(డు.? అని మొణు సెటైను. అందులకు టిట్లిభ మువీయా, భయపడకుము,” అని చెప్పి పత్రులగుంప్తును వెంటంగొని పశ్సినాయకుండై న గరుత్మంతుని కడకుపోయి సకలవ్ఫ త్తొంతేమును గరుటాళు వారి! మోల ప్తూకొనెనుఎ బేవా సముద్రుడు నా .యింటనున్న నాకు నాతప్పిదమేమియు లేకయే. కీడుచేసి నాడు," ఆమాటమో (ద గరుత్ళంతునిచేత అతనిదొర సృష్టి స్టితిసంహోర హేతువయిన భగవంతుండు నారాయణుడు విన్న ఏంపం బడిననా. డై “(గుడ్డు ఇచ్చి వేయు'మని సముద్రుని కాజాపిం చెను. అంతట భగవంతుసి యాజ్ఞిను శిరమున. చాల్చి సము(ద్రుండు (గడ్డను టిట్టిభునికి సమర్పించెను. కా వున చేను “అంగాంగిత యెజబులోకయి” ఇత్యాదిం జెప్పి లెని. క్ర తనకన్న నధికబలు మొ

దను బగ సాధింప నెవడు వలంచుు నతని కా

౧౯౪౩

ఆంధసాతో నబేళ చంపువు

తేనివలనం బరిభవం బగు, వన రాళికి టిట్టిభంబు వలనం బో లెక. ౧రోరొ రా జడీగను. _“ితీ(డు (దోవాబుద్ధి యని యెట్లు తెలి యును?) దమనకుండు వెండియు. బలికెను.__ఎప్పుడు పీకు పొగరుతో కొముస్తంగొనలతో ఫొడుచుటకు సిద్ధ ముగా 'బెదరినట్లు దగ్గజునో అప్పుడు ఏలిన వా శిజుంగ వచ్చును." ఇట నిట్లుపలికి సంజీవకుని తొవునకుంబోయి "మెల్ల మెల్ల గా దగ్గటే దిగులుపడిన వాండువో అ నగపడెను. టం కు గరవముతో t-1 ల్వాణు(డా, నికు కుశ లనూ?” అని యడిగెను. దమనకుడు చెప్పుచున్నాడు, “సేవకులకు కుశలముక్క_డిది ? ఏలయనగా 3 క. తేముసంపడలు పరాధీ నములు, మనస్సున సుఖంబు నాభసనసుమమా, తమయుసుజుననుకా సందే పాము నృప నేవకులభాగ్య మాశాస్యం బే. ౧౪౯” మజీయు,.. చ ధనములచేత గర్వ మగుం మ తేనియను[గవాంబు, ఖం డన మగ్సుున్నీ తలచే మతికి, మాను! భోగస క్రిచే మునుక్రాను ముప్పు, గౌరవము పోవును యాచన చేత, బూన్కి దు

౧౪౬

నున్ఫ్భాద్భెద ము

గృనములు పన్ను వాగురల (వాలి నళింపమి లేదు థారుణే౯ = ౧౫౦

é మిత్తుడా, ఇదేమో స్పష్టముగా. జెప్తుము అని సంజీవకుం డడిగెకు. దమన కుడు పలుకు చున్నాడు ;_“వమి వెప్పుదును మందభాగ్యుండను | మాడు;

క. మున్నీట మునుగు మానిసి

పన్నగ ముక్కొ-౦డు చేతంబడిన౯ దానిక్‌

(గన్నన విడువండు పట్టం

డన్న యమున మూఢబుద్ధి నైతిని నేనుకం ౧౫౧ వలయన yy JNU

క. ఇట జేనినమ్మాకము సిదు; నటం (టీయబంధునికి జీవితాపాయ మగుక్‌; ఎటు పోదు? నేమి సేయుదు? కటకట! దుఃఖాబ్లీ మున్లుగతి నా కయ్యొక్‌ = ' ౧49

ఇట్లు పలికి నిట్టూర్పు నిగిడి కూర్చుండెను. జ, అయినను విజివిగా నీమనస్సులోని దానిని చెప్పుము. అని సంజీవకు( డడిగ్గను. దమనకుడు మిక్కిలిరహస్య ముగా ఇట్లు చెప్పెను... “జేని నమ్మకమును వెలిబుచ్చం గూడదు. "సరియే, అయినను నీవు మాయందలి నమ్మ కముచేత నచ్చినవాండవు; వినుము: ఈదొర నీమోంద బుద్ది వూజీ వకాంతమున నాతో 'సంజీవకునే చంపి నాపరి

౧

ఆం,ధహీతో పదేళ చంపును

చవారమునకు సంతర్పణచేసెదను; అని చెప్పినాండు” ఈవమూాట విని సంజీవకుండు మిక్కిలిఖేదమును పొందెను, వెండీయు దమనకుండు దుఃఖపడకు; ఇప్పటికి చేయవలసిన "కార్యమును చేయుము.” అనెను నంజీవకుడు తణము ఆలోచించి తనలో తానిట్లు' తలపోసీకానెను.___“పెద్దలు చెప్పిన యీనూట మిక్కిలి సరిగా నున్నదిగదాః.__ క. నారులు ధూ ర్తులచేతం (బ కారిత్క, లవనిపుం డపా[తదాత తజచుగా, సాషరాజు వారులందుకా ధా రాళతం గుజియు, లకీ చార్కొనుల గృపణు౯, ఇది దుర్దనుని చేష్ట యగునా కాదా యనువిషయము వ_ర్హనవలన నిర్హయింపం దరముగాదు. వలన. క. (వావీంచును గుజనుండు దనుం 'దేపట్టిన యా(శ్రయంబువేత సుజనతేళా, నేపాళ రాజు మొగమున నేపగు కర్తమ మెనయ'దె మృగమదశంకళ.” ౧౫౪ (ఆలోచించి (పకాశముగా ) కట్టా ! వలయిది సంభ వించినడి + ఎందులకన గా = జే. ఎంత చేవించినను బతి కించుశేని సంతసము కలుగమి కడు వింతయంట !

౧లో

సుహృ దద ను

వింత యిదియెంత ? యొంతనేవింతు మంత 'జ్వేవమే మెచ్చు నేమి యీధీవిభవము ? ౧ కావున ఈసంద ర్భృము ఊహింప నలపఏిగాకున్న ది.

ఎత్లునగా... తే. ఎవ్వడు నిమి త్రముం జూచి యెనయు? గిన

నడి సనిన వాని కదియును నంతరించు;

వేనివాదయం బళారణ బ్రేవ మొందు,

వాని సంతోషపెట్ట నెవ్వానితరము ! ౧౫౬

తేనికి నేనేవి యపకారము గావించితిని? అట్లడుగ

నేల? నిమి త్రములేకయు, రాజులు చెజుపుచేయుదురు 1" దవమనకుండు పలుకును. “ఇదియిట్లు ; వినుము "తే. విజ్ఞానెయ్యంపుటుపకృతి జ్వేమవ్యమె యగు,

అన్యుసాష్షూదపకృతి (పియంజె యగును,

నైక భావాశ్రయులచర్య యెంతీవింత ?

కొలువుగుట్టు గహనము యోగులకునై నం ౧౫౭ తే. దుష్టునెడల నూ జఆుపకృతుల్‌ నష్ట్రమయ్యెు;

అబుధు నెడ నూజుసూ కులు నబి యయ్యె,

మాట నేయనతనికి నూర్మాట లపై, క

మొద్దునకు నూరిపోయు నూర్చుద్దుల్లు. ౧౫౮ మణియు,-- క. మలయ(దుమములం (దాచులు,

జలములలో సారసము, లచటనె మొసళ్లు,

౧౦౪౭

ఆం(ధహితోవదేళ చంపువు

ఖలులు సుఖభోగభూతులు, కలుగ వవిఖభ్నుంబులగునుఖంబులు జగ తి౯ ౧౫౯ మజీయు,___ తే. బోడి (తాచుల కి ల్లగుం బు న్వళులకుం గొమ్మి కపులకు, శిరము ఖగమ్ములకును, గండ పునా ఇ) కున కది యొక్క_టియు లేదు, హీం్యసతరములకుం చావు నీయ చేది ౨ ౧౬౦ సంజీవకుండు పలికెను. ఈస్వామికి నోరుతీపున్వు మనసు వివమును అని నాకు ఎజుంగనయినది ఏలయన... ఉం. కానలగ చాల నెత్తుం గయిల (గ్రమ్ముంగ న(శులు గాంగిలించు, వా ర్థాన నిజారవీర మికు (బశ్నలు ను_త్తరముల్‌ (పీయంపడక ; లోన విసంబు. చేసె చెలి, లోగక మాయలలోన జాణ లె యానవనాట॥క (కొనుము నేగతి నేర్చిరొ భా(తి దుర్జనుల్‌ , ౧౬౧ అస్త్ర, శే. కడలి దాటుట కోడు చీకటికి దివ్వె, గాలి లేమికి వీవను కరికి సృణియు, నిఖలమున కి ట్లుపాయముల్‌ నేర్పి ధాత శ్రి చేక త్యజించె దుర్జనుల మతికి.” ౧౬.౨

౧౪రా

నువృాట్భేదము

(సంజీవకుండు వెండియు నిట్టూర్చ్పువుచ్చి “అయ్య యో! పై రుమేపరిని నన్ను సింహము పరిమార్చుట వటి పని! ఏలయన,

క ఏయిరువురకు౯ విత్తము నేయిరువురకుకా బలంబు నీడుక జోడుకా, ఆయిరువురకు వివాదము న్యాయం, బన్యాయ ము త్త మాధముల కగుకా. ౧౬౩

(మజల ఆలోచించి) ఎవరు నామోాంద రాజునకు కోపము తెపీ ంచినవారో 'తెలియ/జూలకున్నా ను. భేదయెొం దిన రాజువలన నెప్పుడును భయమే. వలయను___ తే. ఎవ్వరిని గూర్చి యేని పృథ్విళుమతిని

ఏితీచ నేని యమాత్యుండు, వెండి చాని నవిసినట్టి సృృటికవలయంబుంబోలె దొంటియ ట్టుండ నదుకంగ దొర యెవండు? ౧౬౪

మణతియు,.. కే. విడుగునుకా రాజ తేజ మాద్వితీయ మన్న, నతిభయంకర మగ్కు సందియమ్ము లేదు ; కాని యొదలిది పడెడి నొక్కటనె యొఫుడు, రెండవది పడు నఖిలధరి(తి మోందం ౧౬౫ కావున పోరిలో చచ్చుటయే మేలు. ఇపుడు ఆతని యాజి ను అనువర్తించుట నకిగాదు. ఏలయన?

౧రణా

ఆం(ధపీతో వడేళ చంపును

క. ళూరులకు రణపథంబున

దోరిన స్వారాజ్య మగును, తొడరి గలిచినకా

“ఈ చెండును దుర్గ భంబు లితరజనులకు౯, ౧౬౬ చ్తడి యుద్ధమునకు సరియైన కాలముష_ క. పోరనిచో మృతి తిప్పదు,

రిన నెప్పు డది తొలగి పోకయు: గలదో, వీరుల కదియే కాలము ఫోరంగు నని చెప్పుదురు [పభూతేమనీషుల్‌. ౧౬౭

వీలయన,.._ క. పోరనియెడ నెప్పుడు సే కూరదొ తన కేమి మేలు, గొనకొని పోరా వై రియొ తానో యిరువురొ దోశెడునెడ నప్పు డేవి దొరయునొ వినుమా. క. గెలిచిన లక్షి 2? బడెసెదు, ఫొలిసిన స్వర్శోగములను బొంబెదు, కాయం బులు తణ విధ(ంసంబుల్కు తలలోంగా నేల రణము? దన్నరణంబుకాం) ౧౬౯ ఇ ట్లాలోచించుకొని సంజీవకుండు మిత్తు్రండా, ఇతండు నన్ను జంప నుంకించుట ఎట్లు తెలియును ? ' అనియడిగానుం దమనకుడు చెప్పుచున్నా (డు. “ఎప్పు డతండు చెవులు

౧౫౦

నుబ్భూద్భేదము

నిక్కబొడుచుకొని, తోకశయి త్తి, నోరుతెజచుకొని నిన్ను చూచునో, అప్పుడు నీవే నీపరాక్రమమును చూపు దువు. ఏలయన... క. బలియు నయిననుం చజము

వెలయింపనివాని నభిభవింతురు జనముల్‌ ;

తలంగుదు రగ్నీ కి; బసుమం

బులపై € బద మిడ నెవరును బొందరు వెజిపుక. ౧౯౦

కాని యిది యెప్ల పరమరహస్యముగా చేయవలసి నది; రహస్వము బయలువ జెనేని నీవు ఉండవు, నేను ఉం డను” ఇట్లు చెప్పీ దమనకుడు కరటకునికడకు. బోయెను.

“ఏమి జరిగినది ?' అని కరటకుం డడిగెను. “వదె ఒండొరుల నుండి వేజుబందము నివ్యటిల్లి నడి’ అని డమనకుణు చెప్పెను. కరటకుండనియె-- “ఇందు. సంజేహామీమి? ఏలన,.__ క. అనులసంబెలి యవండు కూళకు.?

గినియం జెవం డర్ణి వచ్చి గీ పెట్టినచోం

దనియు నెవండు ధనములచే?

నెనయం జెవ(డు నేరు దువ్వకృత్వంబులకుకా 2 ౧౭౧ మజీయ్సు... క ఖలులు తమపెంసప్తకై భూ

నలయేళు నొనర్లు? దువ్షవ_ర్హనుం గాలా

Uo

ఆం(పాతో బదేళ చంఫువు

ఖలనంసర్లం బీచే టొలయింపదు యా(శ్రయాళుం డుపమానముగాక్‌ + తరా(తే దమనకుడు వీంగళకుని కడకుంబోయి

“సామి, ఆపాపాత్ము(డు వచ్చినాడు ; వలినవారు సిద్ధ పడి యుండనలయును;” అనిచేప్సి మున్ను చెప్పినరూపున నుండిం జేసెను. సంజీవకుండును వచ్చి, ఆతీరున సింహము ఆకారము మాజీయుండుటం గాంచి తనకు తీగినట్లు పరా (కమించెన. ఆశంటిపోరిలో సంజీవకుండు సింవాముచేత మడ్డిసెన.. అంతట సేవకుండయిన సంజీవకునిం జంపి వింగళ కుడు దుఃఖా(కాంతు(డుగా నుండి ఇట్లు వక్కా.ణించెనుః “ఏల చేను [కూరకృత్యెమును చేసితిని ! ఎట్లన,ా క, పరు లనుభ వింతు రాజ్యము;

నరపతి కేవలము భాజనం బఘమునకుక ;

గరిపొల భుజియించు వేడుకలు నక్కొ-లకు౯్‌. ౧౭౩ మజియు,._.. తే. గణి భటుడు, కొంతభువియును గుణియ, రెంట

భటుడు పోయిన గబ్లును బతికి మి త్రీ,

పోవు భూఖండమును వెండి పొఠరయవచ్చు(,

(బౌజ్ఞాలగు భటులనిన దుర్గ భులు జగతి. ౧లో

దమనకు. డనియె;- “స్వామీ యిదేమో [కొత్త

బా...

నువా ద్భేదము

న్య్థాయముగానున్నది, వదనంగా, శత్రువును జంపి వగ చుట.

ఇట్టు చెప్మేయున్నా రు:

కే. తండియేని, సవాజుజేని, తనయుండేని, సుహృదుండేని తనుంజంపం జొత్తు-లేని, తనదు(శేయంబు నిలుపుకో. దలంపుగలిగ్‌ వారి బరిమూర్ప్చ వలయు భూవరుండు వేగ.

చుణే యు

చే (పభును ధర్మార్థ శామత_త్త్వంబు 'లెణి(గి శేవలకృపాపవణుం డైన చేవ మెడలు; వేతిలోనియన్న మును భోజింపం గూడ తమముండు గాం డిలం గేవలకతుముండు నరుడు,

ముచభియు,.___

ఖ్‌. శత్రుమిత్తు/లయెడలను సమము గా మునివరులకన్న తము గొప్పభావణంబు, ధర్మ నేతువు నవియించు దండ్యుల యెడ దొరల కనిన నజే మపోదూవపణంబు*

కన రాజ్యలోభంబు పూని, గర్వంబు మిాజి, స్వామిపదమును గోరడు చెలికులకుం చఛాచితం బిది యుక్కు_కు పరంగు భువిని, బొడు (పాణానిలంబుల పీడుకొొనుట.

మటణియు-—

౧43 11

౧౭౫

౧౭౬

౧౭౭

౧౭౮

ఆంధహీతోపదేళ చంపును

కే. కాపరిని భృణి సర్వభతుకుని విపు; వశపడనియాలి, దావ్రస్వభావు ననులుం బగ గొనినభృత్యునిం (బమాదపడుని యోగి జేడుగురను గృతీేఘ్నుని వీడవలయు. ౧౭౯ విశేవముగా_- కే. బుతయు నన్ఫతయుం బరుపషయు హృద్యవచన, హీం(సయు డయాళ్లువును, లుబ్ద యాప్‌ గలది అవికతవయ యవిరతాత్యాయతియును, పణ్వసఖివో లె నృపనీతి బవాుళ రితి. ౧౮౦ ఖు దమనకుడు సమాధాన పెట్టంగా వింగ ళకుండు స్వస్థమాననుండై ౫ద్దియసై కూర్చుండెను. దమనకుండు, కమహాో రాజు సర్యోత్కృష్షుఃడుగా నుండునుగాక ; సకల లోక్రములకును మంగళమగుంలా క) అని పలికి సుఖముగా కూర్చుం డెను వివ్షుశర a “రాజపుత్తు/లా రా, మోారిపుశు మి త్రభేద మును వింటిేరి” అనిషాచ్చరించెను. “నీయశు(గవామువలన విని మేము నుఖము పొందినారము.? అని రాజపుత్తులు చాప్పిరి. విష్ణుశర్భయనియి_ “అయినను ఇదియు నగుంగాకం &. మిారిపు వేశళ్ళసాళిని స మిద్ధనుహృృద్భిద రూపుమాచ్తుతక౯ ; సాళ౭ికు సాచికుక ఖలులు సంక్ష్షయయమొందుతం గాలచోదనళా ;

౧౫౬

ను సా EN జ ము “శీరుత సర్వభోగములు “ఇ కాాలముల సింలసిల మోాపజల్‌ ; ఈరమణీ యస:ంకథల “జంత ఆయు “వెలురు నుత్సహించుతేకా. ౧౮ాది

మరల కథ యారంభించుతజిని రాజకుమారులు “అయ్యా, మేము రాజకుమారులముగాన వి గవాత్తం[త్ర మును వినంగోరుచున్నాము అనిరి “మోకు ఇచ్చ యున్న దిగాన చెప్పెదను, వ్మగహమును నీనుండు; అందు ఇది 'మొదలిక్లోకము.---

క, నెముళులకు వాంసములతో సమకొన విగ్రహము తొల్లి, సమని[శ్రమత౯ సమయించె వాంసముల గా కము లిలు సొత్తెంచి నమ్ముకముగం గొలుచుచుక్‌ = ౧

“ఆకథ యుట్లో చెప్పుమని రాజకుమారు. లడిగిరి నీష్ణుళర » చెప్పందొడంగెను:..._

“కళూళ్చరద్వీపసమందు పద్మ కేళి యని సరస్సు కలదు. అందు హిరణ్యగర్భుండను రాయంచ వసించుచుంజెనుం దానిని నీటి పక్షులన్నియు చేరి పక్షి రాజ్వ్యమునకు పట్టాభి 'శీకము చేసినవి. వలయన్క....

ఆం శ్యా న్ర్రసమ్మతముగ+ జదురుగా నడీపింప. (బభుడు లేడ యేన్సి (ప్రజ రయమున

౧౫ 2

ఆంధపితో పబేళ చంపువు

ఆరశాటి లేక వారాళి మధ్యలో

నౌక వోలె సర్వనాశ మొందు. 3 ము౭ి యు ఆ. (పజను జేండు గాచు (బజయు జేనిం 'బెంచుం

జెంపుకన్న ౭ గాపె "పెద్ద సుమ్ము a )

కాపు అేనిపట్ల కలదియు లేనిదే

లేని చెట్టు పెంచు జీని. జెపును. 3

ఒకప్పుడు ఆరాజహాంస విశాలమైన "తామురపూ మంచముపై సుఖముగా కూర్చుండి యుండెను. సడి వారము చుట్టురా నిలిచియుండెను. అంతటు వచేశమునుం డియో వచ్చి దీర.ముఖు(డనెడు కొంగ నమస్కరించి కూ ర్పుండెను. “డర ముఖుయడా, 'బేశాంతరమునుండి వచ్చి తివే, వృత్తాంతము చెప్పుముఖి అని రాజడిగెను. దీర ముఖుడు చప్పుచున్నా (డు: - “సామా, గొప్ప

వృత్తంతము కలద్యు దానిని చెప్పుట'ే నేను వడిగా వచ్చి వని, వినుడు. చేెకేటిదీవియందు వింజమని కొండగలదు. అందు చిత్రవర్గుడను పములదొర చమలి వసించు యన్నా (డు. అతనిసేవకలు కాలినయడవిలో సంచరించు చున్న నన్నుజూాచి “నీవవరవు ? ఎటనుండి వచ్చితివి 2” అనియడిగిరి. అంతిటు “కర్ప్చూరద్వ్‌పపుంజ్మకవ ర్తి హిరణ్య సగర్చుండను రాజవాంసయొక్క చేవకుడను నేను, కుతూ వాలములే చేశాంతరములు చూడవచ్చినా(డను,” అని

Ur

వి్శగహము

చేను ఇెప్పితిని ఆమాటలు విని ఆపత్రులు “ఈరండుదేశ ములలోను వది(కేవ్షము ? టేని నాజు (శేష్టుడు ” అని యడి *నవి. “నీ, ఏమి ఇల్లడిగెదరు ? వార విస్తారము ; ఎడ్టీనః- కప్వురహు దీవి శెండవస్షర ము; హిరణ్వగర్భుండు శండవ చేవేందు(డు. ఈయెడా౭ిలోఉండి మా శీమిచేెసిడరు ! వమూచేశమునకు రండి.” అని నేను వచించితిని, అంతట నామాట విని ఆపక్షులన్ని యు కోపించినవిం అబ్లును చెప్పి యున్నారు క. పామును బొ లిడి్‌ పెంచిన

నే మగు? విస మేచు, మతి యమృతము ఇెరుంగునే?

శేమంకరో క్రి సెప్పిన

చామన మగు గాని శాంతి డాశునె మహా క్‌ నే మజ్‌యొకట్సి క, ఉపచళలింపంగొం దగు

విపశ్చితుని క్షైనం దగదు విపరీతునికి౯ ;

ఉప చేశించి ఖగంబులు

కపులకు, దమతాౌవు విడి వగం జవ లేచా” ఖ్‌ “అదియెట్లని రాజడిగాను.._దీర్ధ ముఖుం డిట్లు వక్కాణిం వెను సాలా

కథ ౧ “నర్మదానది యొడద్దున గొప్పబూరుగు చెట్టు కలడు.

అందు గూండ్లుక ట్టుకొని పక్షులు వసించుచుండినవి. ఒక

౧౫౯

ఆం|ధహీతోో వదేళ చంపును

పుడు వరాకాలములో నీఎమేఖఘువములు ఆకాశము నావ రించి నొప్పజడి వాన గురిసెను. అంతట చలికి వణంకుచు చెట్లు క్రింద నున్నటి (కోంతులంగని పక్షులు దయావూర్య క్రమముగా నృనకో [(కోంతులారా, వినుం౦డు-----

ఆ. ముక్కుమూ[తమున నె వోచల. గొని తెచ్చి, గూండ నేము కట్టుకొంటి మయ్య !

కాళ్లు నే సేతు లుండి, శప గోల్లును గల్లి,

యిడిగిలెద -లేల యఠార లిట్లు ' స్ట్‌ a

చానిని విని కోంతులు కోపావిష్టము లై. “రీ పూకో | గాలిలేనిగాండ్రలో సుఖముగానున్న యోపశ్షులు మనలను చ్రీళనము చేయుచున్నవి ! కానీ వానవలియనీ.' అని యాలోచించుకొన్నవి. తర్వాత ఒకకోంతి యిట్లనియె,

ఆ. 'నూచిముఖములార, సీచవృ _త్రములార, (పాక్టిమానులార, పలువలాొర, మేము గృహము కట్టు చేమొ నేరము గాని, కూల్చి వైవ మేము కోవిదులము. ” ౭

తర్వాత వాన వెలిసినంతట ఆ(క్రోంతులు చెక్టెక్కి. గూండ్త నన్నిటిని పాడుచేసినవి. పక్షుల్యగుడ్రను నేలకు దొర్షించినవి- కావున నేను “ఉప బేశింపంగాందగు” ఇత్యా దికముం జెప్పి లీని.”

“తర్వాత ఆనెమళ్లు వమిచేసినవి ?” అని రాజడిగెనుం

౧౬౦

విష[గపహ ము

“ఏవరు ఈరాజవాంనను రాజును చేసినవారు ? * అని యవి శోపమున నడిగినవి. అందులకు నేను కోపము వచ్చి “మో నెమలిని ఎవండు రాజుంజేసెను ?” అని యడిగితిని. ఆ మూటను విని అవియన్ని యు నన్ను చంపవచ్చినవి. అం తట నేనును నాళకే'ర్యమును భుచి చూషిసీనిి వలయన, -

ఆ మగల కొండు వేళ *నగలా నెసయ నోర్పు మడంతుకలకు లజ్జిమాడ్కి_ మిగుల, పరిభవమున *ఆదురు భాసిల్లు శే ర్వంబు, మారుశేళి ధా క౯నుహిమవోలె.” తొ

రాజు నప యిట్లనియె:

క. “పరిపంథులకుం డనకుం బరంగుబలాబలము లెవ(డు పరికించియునం తర మెజులగకుండు నాతండు పరిభవముం దప్ప కొందు. బరిప:థులచే౯. లా

క. పులితో ల్తొడిగెడు వేరిమిం బొలమున నిత్యంబు సస్యముక౯ ముసి తుదిక౯ా “దెబీవి తేలి, ఖర మోం(డలు సలిపి, కడి(ది మోందు లొంది, సమయదె మిక [౧౦

Oe

ఆం|ధహీతో భదేశ చంపువు

“అది యట్లో చెప్పుమని కొంగ యడుగ, రాజు వచిం పను కథ _౨.

“వా స్థినాపురమందు విలాను(డని చాకలియుం డేను. వానిగాడిద అమితముగా మోచిమోచి సత్తువ పోయి చావుదడశకు వచ్చినది. అంతే నాచాకలి ఆగాడిదను పులి తోలు గప్పి కాటి వెంబడి సె రుపొలములో నిలిపెనుం అంతట చానిని దూరమును=డి కని పొలము కాంపులు పులి యనుళొని వడిగా పాజిపోవుచుండిరి. గాడిద సై రుమేసి దినదినమునకు ఒడ లెల్ల బలిసినదా యను ఇట్లు జరుగు చుండగా ఒకప్పుడు పొలముకాంపహు ఒకడు బూడిదవన్నె, కంబళముతొ చేసిన కవచము డాలి, విల్లును అమ్మును ఫిదము చేసిక్రొని వకాంతమున నుండెను వానిని దూర ముననే కాంచి గాడిద ఓండ్రపెట్టుచు వానికేసి పరుగెత్తి నది. అడ గాడిజయనసి పొలముకాంపు తెలిసికొని ఆటగానే దానిని చంపెను. కావున “పులితోలు ఇత్యాదికమును చేను వచించితిని.”

దీర్హముఖుండు ఉప్పుచున్నా యయ;.__“టఓరిపావీ, పొడు క్రొంగా, మాభూమిలో తిరుగుచు మాయ్‌లినవారిని దూ కించెదవా? దానిని మేము ఇపుకు తుమింపము,” అని పలికి ఆపశులన్ని యు నన్ను ముక్కలతో వాడిచి కోప మున వచించినవి. “చూడరా మూర్థుండా, ఆవాంసునీదొర.

౧౯౬౫

వి[గహమా

ఎల్ల విధములను మె త్తనివాండు, వానికి ఏలుటకు యోగగ్ట తయ లేదు. వలయన్క కేవలమ్బుదువు చేతిలోని ధనమును కూడ కాపాడుకో నేరు. అట్టివాండు. పుడమి చేలుట యిక్క_డిది? వానికి దొరతన మెక్క-డిది? మణీ నీవో నూతిలోనికప్పకు సము(డవు. కావున వానిని క్రొలును

మని మాకు నేర ఏవచ్చిక్‌విః మూ

ఆ, పండు, కాయ నీడ యుండు మహోవృతవు. మండ గొనలగనలయు నరసి బుధుడు; దొరకేని పండు దుర్‌ దెవవశమున నీడ చొలంచునట్టి (పోడ యెవండు ?

మెణి యు,

క. అండగొనరాదు నీచుబు, నండగొనంగాం దగును మహాత్ముల నందు౯; శౌండిని కై గొని తెచ్చిన నండురు పా లయిన మద్య మనియే లోకుల్‌.

మణీ యు...

ఆ. కూడి నిలువ రాదు, కూడి నడువ రాదు, తమణమయినను దుష్టజనులత” డ ; దువ్టసంగమంబు త్ర “డి తెచ్చును మె శ్రీ, సాధుసంగ మమృతసారఘుటిక.

మజణియు...

౧౬.౩

౧౬

౧౨౩

౧౩

ఆంధహీతోపదేకో చంపును

జ్ర ఎంతటిగుణోత్కరంబె న సుంత యగును కీంనగుణు నా(శయించిన మానవునకు, అధికరణమున నాభేయ మణంగుం గాడి, చూడ మే యద్దమున నేన్లు సూత, శ్రనాగుట ౧రి కే. చేరు చెప్పినమాశత్ర' జేకూరు సిద్ధి, యధిపుండు మహోసమర్దు డె యలరునేని, శశధరునివేరు సెప్పి శ్రళ్గములు వనిని

జెలలవే నుఖముగ నిష్టసిద్ధిపొంది? ౧౫ “అదియెట్లని నేనడుగంగా పతులు చెప్పినవి; కథ 5

“ఒకానొకప్పుడు వనాశాలములో సయితీము వాన కురియనందున డప్పికి తాళలేక వనులసవిండు పరికాని తో నిట్లు చెప్పూక్రానెను : “దొరా, మాకు జీవనోపాయ మేని? త్మ ద్రజంతువులకుం గూడ స్నానమునకు చోటు లేదు. మేము స్నానము లేనందున (గుడ్డవారముం బోలె నున్నాము. ఎటకు. బోదుము? వమి నేయుదుము? ? అం తట వనుంగుదొర ఒక పాటి దూరముపోయి నిర్శలముయిన చెబువును చరావీనడ. చాని దరిని నివసించియున్న కుం చళ్లు ఏనుగుగుంపుయొక్క._ కాళ్ల దెబ్బలకు నలినలియెనవి. అంతట శిలీముఖమను వేరి కుండేలు ఇట్లు ఆలోచించినదిః ఈయనుంయగుపిండు దవ్పికి కలలి (ప్రతిదినమును ఇటకు వచ్చెడిని. అందుచేత మనకులమే నఠించును.” అందులకు

౧౬కి

వి గ్రహము

విజయు(డను ముడికుంజేలు “ఖేదపడకు(దడు, నేను ఇందు లకు (ప్రతిక్రియ చేసెదనువి అని ప్రతిజ్ఞ చేసి తరలెను. పోవుచు ఆకుంచేలు దారిలో ఆలోచించెనుః “ఏనుగు విండు కడ నిలిచి నేచేమి సేీయంగలను * వలన =

ఆ. దంతి నిమురుచునె వధం బొనరించును, పాము మూర్కొ.నుచునె |పాణముం గొను, రాజు (పోచుచునె శిరంబును వదియించు, తులువ కడునగుచునె పొలియం జేయు: ౧౬.

మజీ నేను కొండకొమ్మున 'కెక్కి- పరికానితో పలికె

డను.” అశ్షే చేయంగా పరికాండు. *“ఎవరవు నీవు? ఎట నుండి వచ్చితివి?” అని యడిగెను. కుందేలు “నేను దూ తను; చందభగవానుండు పంపగా వచ్చికిని” ఆనెనుః “వచ్చినపని చెప్పునుని పరికాం డడిగెను. విజయుండు. చెప్పుచున్నాడు fee ఆ. “కత్తు లెత్తి పొడువ గమికించుచున్న ను

దూత పలుకం తొండురీతిగాను,

ఎప్పుడును నవధ్యుం జే యాట, నాతేండు

తథ్యమే వచించు ధర్మయు_క్తి, ౧౭

కాన “నేను నాదొరయగు చంద్రునియాజ్ఞ్జ చేత చెప్పు చున్నాను. వినుము;.___“చం[ద్రసరస్స్పునకు కాపున్నట్టి' యికుం దేళ్లను నీవు వెడలంగాట్టితివ;ి అదిమంచిపని గాదు.

౧

అంధపాతోపదేశ చంపువు

ఏలయన, వానిని చేరు కాపాడుచున్నానుః అందుననే నాకు శశి యనివేరు” రాయబారి యిట్లు పలుక (గా, పరి కాడు నెజపున నిట్లనియె! _“ఇని చేను తెలియక చేసితిని. ఇంక మరల నిటకు రాను. దూత ణెప్పెన్యు.“నుణేీ ఈచెటు వ్రలో కోభమువేత కంపవించుచున్న చందభగవానులను (ప్రణమిల్లి అను(గహింపం చేసికొని పొమ్మూూ. తర్వాత ఆ కుందేలు పరికానిని కా(తి తోడొంనివచ్చి నీటిలో చలిం చుచున్న చండప్రతిబింబమును చూపి నమస్కారము చేయించి. “స్వామీ, ఈతడు తెలియక చేసిన తవ్చిద మును తృమింపుండు.” అనివచించి పరికానిని పంపి వె చెను. కావున చేను “వేరు చెప్పినమా(త్రి నిత్యాదికముం జెప్పి విని,”

అంతట నేను చెప్పిన -దేమునలా_.*'ఆమాయులికయి మవోప/ తాపము గలవాండు ; అతిసమరుండు, ఈమూడు లోకములను వలుటకు అతేండే తగిన వాండు. అంతట నన్ను ఆపత్సులు కట్ట “దరూ దెశములో నీవెట్లు సంచరించెదవు? ” అని పలికి వారి రాజు చ్మితవర్షుని కడకుం గొనిపోయినవి. 'రాజు(మోాల ఆవతులు (పణమిల్లి నన్నుగూర్చి యిట్లు శప్పినవిః_(ప్రభూ, చి _త్తగింపవలయును. ఈచెడుకొంగ మనచేశములో తిరుగుచుండియు వలినవారిని నిందించు చున్నది.” “ఎవరు వీడు? ఎటనుండి వచ్చినాడు? అని రా జడిగెను “పిండు హిరణ్యగర్భుండను రాయంచకు నేవ

౧౬౬

విగ “వాము

కుడు ; కప్తురపు దీవినుండి వచ్చినాడు.” అని వోరు చెప్పిరి. అంతే mee “అచట ముఖ్యమంత్రి ఊువండు?” అని నన్న డిగ౫ు. సర్షశా వ్ర పారీణుండు సర్వజ్ఞుండను మెరి జక్క_వి అని నేనుచెప్పీతిని. “తగును ; ఈతంయ విరారాజు నకు స్వచ జేశ్రమువాడు గదా. అని గద్ద చెప్పెను ఏల యన, “తననాటివా , Ew శుదడాచారు, సుపథాకు ఎని, ధీరు, సుచితవ్వత్తు, శ్యాన్ర్రజు, స ప్తవ్యసనములం దొక కైన లేనివానిం (బసిద్గు డైనవాని, వ్యభిచారదొవవివర్షితు, వ్యవహార ధర్మజ్ఞ ' సర్టక్యాన్తుపవీణు, మూంలమం త్రులవంశమున జని-చిన వాని, సకలార్భ పాళి సంసాధనరతు, తే. తనకు మంశత్రివరుని: గాగ ధరణివిభుండు చేసికొన? డన(పజలకు చేమ ముడి తనకు నహిభయ మణి శొ(త్రవకులములు వెరగుపడ్క నింద్రభోగముల్‌ వెలయుచుండు.” ౧౮ ఇంతలో చిలుక యిట్ల్టనియెో._“స్వామిో, కప్పురపు దీవిలోనగునవి చిన్న దీవులు; జంబూద్వ్‌పములో చేరిన వే. చవానిమోందంగూడ ఏలినవారికి దొరతనము గలదు. అం తట రాజు “అవును అల్లే.” అనిపలికెను ఏలయన,

౧౬౭

ఆయధకితోపదేశో చంపును

క. 3 పున నున్నాతయడనుం, బ్రాపడు, ధనగర్వితుండుల (బనూదియు, నృపుండుక y జేపడనిదాని వలతురు, చేపడిమెడి దానిమాట చెప్పవలయునే ? ౧౯

“మాటమా(శతాననే దొరతనము కలుగునెడల, ఆ వతముందు, మాదొర హిరణ్యగర్భునికి జంబూద్విపము మోా:ందకూడ దొరతనము కోలదు.” అని నేను వచించితిని. “ఇందులకునిర యమెట్లు?” అని చిలుక యడిగినది. * యుధ్ధ ముననే అని శనుపలికిలిని. రాజు నవ్వుచు ఓయి పోయి సీదొరను సిదపజపుము.*” అనెను. “మోదూతను కూడ నం వుండు” అని నేనంటిని. రా జిట్రవియు.*'దూతగా ఎవనిని పంపుదము ? ఏలయన, ఎట్టివాండు దూతగా పంపందగిన వాండనలా 3

ఆం భక్తుల, డవ్యసనియు?, బరమర్శవేదియు, తుమియు్యు దంట ళుచ్చి (పగల్ఫుం డైన (మైవ్మాణుండు; గుణియుం (బతిభానవంతుండు దూత్యక ర మునకు దొడ్డవాండు*” 90 గద్దయిట్లనియె ;_'ఉన్నారు దూత లనేకులు; అయి నను (బావా గానే దదూతలాం బంపవలయును. వలయన;-

తే, వివుడు ప్రసాద మొనరించు విభుని కంది నంపదల దనకొజకు వొంఛింపం జెపుడు,

౧౬౮

వి[గపహ ము

ఈశ్వరునితోడ సంగాత మెనసియున్న కాలకూటంబు కోలో దు కాళిమంబు. ౨౧ “అటయిన చిలుకయీ చనునుగాక ; చిలుకా నివే

యాతనితోేం గూడ చేయి వమాయిషప్టమును చెప్పిరమ్ము.” అని రాజు ఆజ్ఞాపించెను. చిలుక యిట్లనియె. -*వలినవారి యాజ్ఞ పకారము చేసెదను. కాని యాకొంగ దురై నుండు ; దుర్భార్లునిణో నెప్పుడును నేను పోను. పెద్దలు అశ్ల్లు చెప్పియున్నారు. క ఖలుండు వెడునడత నడచిన,

ఫలము తదియంబు సాధుబాభాకరమూా ;

జలధికి బంధన మయెన౯

బలాశి నీతను వారించి పజ తెంచుటచే౯. ౨౨౩ మజీయు:-_-

ఆ. కూడనిలువరాదు, కూడంబోవల రాదు ఖలునితో డ నెపుడు. గలలనైన; కాకితోడ నుండి కాంచె మి తీని హూంస, వెలిచెవిట్ల కూడ చెడలిచచ్చె.' _౨౩

“ఆకథయొట్లు ?' అని రా జడిగాను. చిలుక పలి కెనుు-— కథ ర “ఉజ్జయినికి పోయిడి యెడారెదారిలో గొప్ప రావిచెట్టు ఉన్నది. చానిపయి హంసయు కాకియు కాయవురముండినవి.

౧౬న

12

ఆం(ధపాతో వదేళ చంపును

ఒకపండు వేసవికాలములో బాటసారిమొకండు బడలి ఆశెట్టు క్రింద వల్లు నములు నుంచి నిదెంచను, తర్వాత కోణములో వానిమొగము మోందనుండి నీడ తొలణగి పోయను అంతట వానిముగముషపై ఎండ పర్గయుం డణా చూచి కనికరించి చెట్టుమాంది వాంస 'ఆక్కలు విప్పి నీడకలుగ జేసెను. ఆతండు చకంగా నిదించి ఆ నుఖముచేత నోరుజెజచి అఆవులించెను, అంతట ఒరుల సుఖమును చూడనొల్ల ని దె న కాకి తనస్వాభావిక డాప్థ్య ముచేత అతనినోట తెట్టవెచి ఎగిరిపోయెను. అంతనాతండు తేచి పెనిచూడంగా హంస యగపడుడు దానిని కోల చేసి చంపెను. ఏలయన, క ఖులసంసర్లము వడలుము, కొలువుము కడు సాధుజనులగోవ్టిని |బ్రీతి౯ ; సలుహము పున్నెం బనిశము, తల(పుము వస్తులయనిత్వతళ౯ వాడయము నక. ౨౮ మహోరాజ్మ వర్తకపక్షికథనుంగూడ చెప్పెదను. కథ ౫. ఒకప్పుడు పతులన్నియు గరుత్మంతునికి జాతర 'సేయుటకై సము[దముదరికి తీరలినవి. అందు కాకితోం

గూడ వెలిచవిట్ట వోవుచుండ్‌నది. దారిలో గొల్లవాం డొక(డు వోవుచుండలా వానినె త్తిమోంది పెరుంపకుండ

౧౭౦

వి(గసాము

లోని సెరుణును కాకి మాటిమాటికి (తాగుచుండినదిం అంతట వాండు పెళుంగుకుండ నేలంట్టి మూందచదూడలో కాకియు వెలిచెయు నగపడినవి, వానికి బెదరి కాకి ఎగిరి పోయినడి. తనయందు తప్పులేమిశోతను, మెల్లగా పోవు స్వభావము కలదిగావునను వెలిచే వానికి దొరకి చంప బడెను. కావున నేను కూడనిలువ రాదు” ఇ త్యాదికముం 'జెప్పితిని !

అంతట నే నిట్టంటిని._“అన్నా చిలుకా, ఏలయిట్టు పలికెదవు ? నాకు (శ్రీమంతులు వలినవా నెట్లో సీవును అమే శుకమువెప్పినది__'అగులాకం అయినను 3

క. ఖలు 'లెలనవ్వులతోం (బియ ముల సెక్సిననట్టివియును బుట్రించు చెబు, విలసిల్లుచు నుత్చాతం బులు గ నకాలభవ హవ్వములునుం బోలెకా. _౨౫ నీవు దుర్శను(డవని నీమాటబలధోరణిచేత (ప్రత్యతు. మయినది. ఎట్టను ఈరాజుల కిరువురకు పోరు పొనంగినం దులకు నీమాటయే మూలశారణము. చూడుఫ

క. తేనయెదురనె దోవషముచే బిననుకా మూూరుండు సాంత్వమునకక దనియుక్‌ ; ఏన వె సజారను నిజ భా ర్యను నౌదల 'మోచె మున్ను రథకారు. డన౯

౧౭౧

ఆం(ధహీతో పటేశ చంశ్రవ “ఆకథ యుట్రని రాజడుగ, చిలుక చెప్పుచున్న ది వ కథ ౬.

[ఖీనగరమందు మందమతియని వడ్రంగియుం డెనుం వానికి తనభార్వ చెడిప యని తెలిసినది, కాని మిండనితోం ౫బపియుండయగా తనకంటితో చూడలేదు. అందువలన వ(డంగీ పొరుగూారికి పోయెదనని చెప్పి తరలి కొంచెము దూరముపోయి మరలవచ్చి తనయింట మంచము[క్రింద6 దూజి దాగియుండెను. మజ యాచెడిప మగండు (గె మాంతరము పోయనని నమీ ద జారుని సంజప్రొద్దున పిలిచి తెచ్చినది. తర్వాత వానితోంసాడ మంచముపై యే స్టముగా (క్రీడించుచుండెను. మంచము[క్రింద కొంచెము ఒడలిళాంకువలన తనపతియేయని తెలిసిఫొని దిగులు పజెను. అంతట జూరుఃడు ,వల నాతో పెల్లుగాక్రీడింపవు ? డిగులొందిన ట్రగపడుచున్నావు? ' అని యడిగెను. చెడీప యిట్రనియె. నాపాణేశ్వరుండున్నాండే ఆయన నేండు CAR మాలతరము పోయినా(డు; చానంజేసి యూయూరు సకల జనులతో నిండియున్నను నాకు అడవిగాం కనయుడు చున్నది. ఆపరస్టలమందు ఆయన యెట్లున్నా(డో? వమి భుజించినాండో ? ఎెట్టునిదించినాడేో? అని నాగుండె పగిలి' పోవుచున్నది.” “అటయిన, నీతో జగడమాడుచు నిన్ను ఆంకుటాలని పలుకు వ(ంగిమోంద నీకు ఇంత్మపేము

౧౪౭.౨

వి([గవాము

జియా?” అని మిండగాండు అడిగెను. అందులకు అది యిట్లు నియి_పోశరా! కఠినుణాొ, వవునెదవు ? వినూ క వరుడు 'బెడిదముగం దిటిన,

గరకర నిప్పుకలు (గక్కుకనులం గనిన సా

దరయ [వసన్నముఖయ, యే

వరనతి యది యతనిధర్శభాగిని చున్నూ. ౨జి మణి యు, "జే. పురమునం దున్న వనినున్నలం బుణ్యుం డైనం

బాపు డైనన్కు భర్త యొవ్వ తెకుం పనియు

ఆసతికి నగు (బాణనాయకునితోడ

నూర గఠమభువనములు మహోదయాములు. _౨౮ మణీయు,ా

ఆ. భ రయ్‌ సతులకుం. బరముభూవణను సూ, భూవణములు గావు భూవణములు ; అతండు అేనియట్టి వారిణాయతాతేఖలు శోభనఅఆ యగుదు రకోభనలుగ. ౨౯

సీవ్రు మిండండవు. నిన్ను న _పువ్వు లను తొంబూలమును ఎట్లోఅకే- ఎప్పుజేని పొందుచు న్నాను. ఆయన నాయొడయండు, నన్ను అమ్ముటకును, "వేల్పులకును (వాహ శ్రణాలకును ఇచ్చుటకును శ్ర కుండుం చేయెల!

౧౭౩

ఆరధహితో చదేళ చంపువు

ఆ. (బదికియున్న నతండు (బదికి యుంజెద శీను, మృతుం డయిన నతండు మృితనునేను వృతుని నతని ననుగమించుటయి నాకు గడిందినిశ్చయంబు గా సెజటుంగుం

వలయన్క,.._

ఆ మనుజజేవాంబునందు రోవుంబు లెపి మూూ(డుకోటులు నరకోటి "మొన యుచుండు, భర్తతో సొదం గాలినపడంతి యన్ని వత్సరము లుండు నతనితో స్వర్లమందు.

మజియు,----

ఆ. విలమునుండి వెలికి బలిమి వ్యాళ(గాహి పాము? దివుచుభంగి. బతిగొనిచని సవాగమన మొనర్చు సాధ్వి యాతేనితోడ నాకొమున సుఖంబు లనుభపించు.

మణటియు, =

క. మృతుం (బియు క్లీతిపై నెవ్య తే కుతుకంబునం గాణగిలించుక్రొని దరకొనునో, శతలతదోవ యయ్యును బతితో నానాధ్వి స్వర్లభాగిని యగుంబో.

వలయన్క,-ా

కే. అయ్య గాని తదనువుతి నన్నగాని 'యేపురుషునికి. దన్నిత్తు రాపురువుని

౧౭౬

విం

3_౪

33

విష[గవాము

(బదికియుండిన యవుడు కొల్వంగవలయు సంస్థితు నతేని లంఘనసల్న రాదు. విర ఇదంతయు విని వ(డంగ్కి “నేను కృతార్లుడనుు, వలను నాకు ఇట్టిభార్య (వపేమెగలడియు, (పియము పల్కు-_ నదియు కలదు,” అని నస్పులో నెంచుకొని ఆమంచ మును ఆక్రీపరుషములతో (గూడ నెత్తిళత్తుఖాని చాలసేపు నాట్యమాజెను, కావున “తనయెదురనె దోవముచేసి ననుక్‌” ఇత్యాదికముం చెప్పితిని. అంతట ఆరాజునన్నా ఆచారము (ప్రకారము సత్క్‌

రించి పంపినా(డు. చిలుకయు నావెనుక వచ్చుచున్నది. దీనినెల్ల నారసి వమిచేయవలయును.”

జక్కొ_వ నవ్వి యిట్లని యె_*“స్వామి, కొంగ చేశాంత రము పోయి తనశ_క్తికొలంది రాచకార్యమును సాధించి నది, కాని ఇదిమరార్జుల స్వభావము; వలయన,._ క. పోరిని నూ తెనను సెడ్‌ వారణ నేసికొానుట గుణీ (ప్రాజ్ఞాల కెందుక, కోరి యకారణముననుం బోరం గడంగుట గుజుతేగు మూర్ణల శిందుల౯ాొ.? 5౫%

రాజనియె;-“వటికీనింద ? ఇప్పుడు చేయవలసీనజేమోా చాని నాలోచింపవలయును. జక్క_వ పలికినది. “స్వా మి ఏకాంతేమందు చెప్పెదను; ఏలయన.

౧౭

అంధహితోపదేళ చంపును

జే. వర్ణ మాకారమును (బతిథా(నములును చేత్రవక్ర వికారముల్‌ గా(త్రచేస్ట్య ఏీనొచే భేరు లూహిం(త్రు లోనితిలంపు గాన మం(త్రణమునకు నేకతేమ వలయు.” ౨౬

అంతట రాజును మం(తీయు నటనే యుండిరి. ఇతరులు ఆవలికి పోయిరి. జక్క్‌వ చెప్పినది. _“దేవ్యా నా కిట్లు తోచు చున్న ది;-మనయుద్యోగస్టుడే ఎవడో (వేరింపంగా కొంగ ఈపని చేసినది ఏలయనగా,

కే. వై ద్యునకు నెల్లెడలను జీవనము రోగి

వ్యసనిపతి జీననంబు సేవాసపరులకు,

కోవిదుల కందు మూరుండు జీవనంబు,

సత్కుులుండు జీవనంబగు సజ్జనులకు.” 3౭

రాజనియె-*కాసీ, కారణమును త ర్యాత కనిపట్టు .

దము, ఇప్పటి "క్రీది (వస్తుతమో దానిం జెప్పుము.' చక్ర వాకమిట్లు చెప్పుచున్నది._“స్వామిో వేగును పంపవల యును వానివలన వారిసన్నా హామును, బలాబలమును ఎటుంగుదము అక్లేగదా ;___ క, మనుజపతికి. దన రాష్ట్రం

బున బర రావ /మునC గార్యము న కార్భంబు౯

వ్వని కుండండొ యతండు (గుడ్డివాండు ధరితీ/౯. ౨5౮

౧లి౬ఒ

వి(గపహమా

నోడు నమ్మక మయిననాని నింకొకని తోడ్కొని పోవ 'లయు. అట్టుచేసిన వేగు తా నచటనే యుండి అచటిమం(త కార్యములను మిక్కి_లిగూఢముగా నిజము నెటింగి ఆరం డవ వానిచేత చెప్పిపంపును* అట్లును చెప్పిరి 5. క. అమరాలయముల ధర్మా

(శమముల ఇాస్తాాధిగమవశమునం దపసివే

సమున దిరుగు తేన వేగుల

తమావిభుం జేశకతమునం గలయంలగ వలయుక్‌. ౩5౯

గూఢచారుం డనంగా సీటను చేలనుంగూడ సంచ రించువాండు ; కావున ఈశొంగనే అందులకు పనిగొన వలయును. ఇట్టిదానినే మజియొక కొంగను వీనికి తోడుగా పంపవలయును* వారి యింటివారు 'రాజద్య్వార మున నుండ వలయును. మణి రాజ్యా ఇదంతయు మిక్కి-లిరవాస్య ముగా చేయవలయును. వలయన,.__

ఆ. ఆటు వెవులుగలయ నవయును మం(తేంబు, చెప్పి పంవినదియు. జెదరు నశ్సై, కాన నాలై చెవులుగాం దనతోం గూడ నృపతిమంతనంబు నెరపవలయు. ళోం మజటియు,.___

క, వదోవంబులు మంతో ్భేద మున జనించు రాజ్యభేదకములుగాక్‌

౧౭8

ఆం(ధపాతో చదేశో చంపువు

గొ చెట్టి వారికై నను సాబదోవంబులును దిద్దనం(డ్రు నయజ్జాల్‌ ల ళం:

రాజు ఆలోచించుకొని “నాకు మేలయినవేగు చోొరకి నాండు గాదా? ” అనెను. “అటయిన జయము సెతము కలిగిన జే.” అని మం తిపలిశెను. ఈసమయమున చావారి కుడు (వవేళించి (పణమిల్లి “స్వామి ! జంబూ ద్వీపము నుండీ చిలుక వచ్చి ద్వారముం దున్న ది.” అని విన్న వించెను. రాజు చక్రవాకునిశకేసి చూచెను. “బ్రిప్పటికిపోయి బసలో' నుండుమను. తర్వాత తెచ్చి దర్శనము చసేయింతువు'గాని.’ అని చృక్రవాకు(డు చెప్పెను. “దిలిన వారియాజి? అని పలికి చ్యారపాలకుండు చిలుకను తోడొనిపోయెను. “పోశే మో ఫొసణినడిి అని రాజనెను. జక్కొ_వ యిట్రనియె._ “స్యామిోా అవును. కాని ముందుగానే పోరు శొయ్రీయము గాదు. మణీ యు;

కా వైరిని గలుచుటకొఅ కై పోరితమునె సాధనముగం బూనకు మెపుడు౯, పోరడు రిపుల కిరువురకు. బోర గెలుపు నిశృయంబుం బొరయనికతనకొ,. ర_౨ మణటేయు,

ఆ: సామ చాన భేద సాధనంబులలోన నొంట చెంట మూా6ట యు క్రి మాజు

౧౭౮

వి[గవాము

జతన సేయు మారిని సాధించుటకు నెపుం

బోరు సాధనముగం బూన కయ్య! ఈక ఏలయన. ఆ. పోరు అేనియపుడు శూరులే యెల్లరుం

బోరు పొసంగినపుడు భూరుం డరుదు,

పరునిబలము బోధపడక యున్న ప్పుడు,

దర ఎ మందణకుకు డాండవించు. కరర ముటి రయ, —- ఆ. కొయ్యతోడ నెట్లు గుండు అేపంగ వచ్చు

నట్లు చేత లేప నలవి గాదు;

చిన్న యుపమచేత; బెన్నిధిం బో ల్సిద్ది

యదియ మం(త్రమున మహోాపలంబు, రో _ వెణి పోరుపొనంగిన నెజింగి వ్యవవారింసవలయును. ఏలన... ఆ. జతను మూజం (బోది సల్పి కాచుచు నుండ

నెట్లు పిదప నేద్య మిచ్చు ఫలము,

అము వేఖుసమయమందె నీతి ఫలించుం

గాని తత్‌ క్షణంబె గాదు ఫలము, రో౬..

మజియు----

ఖీరు వగుకా జెంత యినికి వీరము మెజయు౯ ;

రతిరా

ఆం, ఛహీతో చదేళ చంపును

చేరువయిడువులయెడల౯ా దీరత యాతనికి సహాజధీగుణముసువవా, లో౭

మణటియు,.... ఆ, ఎల్ల సిదులకును నిది తొలివిఘ్న ౦బు,

ఎది యేన మనమున నుదిలగొనుట ;

లీతలోదకంబు చీల్చజే కొండను

ఈనిడర్భనమున నెనయు తాలి. ళ౮ా ముఖ్యముగా ఈరాజు చితవర్షుండు మహోబలు౭డు,.

* అని నేయరాదు బలిపై,

ననగ నిదర్శనము లెన్ని మొనను గలుగు,

మనుజుడు మే భంబుకా

జెనకిన మృతి యెవరి కగునొ చెప్పవలయునే? ర౯

మణలీయు... కం త్వరపడి వాదనికి వేవక్‌

దుర మెపకారీపయి చేయుదుర తి యోాల్లుల, తరలుట బలాధికునిపై 6 బురువునకు౯ అక్క. లొదవి పొలియుటం బోలుకా

మజతీయు---- శ్ర. (వే టయిన నోర్చునది తా

మేటివలెకా మేను ముడిచి మెలకువతోడళా, వాట మగుతతిని భుజగము మేటిపడగ విప్పునట్టు మజయంగవనలయుక్‌, సీం

(౧౮౦

వి(గహము

క. ఏటివడి యెకరణి ను త్పాటించును సరిగ గరిక బాదపమును, నా సాటిగ నుపాయవంతుండు మేటిని నల్పుని సమముగ మెట్టి జయించు. ౫౨౩

మనదూతనుంగూడ ఓదార్చి “ఆంపవలయును. ఎం దాక ననంగ్కా దుర్గము యుద్దమునకు సిద్దమగునందా(క' ఏలయన,

క. ఒక్కండు (పాశారస్థుండు చక్కాడును ధన్నిశతము, శత మొకలకుక జక్కాడునట్లు గావ్రన? దక్కక దుర్గంబు వలయు థా(తీపతికి౯, సృ.

వముజియు,._..

క, నాడేల దుర్లహీనము ? పా డగు నది వైరిచేత; వలసకుం దావుకా, గూడ దుర్లము గానక 'యోడవగులు నరునింబోలె నుర్గీశుండగు౯ ౫౪

క. నగ వన మరు సరి డా(శ్రయ ముగ సజల సయం[తముగ సముచ్చితసాలం బుగను మహోఖాతంబుగ నెగడంగా దుర్గమును వినిర్మింపం దణగుకం oo

౧౮౧

అంధిహితో చదేళ చంపువు

ఆ. విపులతేయున్సు నధికవివమత, రస ధాన్య సం(గవాములు కాహ్టసంచయంబు, చొరల దారి, వెలికి నరుగ చారియు, నాలో చేడు సంపదల రహీంచు. గోట. ౫౬

ఆ. రాజు, మం(త్రీ మి త్త రాష్ట్ర) కోకంబులు, బలము, దుర్గ, మనంగ బరణ నేడు నొం డొకటి కుపకృతి నొనంగుచు రాజ్యంపు టంగస_ప్పక ౦ బనంగ వెలయు. Xe ర్‌ం ధనదుర్లబలాధ్యశ్షులు, జనపలికిం బురోధ, వెజ్జ, సచివుండున్కు డై వనివేదకుండు, దూతయు, నను సియెనమం(డ్రు మంత్రు లాలోచనలక ౫

“కోటను సిద్ధము నేయుటకు ఎవరిని నియమింతీము 2” అని రాజడిగ్గాను, జక్కన చెప్పెను;

“క్ర, ఏపని "ఆవ్వుండు కుకలుండొ

యాపని కాతనినె పెట్టు మవనీనాథా ;

వపటిు కొ నుండు నా

యాపని నలవాటులేమి నని యారయుపూ. ఫలా

కావున సారనుని (జెగ్గురుపత్సిని) కిలిపింపవలయును,’ అనెను. అట్లునేయంగానే, వచ్చినట్టి సారసునింగాంచి రాజు “ఓయి సారసుండా నీవు త్వరగా కోటను సిద్ధపజుపుము:]

రాలి

వి[గపహము

అనెను. సారసుండు నమస్కరించి యిట్లనియె 3.

“డేవ్క ఇదే యామిహాసర స్పే మనకోట, చిరకాలము నుండి చక్కొగాచూచి వర్పరించుకొన్నట్టిది ఉండనే ఉన్నది. నుటీ దీని నడిమిదీవిలో ధాన్యములసేకరము సేయవలయును వలయన రాజూ! తే. ఎల్బసం[గ్రహముల నెచ్చగు ఛాన్యంపు

సం(గహాంబు, రాజచం([ద, వినుము ; రత్న ముంప నోటః (బాణంబు6 గాచునే ? అన్న గతము (పాణ మని యజుంగ నె ? జం 'ముటతీయు,._ ఆ* రసములందు నెల్ల రాజేంద్ర యుషూ మేల్‌, దాని సంగహింపు దండిగా; వల యనంగ దాని నేగి వ్యంజనములు - గోమయత్వ్‌ ముండి కూడు. జెజుచు. ౬౧ “రాజు “త్వరగాపోయి అదంతయుచేయుము అనెను మరల ద్యాషర పాలకుడు వచ్చి, “స్వామి, సింహళ చ్వీపమునుండి మేఘవర్టుడను కాకి పరివారసమేతముగా వచ్చి హజారమం దున్న ది.’ అని విన్న వించెను. రాజనెన్యు_ “కాకి (పజిగలదియు, పెక్కింటిని చూచినదియు ; కావున మనకు చేర్పుకోందగినది.” చక్రవాకము. ఇట్లనియె; “కాకి నేలపక్తి మనము

౧౮౩

ఆంధ్రహీతో పజేశ చంప్రవు

కటి పతులము; కాను మనశ(త్రుపక్ష ములో చేరినట్టిది ; దానిని మన మెట్టు చేర్చుళకొనందగును] అచ్చే చెప్పిరి? అ. తనదు స్వజనములను ద్యజియించి యవ్వుండు

కూడుకొనుం బగతురకూటములను

ఆమొజకు(డు వారిచే మృత్యు వెనయును

సీలివన్నె నక్కవోలె నిజము. ౬_9

కథ 5.

ఒకానెకయడివిలో నక్కయొకటి యుండెను. అది యభేచముగా ఉఊరిచెంత తిరుగుచు, ఒకనీలి తొట్టిలో పడిపోయి మజి లేవలేక తెల్లవాజు నప్పటికి చచ్చినట్లు టక్కు.గా పడియుండెను. తర్వాత నసీలితొట్టియొడయండు వచ్చి అట్లు కాళ్లువైకి పెట్టుకొని కన్నులు మూంతపడి పండ్లు వెడల 'బెట్టుకొనియున్న యానక్కను చచ్చినదను కొని ఎత్తుకొని పోయి దూరమున వై చెను. నక్కొ_పాణీపోయి: అడవిశేంగి తననీలివన్నెను మూాచుకొని యిట్లు తలపోసి కొనెను. “చేనిపుడు నీలవర్ష్మ ము గలవాండను, ,ఉ _త్తోమవర్లుం డను; కావున నాషాచ్చును నే నేల సాధింపంగూడదు?” ఇ ట్లాలోచించుకొని నక్కలను పిలిచి ఇట్లు వక్కాణిం చెనుః.“నన్ను భగవతి; వనదేవత అడవిరాజ్యమునకు ఎల్ల యూోవధులరసముతోను అభిషేకించినది. నారంగును మారు చూడుడు. కావున నేటినుండి యకాయడవిలో నాయాజ్ఞ (ప్రకారము వ్యవవారింపవలయును.' నక్కలు

౧౮౮

వి(గచాము

ఉ_త్తమవర్ణముగల యానక్క_ను చూచి సాష్టాంగ నమ స్కారము గావించి “వలినవారి యాజ్టిప్రకారము' అని పలికినవి. తర్వాత -ఈవరుసను ఆనక్క-_ తనబంధువులు తన్ను చుట్టం గాలుచుచుండ్క, ఎల ల్ల మృగముల మోందను దొరతనమును స్టాపించుకొన్నదది. తరువాతే, సింహము, పులి లోనగు నొప్పోనొప ్ప పరిజనులు దొరకినంతట, న కలను మాచి యవమానపడి తనబంధువుల నన్ని టిని దూరము చేసికొన్నది. అందుకై ఖేదపడుచున్న నక్కాలను చూచి ముదినక్క (పతిజ్షి చేసెను; “ఖేదపడకు(డు, నీతియజు గక ఇది ఇట్లు తనరహస్యము నెజి.గిన మనలను అవమానించి నది. కావున ఇది యెట్లు పాడయిపోవునో అట్లు నేను వేసె దను. ఎట్లన పులి లోనగు నిజంతువులు 'దీనిరంగునకు మోసపోయి నక్కొ_యని యెొజులోక దీనిని రాజునుగా కొలుచుచున్నవి. దీని తత్త్వమును తెలిసికొనునట్లు చేయుడు. అందులకే ఏమిసేయవలయు ననగా. సంజవేళ దీనిచెంత బిగ్గరగా "ఊళ పెట్టుడు 3 ఆయూాళను విని జూతి స్వ భావముచేత ఇదియు ఊశ' పెట్టును. అవియు అౌ్లేచేసి నవి; అదియునక్షే చేసినది. దం

క. నెక్కొ-నెడునవై జగుణముక డక్క_గ దతుండుగాండు ధరలో నెవండుక్‌ 3 కుక్కకుం గిరీట మిడినను నక్క_ఆ6 జెప్పును గజువక యనగొకిం జనుణే. = 2

gop 13

ఆం(ధపాతోవదేళ చంపువు

అట్లు జరుగలా నే దానిని నక్క-యని తెలిసికొని పులి చంపెను. చెప్పిరి: క. బలమును, గుట్టును, రంధ్రము, చెలియు నఖిల మేనరుండు, తెగువ నతండు లో పలం జొచ్చి సర్వము న్లరి కొలుపును గార్చిచ్చు శువ్కు_కుజముం బోలెకా. ౬రి కావున “తనదు స్వోజనమును ద్వజించి" ఇ త్యాదిక ముం జెప్పి లని.

“అదిసరియే, అయినను దూరమునుండి వచ్చినాడు కావున ఇతనిని రవ్పీంచి చరాతమ్వు చేర్చుకొనుటనుగుటించి తర్వాత ఆలోచింతము,* జక్కవ ఇట్టనియె ఫట దేవ్యా కారుని పంవితిమి; దుర్లముకూడ టవ. కనుక చిలు కను కూడ రప్పించి పంపి వేయవచ్చును* ఏలన మాజి జే తీక్లదూత (ప్రయు కిచేం దీర్చి వైచె

విష్ణుగుప్తుండు నండభూవిభున్కి డాని

నారసి చరాంత౭ితునికి వీరవృతుండు, నృపతి ఇఆదూత కనసర మాయవలయుం.” జ అంతట రాజు సభతీరి చిలుకను కాకిని రప్పించెను. చిలుక ఇంచుక తలయెత్తుకొని ఇచ్చినయాసనంబున గూ ర్ప్చుండి ఇట్లు వాక్కు.) చ్చెను ఓయి హీిరణ్యగర్భుండా,' మహోరాజాధి రాజు (శ్రీమంతుడు. చి(త్రవర్టుండు నీకాజ్ఞా వించుచున్నా (డు... “నీకు (పాణములవలనణాని, సిరివలనం

OE

వి(గసహము

గాని (పయోజన మున్న యెడ శీఘుముగా వచ్చి మాపాద ములకు (మొక్కుము. అట్టు నేయవేని ఉనికి వేజు తావ్రం జూచుకొమ్మ్లు;' అని. రాజు కోపమున '“ఇనీ! నా (మోాల వీనిని మెడపట్టి గెంటువా(డు ఎవ్వు(డును లేయా?” అనెను. అంతట మేఘవర్లుండు లేచి, “స్వామి; నాకాజ్జి దిండు. ఈపాడుచిలుకను చంపెదన్వు” అనెను, ఇంతలో రాజును కాకిని ఓదార్చుచు జక్కవ ఇట్టనియ ;_“ఇదిగో, వినుండు, కే, సభ యనంగనేది ? పంజితసమితి గలది.

పండితు 'లెవరు ! ధర్మంబు పలుకు వారు.

ధర్మ మెయ్యది! సత్యనిగ్తారితంబు.

సత్య మెయ్యది ? యేది యచ్శ్శలమొ యదియం ౬౬ వలయను ధర శ విది మజటెయ్రు.__ కే. దూత మ్లేచ్చుం డయినను వధ్యుండు గాడు

పతికి మతే దషజుమాట చెప్పంగవలయు నె!

శస్త్రములం (గుమ్మువచ్చిన సరకుగొనక

దూత పల్కు.ను రాజులు దూతముఖులు. ౬౭ అట్టే క. తన క్రవవుతి పెజు కభినుతి

గనండు దూతో క్రి నృపుండు గణియింపం గా,

దనయ మవధుం డగుట౯ా;

దనతోంచినయట్లు దూత తలంశక పలుకుకొ.? ౬రా

౧లాడ

ఆంభపితోపదేశ చంపువు

అంతట రాజును కాకియు సమాథానపడిరి. చిలు కయు లేచి తరలినది. తర్వాత చకవాకుండు తెచ్చి బో చి బంగారునగలు లోనగునవి ఇచ్చి పంపంా చిలుక సంచేశమునకుం బోయి వింధ్యపర్వతేమున కేగి తనదొరకు

భా

చ్మితవర్హునికి (ముక్కెను. దానిం గని రాజు చి(త్రవర్టుండు “చిలుకా వఏమిచొర్త ! ఆచశము ఎట్టిది ? ) అనియడిగెనుం “దేవరా సంగవహాముగా బ్రదేనా ర "ఇపుడే వోరికిసన్నా వాము సేయింపుండు. కరర్పూరద్విసను నెడి యా దేశము వ. రాజు శండవయిం[దుండు ; అతనినివర్షి ౦ప దరముగాదు.” అంతట 'పెద్దలనంద అను విలివించి “చిత్ర

వరుడు మంత్రము కె క కూర్చుండెను. రాజిట్లని యె---- “ద్రెపషూూడు జేయవలసియున్న. పోరినిషయ మై ల్లు సిద్ద

పడనలయునో చెప్పుండు; తప్పకుండ రుద ను చేయవలసీ నది. ఇట్లు పెద్దలు చెప్పినారు స్ట్‌ వనాలు | క పుడమిసురుం డ సంతుష్టి

జెడిపోవును, చార్జి వుండు చెడు సంతుప్ట్రీలొ

జెడును గులాంగన యలజ్జిచేత నిజముగాక౯.” ౬౯

దూరదర్శియనెడిగద్ద ఇట్లనియెః_“దేవా, పోరిమో ది

యాస క్రిచేతను పోరుచేయట కొప్రీయముగాదు, ఏలా యన,

లల

వి[గహము

క ఎపు డనురక్తులు తనయెడ నపర క్తు లరియెడం |బగడ లాత్థుజులు చెలుల్‌ సపరిచ్చదునికి న్నపతికి నపుజే సుమి వి(గహింప నాద నండ్రు బుధుల్‌. ౭౦

వముటియు,....

క. భూరియు మెతియు' బుడమియు. బోరితమునకుక ఫలములు పొలుపుుగ మూం.డొ భూరమణ, తప్ప “పు డపి చేరునొ, యడ తజీ యనికని, చెప్పుదు రార్వుల్‌-”

రాజుచెప్పెను,.___'మంత్‌ నాబలమును చూచును

గాక; అప్పుడు వీరి యుపయోగమును తెలిసికొనునుగాక; కావున జోన్యుని పిలిచి పయనమునకు మంచిలగ్నమును “పెట్టు మనుండు,” మం, చెప్పెను, దేవా, అట్టయినను తటాలున పయనమగుట మంచిదికాదు. ఏలయన, క. పరబల మెటుయగక యనిక౯

జొరంచాూజుదు వరు పాలసులు వారు ద్వొివ

_తృరవారితీవధారా

పరివ్యజన దీర్థ నిద్ర బడయుదురు వెసక ఎ) ౭

రా జనియె “మంత్రీ నాయుక్సావామును ఎంత. మాత్రమును చెడంగొట్లకుము. జయింవలగోరుచాండు

ఘరానా

ఆం[ధహీతోబదేళ చంపును

తనరాష్ట్రమును, పరరాష్థ్రిమును ఎట్లు స్వాధినపజుచు శొనునో ఆయుపాయమును చెప్పుము.’

(గద్దయిట్టనియె ; “రాజూ దానినిచెప్పెదను. కాన్సి ఆ(పకారము చేసిననే ఫలముగలుగును. అస్తే చెప్పినారు;_ క. వటికి మం(త్రము, శఆా(స్ర్రుము,

పాటి ననుష్టానమందు( బరగింపని-చోకా ! సూటిగ నావధముల నొక కోటి యొజు.గ నామయమునకుకా శమమగునే?, ౭౩ రాజాక్జిను మోాజరాదుగావున చేను విన్నట్టు నివే దించుచున్నాను, బేవా, వినుము. నీ పృథ్వీధ్ర గహన సరి ద్దుర్ణములయందు భయ మెచ్చ జుచ్చట బరగు నచట, నగ్గలంబుగ దండు "మొగ్గరంబులు దీర్చి సేనాని యలనోలు సేయవలయు ; మునుముగా నేనాని చనవలయు. (బవీర పురుషాన్వితుం డయి పూక్ల వృ త్తి నడిమి(పదేశంబునను రాజునుకా రాణి నాసముల్‌, కోశంబు, ఫల్లుధనము, శే (పక్కలను రెంట పాయరఖేభములు, బంటు, నొకసమితి పక్క. నొక్కటి యుండవలయు, ఫేద మొందినవారికి మోద మిడుచు "వెనుకు దుముజారుదొర యంగవింవవలయు. |

2?)

వి([గహము

తే, (పగ్గడలను సుభటులను బలము. గొనుచు గిరి జల విషమములం గరుల్‌, సరుల వారులు, నీట నోడలు బత్తు లన్నిట, సమృదడ్డ సాధనములుగ నరపతి సాగవలయు:

"తే. మ్యూధరములందు దుర్గ్లమార్లను' లయందు నరపతికి పాచ్చుగా రత నెరపవలయు౮ గడశం దనజోదులే తన్ను. గాచుచున్న, యాగనిదనె ధరణీళు. డొందవలయు.

జే. నాశ మొందింపసవలయు భూనాథు. డరుల, నన్న వేదలనేని చేయంగ వలయు, పరుల ేశంబులం జొచ్చుపట్టులందు నాటవికులను ముందుగా ననుపవలయు.

"జే. రాజిలవలయుం గోళంబు రాజుకడనె, రాజ్య మెక్క.డం గోశంబు పూజ్యమైన ? భ్‌ తలకు దానినుండి తా నీయవలయు, నిచ్చుదొరక్షై యెవండు పోరం డీజగమున |

వలయను,._

శే. నరుడు చానుయ గాడయ్య, నరున "కెంద్ర అధిపు చాసుం డగును నరుం డర్గమునకు. అవనిలో గాౌరవమ్ము్యు లాఘవము రొండు ధనము నిచ్చుట నీయమి( దనరు చుండు.

౧౯౦

లో

లేడ

౭౭

ళల

రా

ఆంధపొతోపటేళ జంఫువు

క. సరిగా. బోరవలయు, నొం

తొరులను గాచికొనవలయు ; నుంపవలయు మొ

గరమునడుమం 'జేవయజీన

పరిని మహీ పాలకుండు పరిరక్షుణశై = ౮౦ క. మునుబెసం దననండున రా

జునుపం దగు! గాల్బలంబు, నుద్దవిడ్‌ నరికా

జననీ కరి కట్టం దగు

బనివడి? దేశ మెల్ల బూ డిడంగం దగుక. రా క. సమమున రథహయతతిం దో

యమునా నౌాగజససితులు నవసీరుహకుం

జమయమున విండ్ల + నెలీఖ

డ్లములకా డాల్‌ కై దువులను గదనమ్ము తేగుకొ ౮౨ ఆ. విసము గలిపి రిపుని కసవు నన్నము వంట

చెజకు. (చాగునీరు( జెటుపవలయ్సు,

'చెతువు లఅగడిదలును ేదెంపవలయును

కోటలను బయలుగం గూల్పవలయు. భా ఆ బలములందు ముఖ్య బల మగు నేనుంగు,

అట్టి దన్యముండ దవనిపతిక్‌,

సాగంగముల వలననే యషస్టాయుభం బని

జాని నభినుతింతు తజ్‌జ్బ వరులు. రార క, తురగబలము సైన్యములకు

గురుబల ; మది కూడ నడచుకోట యగు గదా.

(ఎదకు

వి(గహ మా

కతురగబలాధికు. డగుపతి

సదినేలం గలనియందు జయముం బొందు. ర్‌ వారువముల నెక్కి యనిం

బోెడిరావాుుకతుల సెల్వం జబోలరు సుఠరలుకొా దూరపు రిపులును తుుణమున

వారికి. గరగతు లగుదు రవారితవుహీవుల. ౮౬ కదనము నారంభించుట,

పదవులనుళా "'బెసల6 జక్క-బబుచుట్క దండుక బదిలముుగ 6 గాచుటయుక

బదాతివర్షంపుంబనులు, పార్ధివసింహో ! లాడి

జని శూరంబు, జితే(శ్రమ,

మనుర_క్తం బ్యస్ర్ర వేది ఖ్యాతభుజా భూ జనభూయిష్టుంబగు బల

మును నరనాథునికి (శేయముగ్య నెంచు నృపా! భారా

రాజేం(దుం డొనరించెడి

పూజకు నేయోజ కిపులం బోరుదురో యా యోజక౯ బవుుధన మిచ్చిన రాజ్యా పోరికాసలుపరు రహియై జోదుల్‌. తా

సారవంతమైన సిన మల్ప్స మె వాలు వట్టి తలల "బారు వలవ చెందు,

౧౯౩

కే

శే,

జీ

ఆం(ధహీతో చబేళ చంపును

సారహీనమయిన సంఖ్యలు విజుగుచు సారయుతీము గూడం జయ్య విఖుచు. ణం అ(పసాదం, బధిస్టాన విప్రయు క్తి, అపతీ కారమును, గాలయాపనంబు, చేయభాగాపహరణంబు నీయయిదును రాణువకు జేనినై ని విరక్తి. గొలుపు. గాం. వీడించుచు రిపుబలముల, వాడింపల వలయు జయము వలచు వభుం డా వీడకుం బిర మగ్గంబై 'యోడును సులభముగ వై రియొడయని బలముల్‌ * చాయాదుకన్న మంత్రము లేదు విచ్వేవి.

పా శెంబు6 జీల్చ భూపాలతిలక, కావున వెరివె గడశమై నాలేని

జాయాదునికా లేప (శేయమగును, తద్యువరాజుత స! న్నే న్యుఖ్యమంతితో

సంభాన మొనరించి చదురు మూజణు అతని పా ఖెంబున నంత; కలహాముల

విజిగీవుం డర్భి. గల్సింపవలయ, "జ్వేమ్యుండగు మిత్రం బరులచేం దిర్పవలయు, ఎదిరి (ప్రజకు దనభువి. జో టీయవలయు, చానవమానాదికములచేం దనుప వారి, వారె తన కెల్లధనముల వలచి యిత్తు.” శి

౧౯౮

వి(గహము

రాజు చిత్రవర్డుం డిట్లనియె ;-'ఇనీ ! ఎందులకు "సెక్కు... మాటలు ! క. అఆరిశెగ్గు తనకు లగ్గును నిరుబెజుంగుల నీతియెల్ల నెసయగు నటంచుకా ఉరరీకరించి విజ్ఞులు గురుముతముం (బమాణముగను గొందురు వీతికా) మంతి నవ్వి యిట్లనియె :-“ఇదంతయు నాయావిశే పషములను చెప్పుట ; కాని 3 ఆ. అడ్డు లేక పేర్చునట్టి స కృగమువేజు, శ్యాన్ర్రయం|తీతంబు శక్తివేజు, ఒక్క "తొనునందె యుండ వీరెండును ఎండ మొల్ల వియును నిర్దంబోలె.” నాస్య _ అంతట రాజు సభ ఛాలించెను తర్వాత జోస్యులు పెట్టిన లగ్నమున తరలెను. అంతట మున్ను పంపిన వేగు హిరణ్యగర్భునికడకు వచ్చి (ప్రణమిల్లి ఇట్లనియ ; “దేవరా ఇదిగో వచ్చినాండు రాజు చిత్రవర్దుయ ; ఇప్పుడు మలయాదినె త్తమున పాళి ము డిగి యున్నాడు. అనుతుణము మన "దుర్గమును సోదన మూాచుకొోొన వలయును ; వలయన, ఆగద్ద గొవ్నమంతి ; "a అఇదిగార ఎవరితోనో ఆతండు నమ్మకముగా మాటలాొదు టలో ఈ సూచన తెలిసినది;....ఏమనయగ్కా అతండు ఎవ

చాల!

అంధ్రహీతో పదేళ చంపును

నో మనకోటలో (ప్రవేశ పెట్టియున్నా(డని;? అనెను. రా

జనియె “ఎంతమాత్రమును కొ(డు. అగునేని వల అప్పుడు ఆవిధముగా చిలుకను గొట్టుటకు లేచును? అదిగాక చిలుక వచ్చినందువలననే వానికి “పోరాటమందు ఉత్పావాము ; వాడు చిరకాలమునుండి ఇచ్చట నున్నా(డు.? మంతి చెప్పుట $-*అయినను (క్రొ_త్తగొ వచ్చిన వానిని ప రాజని మె ;-ఒకొ_క్క_చోట ఆగంతుకులు మేలు సేయుట కలదు, విను. ఆ. పరుండు హితేమొనర్చి బాంధవుండే యగు

నహీతీ కారి బంధుంజైనం బరు౭ణే ;

అడవిం బుట్టినట్టి యావధంబు హితంటబె

యంగజంబు వ్యాధి యహిత మెయగుం ౬. మతియుకటి;... ఆ. కుభకుండు నాగసాబగొందె నొకరాజు,

వానికుం జె వీరవరుండు భటుడు

(క్రొ త్తవాం డతండు కొలంది “కాలమున

బలియుసం సుతుని భ్ర్రఫొజకుం" కాడ “అది యోట్లని జక్కవ యడుగ్య రాజు చెప్పుచున్నాండు-

కథ రా

“పూర్వము చేనొకప్పుడు భుభ్రిక రాజుయొక్క. యాట

నశొలనియందు కర్ఫూర కేళియను రాజవాంనుని కూంతురు

OF

వి గహమాు

కరర్ఫ్ఫూరమంజరియందు మరులుకొంటిని. అట వీరవరుండను తత్తి'య కుమారుడు వదేశమునుండియో వచ్చి చేని వాజారమునందు డానారికుని దగ్గజు “నేను జీవికనిమి త్రము వచ్చితిని. కు _శ్రీ)యకుమారు(డను. నాకు రాజుదర్శనము చీయింపుము.” అని యడిగెను. అంతట చావారికు(డు 'రాజదర్శనము చేయింపయగా ఆతడు రాజుతో “దేవా, నాకొలువువలన తమకు ఉపయోగ ముండునేని నాకు జీతము ఏర్పరింపుండు" అని యడిగెను. శుభ కుడు అ శ్రేముజీతము కావలయును" అని యడిగెను. “ఆయాడిన మునకు నన్నూ ఆువరహోలు వలయును అని వీరవరుండు చెప్పెను. 'నీసామ్మగి యేమి 2? అని రాజడిగెను. “రెండు బాహువులు, మూడనది కత్తి అని వీరవరుండు పలికెను. “ఇది సాధ్యపడదు*అని రాజనెను. ఆమాట విని వీఠ్రవరుండు నమస్కరించి వెడలిపోయెను, “దేవ్యా నాలుగ దినములు జీతమిచ్చి దీనిత _త్స్వ్వమును ఎజుంగుండు. ఈతండు ఈ పాటిజీతమును పుచ్చుకొనాటవలన ఉపయోగము ఉండునో ఉండదో” అని మంతులు పలికిరి.

రాజు మందత్రులమాటమిోాంద రప్పించి వీశ్రవరునికి తాంబూల మిచ్చి జీత్‌ చొసంగెను బ్లు

ఉ. కారము, చేదు నుష్పు, గటు కంబున్కు దీంపుం గపషాయకంబుం జె

౧౯

ఆంధ్రహితోపదేళ చంపువు

'న్నారం గఫానిల్మక్రిమి మ లాపపహారంబు నుగంధ కారియున్‌ నోరికి భూవు, ద్‌ వీత మె నోజశరాగ్ని యు ; నాకదు గ్లభ స్పారగుణ (త్రఈయూదశేక సారము, తమ్ముల మింపుగొల్పెడుక, “౯౮ ఆజీతము నాతండు విని యోగించువధమును రాజు రవాస్యముగా కనిపక్టైను అందు సగము పిరవరు(డు దేవ తలకును, బావ్మాణులకును ఇచ్చెను. కడమ మూడవ పాలు చేదల కిము మిగత భోజనమునకునుు విలాసమున కును వ్యయము బే ను. ఇదంతయు నిత్యకృత్యము చేసి రాజడాగరమందు "శేయుంబవలు కాపుండును. రాజు ఎప్పుడు పొవు ని సెలవొసంగునో అప్పుడు తనబసకు పోవును, తర్వాత క్ర ఫవ్రచతుర్షశినాండు రాతి రాజునకు దుఃఖ ముతోడి రోడనధ్యని వినబడేను. “ద్యారమందు ఎవ రున్నారు ” అని రాజు పలికెను. అంతట “దేవా నే ననన అని వీరవరుండు పలికెను. “ఆ వడు వెంబడి పాము” పము అని రాజు చెప్పెను. “చిత్తము, వలినవారియాజ పలికి వీరవరుడు పోయెను. రాజు తలపో ఉత —— పొడువందగిన య;ిీాచీకటితో ఇతనిని ఒంటి గానిని పంవినాండను, అది ఒప్పిదము గాదు.” నేనును పోయి

అణా

వి(గవా ము

పరికించెదను అంతట రాజుకూడ క తిం గైకొని వాని వెంట నడిచి ఊొరిబయటికి పోయెను. అచ్చట వీరవరుండు ఈూపయావన సంపన్నా రాలును, స ర్య్వాలంకారభూవితు రాలును అయిన న్నీ స్త్‌? నొకతెనుు చూచి “సీవెవతవు ? వల యేజ్స్చెదవు ?' అని జడిగన్కు “నేను ఈశళుభ్యాక రాజు యొక్క. లతని ; చిరకాలము ఇతనిభుజము నీడను సుఖ ముంటిని. ఇప్పుడు ఇతనిం బాసిపోవ నున్నానని దుఃఖ పడుచున్నాను.” అని యామె చెప్పెను “అపాయ మున్న చోట ఉపాయమును ఉండును, కావున జేసి మజుల నీవు ఇతనిని అవలంబించు నుపాయ మేమి)” అని వీరవరు(డు అడిగెను లక్మి కన్పీన్రు ముప్పది రెండులత్షుణములు గల వానిని వీకుమారుని శ క్రివరుని సర్వమంగళాబేవికి బలి

య నేన వెండియు సిట చిరకాలము వసించ

"ఇట్లు చెప్పి దేవి అంతేర్హాన మొంబెను.

pus పీఠవరు(డు తనయింటి కేగి నిదించు చున్న తేన భార్యాపుత్తు/లను మేల్మొ_లిపెను. వారును మే ల్కొని లేచి కూర్పుండి?. పీఠ వరుడు లక పలికినదం దంతయు వారికి చెప్పెను. దానినివిని శక్రివరుండు ఆనంద పడి యి ట్లనియె ;__“స్వామి రాజ్యమును రశ్షీంచుటకు ఉపయోగ పడునట్టి యానేను కృ తార్థుండను మతి తడ వేల? ఇట్టికార్యమునందు దేహమును నినియోగించుట శ్ఞాఘ్యముగ దా. ఏలయన ఏ

౧౯౯

ఆంధపొతోపదేశ చంపువు

క్ర, (పాణములను ధనములనుక్‌ ఖూని సరోపకృతి గాగ బుధుడు త్యజించు చు౯ i వానికి? దత్కారణమున చానము మేల్‌, నాశమేమొ తప్పనికతనక్‌ ౯౯ శక్తివరుని తల్లి యిట్లనియె వీ మన కులమునకు దగినదె న ఈపనిని చేయరాబేని మటె యేపనిచేత ఈ నొప్పజేకముయుక్క. బుణము తీరును 2). ఇ ట్లాలోచించి అందరును సర్వవంగకాబెవి చెవళంబునకుం బోయిరిం అచ్చట సర్వనుంగళను పూజించి పీఠవరు(డు దేవి, అను (గ్రహీంపుము- శుభకమపహోరాజు వరిల్లుగాక ; ఇదె ఈ పహోరమును న్వీకరింపుము” అని వేడుకొని కుమా రునితలను ఖండించెను. తర్వాతి వీఠవరుం డీట్టుతేల పోసెను,._“రాజువలనల్లై కొన్న జీతమునకు బుణము తీర్చుకొంటిని. ఇంకను పు _తొహీను-డను (బ్రదుకు నటిం చుట కూడదు.” ఇ ట్లాలోచించుకొని తనతిలను నఖుకు కొనెను అంతట పతియు నుతుండును పోయిన దుఃఖము చేత నొగిలి అతనిభార్య తనమెడం గోసికానెను ఇదంతయు శని విని రాజు చింతించెను ;

' *మావంటి మ(ద్రజంతువు లేవలనం బుట్ట రెంద, తట సీల్ల రహో ! యావీరువలె నితరుల౯ గావ నుసుటిచ్చు వారు గలుగుదురె ధర ౧౦౦

300

వి([గహము

వ్రతేడు లేక రాజ్యము నాకేల?” అంతట తనతేీలం దజులుక్త్షానుటకు శుభక రాజు క తియిత్తేను. అంతట సర్వమంగళాభగ వతి (పత్యవమై రాజుచేతిని పట్టి ఆయి, “పుత్త్ర డా, నీకు (ప్రసన్ను రాల నయితిని* సాహసము మానుము. (పాణాంతమందును సీకు రాజ్యభంగ ముం డదు” అని చెప్పెను రాజా సాష్టాంగముపడి (మొక్కి. “చేప, నాకురాజ్యముతో పనిలేదు. నాయందు కనికర ముం దాల్తువేని నామి గత యాయుస్సును ఇచ్చియెనియు ఈ రాజకుమారుని చారపు _త్ర్ర)సమేతేముగా (బడికింపుము, అట్టు చేయవేని నాకు సంభవించుగతిని నేను పోయెదను” అని వేంజెను ేవి పలికెను: ఈనీస త్త (మహిమను సేవకవాత్సల్యమును నేను మెచ్చుకొంటిని; పో, విజయ మొందుము. పరివారస మేతముగా ఈ రాజపుత్తు)[డు (బదు కునుగాక.' ఇట్లు వచించి డేవి అంతనాన మొం'దెను. రాజు ఆమకు (మొక్కి. వారికి కనంబడకుండ. జని వెం టనే మేడమోంది శేంగి నిదపోయెను. వీఠర్రవరుండు సతీ సమేతముగా (బదికి తనయింటి శీరగ్గొనుం తర్వాత వెండీ యు పోయి రాజదాగరమునం దుండెను. రాజు అడుగగా స్వామి ఆ వద్చుచున్న స్రీ నన్న_గని అదృళ్యురా లాయిను. మజేమియు వృతాంత ము లేదు” అనెను ఆమాట విని రాజు తలంవెను ఏ; “ఇతండు ఎంత పొగడ దగినవాడు; ఎంత మవోసత్త్వుండు ! వలయన్య____

౨0౧

14

ఆం(ధహీతో పదేళ చంపువు

ఆ. (వీయములను వచింపు కృపణతం బూనక, ఫొగడుకొనకు మెపుడు. బోటు నూష్ప్కి ఇచ్చునపుడు పాతవృష్టి గావింపుము, (పతిభకలిమి నిష్టురత నెనయకుం ౧౦౧ ఈ మపహోపురువలక్షణము సమస్తము ఇతనియం దున్న ది.” పిమ్మట రాజు (పాతఃకాలమున పెద్దలను రా వించి ఓలగంబు గావించి ఆ సకలవా ర్రయు (పసావించి కరుణపెంపున వీరవరునికి కశ్తాట రాజ్యము నొసంగెను. కావున, క్రొ త్తగావచ్చినవాండు జూతిమా(త్రముననే దుష్టుండా ? అందును ఉ _త్రములు, అధములు మధ్యము లుం గలరు.” చకవాకుండు ఇట్లనియె “అ. కార్యమనుచు. దప్పుకార్యంబు సాగించు దుష్టమం/తి పతికి దుష్ట్రిగాయ నట్టు చేంతకన్న నధిపుమనంబును వెత గొలుపుటమేలు హీతము సెప్పి. ౧౦-౨9 శే. వన్ఫపుని కాడుచుండుదు రిచ్చకముల వైద్యు, డొజ్జియు మంత్రి యప్పటికి మెచ్చ, నాన్ఫపుండు కోలు పోవు రయంబుమిోాజ నిక్కు_ముగ మేని, ' ధర్మంబు, బొక్క_సమును. ౧౦౩ దేవా చి త్తగింవుము ప్లా

S09

వి(గ_హ ము

శ పరులకు. బుణ్యవశేంబున నోరకినయది తనకుణహాడ దొరకు నటంచు!్‌ 3 బరిమార్చి నిధికి భీక్షుని నరపతిచే దండ యమొంది నావితుం డీల్లై౯-" ౧౦౪

“ఆకభం చెప్పుమని రా జడిగెను. మంతి చెప్పూ యున్నా (డు

కథ ౯.

“అయోధ్యలో చూడామణియను హే _త్తి యం డుం డైను. అతండు ధనము కోరి అత్యంతే క్లేశము నోర్చి కొటి చెలసిగమానిక్రప్రుసామిని ఉపాసించినాయడు. అబేవుని యాజ్జి “చేత కుబేరుడు ఆతు క్లి)యునికి కలలో అగపడి ఇ ట్లాన తిచ్చెను మ ఈరాతి 'తెల్లవాజుంగానే నీవు నరము చేయించుకొని దుడ్తుంగజ్జ వేశం బూని నీయింట దాల్‌ యుండుము, అంతట ముంగిటిలో సన్నాసి రాల గాం చిన వెంటనే వానిని కనికరము లేక దుడ్తుతోం గొట్టి చంపుము. అంతట ఆసన్నా్యాసి తత్‌ క్షణమే వరాలతో నిండినగిండి యగును. దానిని పెట్టుకొని నీవు స్వేచ్చగా సుఖ ముండుము.” సర్వమును అస్తు జజీగెను. తరము చేయుటకై వచ్చినట్టిమంగలి చాని నెల్లం గాంచి ఆలోచిం ను: అహో! నిధి దొరుకుటకు ఇది యుపాయము ! చేను కూడ ఇ కేల చేయరాదు :?' అప్పటినుండి ఆమం గలి అశ్వే దుడ్డుగట్లను చేతనుంచుకొని (ప్రతిదినమును

౦౫

ఆంధహితోపచేళక చంఫువు

నన్నా వసి ఎవంజేని వచ్చునా యని ఎదురు చూచుచుం ణెను. ఒకనాడు ఒకభిముకుండు రాశా వానిని దుడ్డులోజ్ఞ తో మోది చంపెను, ఆనేరమికి మంగలిని రాజపురు మలు కొట్టి చంపిరి. కావున “పరులకు. బుణ్యవశంబున దొరికినయది” ఇత్యాదికము చెప్పితిని.” రాజు వచించెను.

“క. కారణము లేని మిత్త్రు(కొ:!

కారియ వెట్టుటకు నమ్మకము గాచల్చెడునో ?

వర్రీతిం బరు నెతుంగనగు

వారక తొల్తింటికతలె వర్లన సేత. ౧౦౫%

పోనీ ఇప్పుడు చేయవలనసినదానిని ఆలోచింతము. చిత్రవర్ణ్లుడు వలయముకడ నున్నచో మనము వమిచేయ వలయును *” మంత్రి చెప్ప్తుచున్నాండు:.._బేన్సా వచ్చిన వేగువలన చేను వింటిని. చి(తవర్హుండు తనమహోనుంత్రి యగు గద్దమాటను సరకునేయలేదని అందువలన ఆ మూూథుని జయింపవచ్చును. ఏలయన క విసినియు. గూళయు నవళుండు నసత్యుండును బంద మూార్టుం డస్టిరుండు. (బ్రమా ది నుయోధ తిరస్కారియు. బిసాళియగు పతి సులువుగ భేద్యుం డగుయుమో.౧౦౬ కావున ఇతండు మనదుర్గమును ముట్టడింపక మాంచే వజి జారులలో, కొండ దారులలో, అడప్‌జారులలోను ద్తితేని

- ఇ

౨౦౦౯

వి([గవహామాు

దండును కూపుమాపుటకు సారసాదిసేనాపతులను పం శుముః అట్లును చెప్పియున్నారు.

న్‌ భూరమార్ల (శమ దుఃస్థంబు, వననదీ

గిరిదుర్లసంకట ఖేదితంబు,

(పాణహోరక ఘోర పావకక్షిష్టంబు తుత్సిపాసాక్రోభ కోషీతంబు,

అనవభథాన వహాతంబు, నదనసంస కంబు, వ్యాధివృష్టి విఘాత శాధితంబు3

అవ్యూఢు మల్ప్చంబు, ననిలవర్షార్హంబు, పంకపొంసు చేద భంజితంబు,

కే, చెదరినది, దారిదప్పినయ యు, రిపుల ముట్టడిభయాన నిద్దురపోక నడచి డీలుపడి పవల్‌ నిదురపట్లిన యడియును, నైన పరసెన్యము జిగీషుం డడయవలయుం ౧౦౪

కావున వమజుపాటుననున్న యాశ(్రుని బలమును మన చేనాపతులు పోయి సందు దొజుకినపుడెల్ల లేయుం బవలు చంపవలయును*) అశ్షే జతు౫ 7౫ చిత్ర వర్లుని నివా యిాలును, పడనాళ్లును పెక్కుం(డ్రు కూలిరి. అంతెటచి(త వర్ణుడు దిగులుపడి తనమంతతి దూరదర్శితో నిట్లనియెః. “బాబూ వల నన్ను ఒప్పరికించుచున్నావు ! నే నెంద యిన చెడునడవడి నడచుక్రొంటినా ? అట్లును చెప్పీరి.

so

ఆం, ధహీతో పజేశి చంఫువ్లు

కం దొరకదా రాజ్యం బని దొరకొనంగా రాదు వెడుగ్య తోవలనడు వక్‌ సిరి నవనయము హరించును, జర లో-కాతీతభూప సంపద. బోలెకాం

ఆ. దశత్చుం డొందు సిరిని, డార్త సంబుం బథ్యాశ్‌? రోగహీ+-నుం డౌనరుండు సుఖము, నుద్యువూన్వితుంశు విద్యాష్టీపారంబు, వినయయుతు(డు ధర్భథనయశముల. '

(గ్రద్రయనియె:.__“బేవ రా, వినూము3ా

ఆ. విపులనేలువాం డవిద్యుండ యయ్యును, జ్ఞానవృద్ధ సేవ సలికి సతము, భవ్యమయిన సిరిని (చాపించు ననయంబు, సీ8ివెంబడి యవనిజము పోల

మజణీియు,.

క. రాజులకు దూవణములగు

౧౦౮

౧౦౯

(౧౧౦౦

నోజ న్నీ యేడు-పాను మువిదు మృగయయుకా

జూజము వాక ్పరువుత, యు బ్వేజక దండంబు, న ర్థవిధ్వంసనముల్‌ . ఆ. సావాసె కరస వశంవడంబులు గావు, కా వుపాయ మా(త్రగమ్యుములును, ఛభవ్న్వతేరము తొనిభవములు టెేనికి నీలిశెర్యవశతే నిలుచుగాని.

౨౦౬

O౧౧

అంత

వి([గహము

నీవు నీదండుయొక్క. యుత్స్పాహమును చూచి

సాహనమందే [వీతివహించి నేను చెప్పిన యాలో చనలను ఆకలింపు సేయమియ'కాక పరుసములనుకూడ పలికితివి. ఆదుర్భినయమునకు ఈపులమును అనుభవించుచున్నా వు* అట్లు పప్పియున్నారు: తే, (పగడ చెడుగైన, నృపునీతిం (బబలుదొసంగు ;

కీగిర మపథ్యమైనచో రోగ మొదవు;

వీరి గరువమిడు; మి తికి దొరకండెవ(డు 3

ప్రీలతంత్రంబు లెవనిం గారింపకుండు ? ౧౧౩

కే. మదమును విషపాదమణంచు నాపదను నీతి, తమమునుక్‌రవి, మెత్తి గృతఫఘ్న తేయును, దుఃఖమును శుద్ధమళి, శరత్శును హిమొ ప్రి పూర్చలవిల్రని సయితేము దుర్భ్హయంబు. ౧౧౮

అంతట నేను అనుక్షొంటిీని_*ఈ రాజు "ఇలీవిలేని

వాండు ; కాడేని నాసీతిశాస్తోపన్యాసమను. వెన్నెలను మాట లనెడి యాతీన కొజవులతో చీ కటి సేయునా ? ఏలయనగా... ఆ. స్వయ మెవనికిం (బ్రజ్టి సర్వమంగళమగు

వాని'కేమి విద్యవలన ఫలము ?

కనులు 'రెండులేని మనుజుని కొద్దంబు

వలన నేమిఫలము వసుమతీక ! ౧౧౫

a0 ఆ

ఆంధ్రహీతోబ బేళ చంపువు

అందువలన నేనును ఊరకుంటిని.

అంతట రాజు శేలుమోడ్సి “బాబూ అవును; నా

వలన తప్పిదమే. ఇప్పుడు మిగిలియున్న దండుతోనయిన వింఛ్యా(దికి పోవుటకు ఉపాయము చెప్పును.” అని యడి గాను. గద్ద తనమనస్సులో ఇ ట్లాలోచించెను:. “ఇందు లకు (పతి(క్రియ సేయుట సరియెనపని. వలయను--- కే. చేవతీలయందు, గురులందు, గోవులందు,

(బౌవ్మాణులయందు, భారుణీపతులయందు

'బాలవృన్టైతురులయందుం (బొజ్జా జెపుడు

కోపమును మాని యోపికం గొనయగవలయు.’ ౧౧౬

మంత్రి నవ్వి వెల్లడిగా నిట్టనియః.. “దేవా, భయ

పడకు. ఊోరడిల్లు, విని కే, భిన్నసంధాన కర్భలోం (బెగ్గడలకు,

సాన్ని పాలిక కృతిలో భిమగ్వరులకుల

(బక్షి యేమా[త మున్నను బయలుపడున్సు

ఎవండు సుస్థంబునందు 'నేరువండు నడుప ? ౧౧౭ మణీయు, క. ఇంచుకయె తడల, దానినే

యెంచుచు వ్యాకులితులగుదు రెంతయు న జల్‌ ;

ర్రించుకగం దొడణి ఘునకృతి,

చెంచక' కృతబుద్దు లుందు కెంతీయు కౌంతి౯. ౧౧౮

చ౦రాొ

వి([గవాము

కావున ఇట నీప్రతాపమువేతనే దుర్గమును పడ?

గొట్టి కీర్తిప్రతాపములతో కూడినానినిగా నిన్ను త్వరగా వింఛ్యా[ది చేర్చిదను.” “ఇప్పుడు ఈకొంచెపాటి దండుతో అది ఎట్టు సమకూడును? * అని రా జడిగెనుం గద్ద చెప్పుచున్నది: “బేవ్కా సర్వమును సమకూడును, వలయన,-_విజయ్మముందం గోరినవానికి అవిలంబముగా పనిజజుపుట విజయమొందుటకు తప్పనిసూచన. కావున నిపుడు దుర్గద్యారమును ముట్ల్టడింపుండు.”

పంపిన వేగుకొంగ వచ్చి హిరణ్య గర్భునికి ఆవృతం తము చెప్పినది. “దేవ్యా దండుకొంచెమే కలీగియు ఈరాజు చిత్రవర్లుడు గద్ద చెప్పిన యాలోచన నవలంబించి మన దుర్గమును ముట్టడించుటకు వచ్చుచున్నా (డు. అంతట రాజవాంసుఃడు జక్క_వను 'సర్వజ్ఞాణా, ఇపు డేది సేయ వలసినది?” అని యడిగెను. జక్కవ చెప్పుచున్న ది$_ “మనదండులో చేవనయు, పొల్లును విచారించి బంగారము వ్యన్ర్రములు లోనగునవి యిచ్చి వారివారికి తగినసక్మా_ రము సేయవలసినది. ఏలయనగా, ల. తప్పుదారి బోవుదమ్మిిడీనై నను

" 'వేనరాలం బోలె వెదకి యెత్తు,

తమక థొసంగు గోట్లు తజ నెవ్వం డాతని

రాజసింనుు విడదు రాజ్వలవ్ని డే ౧౧౯ వముచేయు,.__.

ఆంధ్రహితోబదేశ చంపును

ఆ. జన్న, ముద్వహనము, శ్షతుకుయము, యశ స్యమును, మిత త్తసం[గవాము, వ్యసనము, (పాణదయిత, "లధన బాంధవు లనెడి యా యెనిమిదెంట లేదు సాచ్చువ్రయము. ౧౨౩౦.

వలయన,.___

గ్ర. అలంతివ్యయమునకు వెజచి స కలముం గోల్ళోవు టొక్కగడుసుందన మే ? చులకని సుంకపువెజ సర కుల నెల్ల ౯ వడుచువ ర్తకుండు ధరం గలదే?” ౧౩౧

రా జడిగాను?_ఇప్పు డతివ్రయము నేయుట ఎట్లు తగును? ఆపన్ని వారణకై ధనమును చాయపవలసినదని గదా పెద్దలు చెప్పినారు! శ మంతి య నెను, _ “శీమంతు లకు ఆపద లేలకలుగును ? రాజు-*ఎప్పుడైన సిరియలిగె నేని?!” మంతి మజుల ననియె: కూడబెట్టిన ధనముపోవునుః కానున, దేనా లోభముమాని సీజోదులను ఈవివేతన్కు గారవము చేతను ముందజికి తెము తా అట్లు చెప్పినారు.

క.ఒంచొరుల నెజీంగి, తుష్టీకా నిండి యసువులను విడువ సునిశ్చితమతు లై , యుండు కులజు లరి_తులతె యం రా

చండుదు రరిబలము నిరవకేవముగాంగకొ ౧౨౨ మజియు,----

౨౧౦

వి|గహ మూ

రం మూానితే నీలురు, సుభటులు, (పాణాంతము పోర నిశ్చ్వయముగల భూరుల్‌, వనూర్వురు సంహాను, లరి నై నికసావాస్రములను జదుపుదు రాజిక* ౧౨౩ మణియు,.-- చే, తారతీమ్యాన భిజ్ఞాం, గృతభఘ్ను, న్నుగుం బొట్టనిండించుకొను కెనుపూన్మ్కి. వాని, శిష్షులెనను విడుతు రశేషముగను అన్యులు త్వజింతురని చేట యనలోనేల ) ౧౨౮

ఏలయన, = తే. సత్యమును, ద్యాగమునుు దయ, కె ర్యమనంగ, నవని విభునికి నాల్లు మహోగుణములు ; ఈగుణంబులు లేని మహీళు. డెందు బుధవరులచేత నిందలం బొందు ననఘు. ౧౨౫ ఇట్టి సందర్భములలో మంత్రులను గారవింప వల యును. తే. అధిఫుతొడుత నుదయ్యి యత్యయియు గాలం దన్ను నేసచివుండు క ట్టుకొన్న వాయ్‌, వాని విశ్వ స్తుం దన ధన(ప్రాణములకు రశుకుని. జేయ (కేయంబు లక్షుయములు. ౧-౨౬- వలయన,.-

C౧

ఆం(ధహితోవదేళ చంపును

ఆ. ఇంతి యేని, చొలుంజేని వంచకుంటేని, (పగడలగుదురో యెవనికి నతండు అనయపవననిహాతు(డై 'కార్యజలధిలో మునింగి శరణు లేక ముప్పు చొందు. ౧౨౨౮

వినుము దేవ్యా... ఆ. కినుక, సంతసము నెవనికి సమంబులో, శా న్ర్రమం "దెవనికి (శదగలదొ, అనుదినంబు భృత్యుల నెవండు (పోచునో ధనము వీదుకు సతము ధర యతనికి, ౧.౨౮

నవసీపతి తోడివయగు నట్టిమహి తులక

అవమానింపంగాం దగ

దవసీపతి తనయమాత్యుల౯ గర్భమున ౧౩౯ ఎందుల కనగా. ఆ. ఘనమదంబుచేతం గన్నులు గానక

సంసలనము నొందు జనవిభునికి

సంకరంపు సామజంబునకును లేప

సచివకరి కర(పసార మూత. ౧౨౦

అంతట మేఘువర్హుండు వచ్చి నమస్కరించి ఇట్టనియె

దేవరా నావైపు చూడ్కి. నన్నుగహింపుము. వీ(డుగో శత్రువు యుద్దము కోరినవాండై కోటహజారములో

DO

వి([గవాము

నున్నాండు, కావున ఏలినవారి యాజ్ఞ చే వెలువడి నౌ పరా(క్రవుమును చమూ పెదను. అందువలన వలినవారి బుణ- మును తీర్చుకొనియెదను.” చృకవాకుండు ఇట్లనియె. “అట్టు వలదు ; వెలువడి యుద్ధము చేయందచగునెడల కోటను అండనొనియుండుట నివ) యోజసము. మజియు:

తే. సీఠనున్న మొసలి కడుదారుణంబు, బయటంబడి యవశేంబయి భంగ మొందు, అటవి వెలువడి తిరుగు పంచాననంబు మసనపు సృగాలమునకు సమానమగును.' ౧౩౧

కాకి చెప్పుచున్న దిః “రాజ్యా పోయి పోరెని నడిపింపుము, వలయన, ___

"జే. బలము ముందుంచుకొని మహీబాలవరు(డు బోరు సేయింపవలయుం చా గోరి కనుము, సామి యండయిడిన మెడ శాషనవుయిన చగేనరియుయబోలెం బోర బే మాసరముగ ౧౩.౨

అంతట వారందజును కోటద రా్వాజూకడకుం జోయి 'ఘోరయుద్ధముం గావించిరి.

ఆమటునాఃడు చ్మితవర్ణ "రాజు గద్దతో ననియె:. కాయ నీప్రతిజ్ఞిను ఇప్పుడు నెబివేర్పుము.” గద్ద యని ఏ. దేవ్యా విను

౨౧2

ఆంధహితో సదేళ చంపువు

క. కాలొాసనా, మల్పంబును,

'బాలిశసవ్యననపతి, యపరిరవ్షీ తముక౯

థీలుకయోధక మును, నని

'యోూలికా దుర్లవ్యసనము లొప్పెడి నాజు౯ ౧౨౩

అవి యిపు డిట లేవు

క. లోలో భేద మడుట, చిర

“కౌలము ముట్రడీయుం దటి తగ౯ా బయికోలుకొ,

వాలుమగంటిమియును, నది

పాళెము గైకొనలగ నా ల్లుపాయములగు౯, ౧5రీ

ఇందు శక్తికొలది యత్నముసేసెదమూ” (చెవిలో

చెప్పుచున్నా (డు) “ఇట్లు ఇట్లు.” తర్వాత (పొద్దుపొడువక మునుపే నాల్గుదాగరములయందును పోరాటము మోజు చుండంగా, కోటలోపల (పకియింటికిని కాకి నిప్పు పెట్టినది. అంతట “పట్టుపడినది, దుర్గము పట్టుపడినది' అని గొల్లు వినియు, ఇండ్రయందు పక్కింట నిప్పులెగయుచుండుటం గాంచియు, రాజవాంసుని బంట్లును, ఇంక దుర్గ్శమందు వసించియున్న ఇతరులును తటాలున మడుగులో చొచ్చి నారు. ఏలయనగా, ఆం 'లెస్పమం(త్రితంబు, 'లెస్సవి(కాంతంబు

లెస్స పోరితంబు, లెస్సపణుప్పు

వాదను వచ్చి నప్పు డవిచారితంబుగా

శకి కొలంది బుధుడు జరుపవలయు ౧౨౫

5౧౪

వి(గసాము

రాజహాంసుడు సుఖముగా నుండినవాండు, సభా వముచవేత మెల్లగా నడచువా(డు సారసునితోలహాడ నుండగా వారిని ఇజువురను చి(త్రవర్లుని సేనాపతి కుక్కు టుండు (కోడి) వచ్చి చుట్టుకొన్నా(డు.

క ఇట్టనియె:;- “వీనాపత్కీ సార సుణా, వల నాకోసము నిన్నా చంఫుకొనెదవు ! ఇప్పటికిని నీకు పోవుటకు శ_క్రియున్న ది కావున పోయి నీటంజేరుము*ః నాకొమరుని చూడామణిని _ సర్వజ్ఞాని సమ్ముతిమిాంద రాజును జేయుము” సారసుం డని యెః_ జీవా, ఇట్టి సహింప రానిమాటను చెప్పవలను. ఎంతకాలము చం(ద్రసూర్యులు

కసములో నుందురో అంతవజకు వలినవారు సర్వో రత నుండవలయును, నేనేగదా దుర్గరశుకు(డను.

నార “క్లమాంసములతో అలికిన డారిని శత్రువు కోటలో (ప్రవేశించును గాక! మతీయు..

"జే. కమీయు దాతయునుక్‌ గుణ(గాపీయన స్వామి యవ్యాజ పుణ్యవశమున దొరకు 3’

రాజని యః.

“నేర్పరియు ననుర కుండు నిర్మలుండు నై నభృత్యుండు చొరకుట యద్భుతంబు.' ౧౨౬.

సారసుండు పలుకుచున్నాండు

౨౧

అంధహీతో పదేశ చంఫువు

“తే. కలన దక్కంగ మృతి యొంట గలుగచేని యు కమే దాని విడి దూర ముదిగిచనుట ; తొలలగబేని మరణము జంతువున కెల్ల వృథగలీ ర్తిని మలినీకరింప నేల : ౧౩5౭ మణే యు కే. గాలిలోంకించు దీపంపుం గళికవోలె శణవిభంగురమైన యాజన్ముమందు ఎంతీయోపుణ్యమునయగాక యేలంగలుగు పరులపనికై యసువులను వ్యయము సేత | ౧౨౮ (పభూ, నీవు ఏలికవు ; అన్నివిధములను నిన్ను గావవలయును. ఏలయన 3. క స్వామిని గోల్చోయి (పకృతి యేమెయి జీవించు నతిసమృద్గంబయినక ఆమరవై దుం డయినను నేమాడ్కి. గతాయువునకు నిచ్చు ననువులకొ ? ౧౩౯ మజియు,---- కొ ఇనుండు కనుమూసినంతట జన మెల్లను గన్నుమూయు జగతీసలిలో ; నినుండు (ప్రబోధము. జెందిన జనమెల్ల [1పబోధయమొందు. జయ్యన మిత్తాా! ౧౮౦ మణి యు,

నాగం

వి శ్‌ వా ము.

ఆ. రాజూ, ప్రగడ, ఇచలియు, రాష్ట్ర ంబు, దుర్లంబు,

బలము, బొక్క-సమనం బ్రకృతు లేడు,

ప్రాక టముగ నివియు6 జౌరుల శ్రైణులు,

నన్ని 'రాజన్టములకు నంగము అగు. ౧౪౧ అందును రాజు వథానాంగము”

అంతట కోడి వచ్చి రాజహంసుని చేవామున కరవాడి గోళ్ళతో గాయములు గావించినది. వడిగా వచ్చి సారసుః డు అడ్డపడి రాజును నీటం ద్రోచినాండు. తర్వాత క నో ళ్ళ చెబ్బచేత ఒడలు శిథిలమయిన సారసుండు కుక్కుట నే నను మిక్కిలి రూవువూవెను. కోడియు సారసునిముక్కు- దెబ్బకు చచ్చెను వెక్కు వములు గుంవై ఒక్క సారసుని పా2వి చంవీనవి. చిత్ర వర్ష రాజు దుర్దముం జొచ్చి దుర్చ్లమం దున్న ధన మెల్ల దోంజంచి వందుల జయళ బ్బముల చె ఆనంవ మొంది వెలువలి వండుపాశెమునకుం బోయెను.

రాజపుత్రు లు చప్పిరె;-“ఆరాజవాంసుని దండులో సా రసుం డొక్క_ండే పుణ్యవంతుంకు, ఎట్టనంగా అతడు తన జేవాము నిచ్చి రాజును కాచినాండు. వల యన; చే, ఆలుం గోడల నీను వృషాకృతులనె,

అందు శేదంబు గలుగ దావంతయెని

కొన్లుతోం గొమరయ్యాను గోకువృవభుం

నెడు నా గోమతల్లి యొక్క_ తెయగా టె ౧౦౨

15 ౨౧౭

ఆంధ్ర వింతోబ చేశ చంపును.

విష్ణుళర్మ చప్పెను..- ఈ మువోక్తుడు స్ఫభఖావము చేకనే తనజేహ మిచ్చి విలిచికొన్న్య్య్‌ ము _త్త్రమలోకముల లో విద్వాధరాంగనల వరివావముతో కాళ్వతభోగముల

ను అనుభవించును గాక! అగో ఉప్పంబడిన ఏ!

క. వకూూరు లాహవమున ని జేశునిక చ ప్రాణకములు నిక్సురా భఖ క్‌

కహూరులు ధ న్ను వలు ఆది

ఆకూారులు ధన 3

వెళత్షణుం బ బడసి ౩౫ రహింతురు సతముకా. ౧౮౩

ఆ. ఎవడు వందతనము నెనయక, బహుశ న వరివృతుండయి పోరి ప. నాజిచణుని కతని కకుయలోక ముల్‌ ధన్యతముని కబ్బు. దత్‌ తమణంబ. ౧౦

మిరు విగ్రహమును వింజీరి.” రాజవుర్ర్రే లనిరి... “మేము విని ee సాందినారము.” విష్ణుశర్మ యిట్లని

యె... బ్రట్టును అగు౭౯గాక 3

క. పోరికి మీరెప్పుడు హయ వారణ భటనేన నడువ వలవదుగాంతక్‌! మారిపువ్రులు నయతంత్రస మీరహాతికా గిరిగువాల శమింతురుగాత౯ా.” ౧౮౫

విగవాతంతము సమా _ప్టము. (UU న్‌

హల a

నెండియు కథ ఆరంభించిన సమయమున రాజి వుత్తులు “అయ్యా ! మేము మిగవామును విన్నారము, ఇప్పుడు మావ సంధిని చెప్పుడు,” అని యడిగిరి. విమ్షు శర్మ యిట్లనియె _వినుండు, సంధినికూడ చెప్పెదను అందులకు ఇది మొదటి శ్లోకము.

"కే. వొరల కిరువురకును 'బెనుదురము జరుగ, బలము లిరువాగునం దఖర్వముగ (మందం దక్కు గృధ్ర రథపదముల్‌ తత్ధీ ఇంబ , లెన్సగా సంధిగూడంబల్కీ కొని సలిషె.' ౧

అది మెట్లని రాజపుత్తు లడిగీరి. విష్ణుశర్మ చెప్పం దొడంగెను; “అంతట రాజవాంసుండు.__'మనదుగ్గములో నిప్పుపెట్టిన వాం డెవండు ? పగతునివాండా, లేక పగతుని (వేరణచేత మనదుర్గమందు ఎవ(డై ననా?) అని యడిగెను జక్కవ యిట్లనియె 3.“డెవర్కా ఏలినవారికి నిష్కా-రణ భంధువయిన యా మేఘవబ్లడును, అతని పరినారమును కిప్పుడు కనంబడకున్నారు. కావున ఇది అతనిపని యని తలంచెదను*

DOF

ఆం(ధక్‌ాతోపటేక చంపువు

రాజు కణ మాలోచించి యిట్లని యెః..అక్లే అయి యుండును. ఇడి నాదురడ్భవ్థను. అట్లే చెప్పిరి. క. జతనంవ 'బెంఫమై సుఘ

టిత మగుకార్యము విధివిఘటిత మగునేనికా,

గత మందులకుం (బగడల

మతి లోపముగాదు బెవమాయయ నుమ ఈ ్రా

మంతి పలికను._.“ఇట్టు పెద్దలు చెప్పియున్నారు...

తే. విషమ మగుడశ తనకు. [భావించినపుడు

చైవమును దూజు మొప్పె, తత్క_ర్తగాంగ

తనదు కర్ణ దోవముల మ్య తేము మనమున

నెపుడునుం దలపోయం-డ యించుశకేని. వ మ౭ీయు-___ క. హితముం గోశెడి సువృాదుల

మతేమున వర్తింపం జెవండు మతిహీనుం తై

అతం డిలకు. గొయ్యనుండి వ

తితమగు తాయబేటి మాడి చెచ్చికొను మృతి౯ా రో జేయు

మాట నెపుడు రవ్నీంపుము,

మాటవలన. (బాణహోని మానకశలుగుక ;

నీటు నంచలు గొనుతా

మేటిపతి కధఃపతనము మృతియుం గుజీగాకా.? ౫

నుం అ

సంధ +అది యెిట్లని రాజడుగంగా మం(తి చెప్పుచున్నా(డు:— కథ ౧ “నుగధదేశమునందు ఫుల్లోత్సలమని సరస్సు కలదు. అందు చిరకాలము సంకట వికటములను నంచలు వసీం-చి యుండినవి. వానిమిత్రము కొంబుగీవమను తాంబేలుకూడ అందు వసించుచుండజేను. ఇట్లుండంగా నొకప్పుడు జాల కులు అటకువచ్చి “మనము ఈదినము గడపకి తేల్ల వాణి గాచే ఇటకువచ్చి చేపలను తాంబేళ్లను వేటాడుదము? అని పలికికొనిరి. ఆమాటవిని తాంబేలు వాంనలతో “మిత్తు లారా, విన్నారా జాలరుల మాటను | ఇప్పుడు చే చేమి సేయవలయునుూి అని యడిగెను. “తెలిసినది, కాని, తెల్ల వాజంగానే అందులకు తేగినట్టు చేసిక్రొనవచ్చును. అని హొంసలు పల్కినవిం కూర్మము చెప్పుచున్న దె. “అట్టుగాద్కు ఇట్టి సందర్భమును ఒకదానిని చేనిటనే మాచి యున్నాను ; ఇట్లు చెప్పినారు ;___ ఆ. తానొకం డనాగతవిధాత, యన్యూండు (పతిసముత్తమతియు, బతిభయొప్ప నిరువురును సుఖముగ నెసలారుచున్నారు, యద్భువిష్యరువము పాననమొం బెం” ౬.

(అది యెిట్లని ఆరెండు నడిగినవి ; తాబేలు చెప్తూ చున్న దె

ఆంధధపాతోవటేకో చంపువు

అవాంతర కథ ౧ “పూర్వము ఈ చెజువులోనే ఇట్టి జాలరులే వచ్చి నప్పుడు మూూ(డు చేపలు ఇట్లు ఆలోచించుకొన్న ఏ... వానిలో అనాగత విభాత (అనగా రాజబోవుదానికి ముంచే ఉపాయము చేసికొనునట్టిది అనువేరి చేంప “నేను "వేటు జలాధారమునకు పోమెదను.” అని చెప్పిపోయి. మతియొక మడుగుం జొచ్చినది. రెండవది |ప్రత్యుత్సన్న మతి (అనలా అప్పటికి తోంచినపకారము చేయునది) అనువేరి చేప చెప్పినది._“భవివ్యత్తున ఇది జజుగును, ఇడి జజుగదు అని నమ్మకము లేనందున చే నెచ్చటికిని వెళ్లను కార్యము వచ్చినప్పుడు అందులకు తగినట్లు చేసె దమం అట్లు చెప్పినారు న్‌ు ౪, ఇడుమవచ్చినంత, బడలకయుపమే నుడిప్కీ బుదివముంతు. డొందు ముదము. వణిజుకాంతే జారు (బత్యతముగ చా. బరమ సాధ యనుచు భర్తదలంపం” 2౭ “అది మెిట్లని యద్భృవిష్యుండు అడుగలాగా (పత్యు; తృన్నమతి చెప్పుచున్నాడు ;

అవాంతర కథ _౩*

“విశ్రమ పురమందు సము(ద్రదత్తుండని వర్తకుండుం జను. వానిభార్య రత్నప్రభ యనునది ఎల్లప్పుడు ఒకా

ఒకోక

సంధి నాక సేవకునితో (క్రీడించుచుండునుం

ఒకప్పుడు ఆరత్న(ప్రభ ఆసేవకుని మొగమును ముద్దు నొనుచుండంగా సము[ద్రదత్తుండు చూచెను. అంతట చెడివ మగనికడ కేగి యిట్లనియె ;-*(వ్రాకేశ్వరా,. వీయ కడు సుఖ ; వలయన నీకై తెచ్చిన కర్వూరమును వీడు తిను చున్నాడు ; వీనినోట కప్పూరంపుందావిని నేను (గ్లోలితిని.' ఆమాట విని చేవకుఃడు కోపగించి యిట్లనియె ;-_“ఏయొడ యని ఇంట ఇట్టి యిల్లాలుకలదో, నేవకుని నోటిని వొసన చూచునదిి ఆయింట సేవకుండు ఎట్లుండును 2 ఇట్లని వాండు లేచి నడచెను. అంతట వర్తకుండు వానిని (ప్రయత్ని పూర్వకముగా మంచిమాటలాడి ఎట్టకేలకు నిలుపుకొనెనుం కావున “ఇడుమవచ్చినంతి ఇ త్యాదికమును నేనుచెప్పితిని,”

అంతట యద్భువష్యుండు (వదికానున్నదో అది యగును గాక అనువాడు) ఇట్లని యె;

క. “ఎడికానిదొ యదడికానిదె ; ఎడికానున్నదియొ తేప్పకెప్పుడు నదియోొ, నిడిచిం తావిషహరమగు సచావధము డీని((చాగిసౌఖ్యము గనుండీీ,” చొ

తర్వాత తెల్ల వాజినంతట (పత్యుత ఎన్నునుకి వలలో పడీ చచ్చినట్లు తన్ను అగపజుచుళ్లొనెను 5 జాలరులు వల నుండి తివిచి పాజువైవంగా శక్తికొలంది ఈంది లోంతునీళ్ళ ౦

౨౨౩

ఆం[ధ్రహీతో సజేళ చంపును

బొచ్చెను యద్భవిమ్య (డు జాలరులకు దొరకి వారిచేత జచ్చెను.

కావున నేను “తా నొకం డనాగతవిధాతి' ఇత్యా దికేమును చెప్పితిని, కావున ఎట్లు నేను వేజొకమడుంగుం 'జేరుదునో అట్లు చేయుడు.” హంసలు “మజీయొక జలా భారమును చేరినతేర్యాత నీకు సేమమేగాని నేలనుపోవు చుండగా నీగత్‌ యెట్లు?” అని యడిగినవి. “నన్ను మొ యిరువురును ఆకాశమార్లమున ఖోొనిపొండు.? అని త చేలు అడిగినది. “అందులకు ఉపాయమేిమని వాంసలు అడుగగా, 'మోరిరువురును నోట కజ్ఞను కొనలయందు కజచుక్రొనుడు. నేను దాని నడుమ కణచుక్రొనియెడను. అంతట మిీజెక్కుల బలమున నన్ను ఆకాశమున మోచి కొని పొండు-” అని తాలాలు చెప్పెను. వాంసలు చెప్పి నవీ*.*-ఈయుపాయము చక్కగానే యున్నది, కొని...

క. వొంగ కుపాయా ప్తికిం ద త్పంగతి నరుజెంచు చెట్టసయిత వురయుమోా ; ఫొంగ కనుంగొనుచుండలో ముంగిస దచ్చాబక ముల ముదమున మెసవపె౯) ౯

'తాంబేలు అడిగినది “అదియెట్లు?” అని ; వాంసలు

౨౨౬

స౦ధి అవాంతేర కథ =

“ఉత్తరాదిలో సరా పర్వతము కలదు. అచ్చటనే నర ఎచానదియోడ్డున మజ్జి చెట్టుమోంద కొంగలు కాపురముండినవి. అవట్టుశ్రింద బొక్కలో పాముండిన ది. అద వోని చటేంతకిల లను తినివై చుచుండినది. అంతట దుఃఖ వీడితములై న థ్రాంగల కలనరమును విని ఒక్‌ ముసలికొంగ యిట్టనియె..___మ్లోరు అట్లు చేయుడు. చేంపలను తెచ్చి ముంగిసల బొక్క_నుండీ పాము బొక్క్యావజకు వరుసగా ఒక్కొక్కటిగా వేసీ రండు. అంతట అలిండికి ఆసించి ముంగిసలువచి, పామును చూశచెడీని ; స్వభావవై రము చేశ పాముకన్న ము జొచ్చి పామును చంపెడిని.,” కొంగలు

ను పాము కన్నముంబొ చ్చి

న కే అౌ్లే చేసినవి, ముంగీసలొ దానిని చంవినవి. అటుత ర్వోలే ముంగిసలు చెట్టుమోంది

ప శ్రీవీల్లల పున ఇక్టైక్క్‌- కొంగల కన్నులయెదు

టనే అవిల్లలను భో శ్రించినపి అ న లాం. మనా క 'ఇక్యాదికమును పలికితిమి* మేము కొనిపోవుచుండణగా నిన్ను లోని లోకులు ఆశ్చర్యపడి వమేమో పల్కు-దురు ; దానిని విని సీవ్ర బదులు పలుకుదు వేని, అంతట సీచావు మంచిది.” eK

ఆం(ధ్రపాతోపటేశ చంపువు

తాబేలు ఇట్టనియె,.._“ఏమి నేనంత మూరుం డనా? నేను బదులు పలుకను, నేనేమియు మాటలా. డను” అ జరుగ లా ఆకాశములో హాంసలు మోచి కొనిపోవుచున్న యా తాంబేటింగాంచి పసుల కాపరులు అందు వెంటంబరుగిడుచు *“అనళో వమివింత! పక్షులు తాంజబీటిని మోచికొని పోవుచున్న ఏ' అని పలికిరి. అం దులో నొకయు ఈ తాబేలు నేలంబజెనేని నేను ఇక్క డశే వండుకొని లినెదను.’ అనెను. మటేయోక డు “ముక్క. లుగా భాగించుకొని కొనిపోవలయును” అనియను. మతే యుక(డు 'ఇ"టికి కొనిపోయి కాల్చుకొని తినవలయును.' అనెను. ఈ(పకారము ీరషరాని కూరవాక్యములనువిని తాయేలు కోపముపెంపున తొంటి తెలివితప్పి “మిరు బుగ్గి యేతిందురు? అనిపలుకుచు కోజ్లనుండి (కిందపడి పనుల కాపరులచేత చచ్చెను. కావున హితముగోరెడి సుహృ దుల” ఇత్యాదకమును నేరు చెప్పితిని.”

అంతట వేగుకొంగ అచ్చటికివచ్చి అతనితో నిట్ల నియె. -“స్యామిా, నేను ముందే చెప్పలేదా, (పతితుణమును దుర్గమును సోదన చూచుక్రొనవబయునని ? ఆపని మరు చేయర తిరి. అయేమజుపాటునకు ఈఫలమును అనుభ వించితిరి. గద్దపంపిన యాకాకి మేఘవర్టుండు మనదుర్లము నకు నిప్పు పెట్టినాయు.'

రాజు నిట్టూర్పువుచ్చి యిట్లనియె...

Ma;

సంభ

కే. 'యాచ్లచేనేమి, యుపకృతినరసి యేమి, శ్షతువులయందు నెవండు విశాషసమొందు, ఇెట్టుకొన నిదవోయెడు చెనంటివోలె వొండువొందు. (బబోధంబు. బతితుడగుచు. ౧౦

వేగు వచించెకు,....“అట్లు దుర్గమును తగులంబెట్టి ఊుఘవర్లుడుపోయి దర్శింపంగానే చత్రవగ్దుడు సం పించి “ఈ మేఘవర్షుని ఈకర్ఫూరద్వీపమునకు రాజుగా నభిపే.కింపుడు) అని యానతిచ్చెను అట్లు చెప్పి యుసన్నారు.- ఖ్‌ కృతకృత్వ్యుం డగుభృత్వుసి కృతమును మాయింపందగ దొకింతయు; వాని౯ (బతిఫలమానకృపావ్‌ క్షి తవాక్వంబులను వ్యాష్టుంజేయంగ వలయు ౯ పొ రత జక్కన “స్వామి, నేను చెప్పుచున్న మాటను చక్కగా వినవలయును” అని హచ్చరించను*. అంతట రాజు ఇంకను వమి విశేషము; ఇంకను ఏమి విశేవము)”' అని యడిగెను. వేయ వక్కా-ణించను. _అంతేట (పథాన మంతిగద్ద యిట్లనియె. “ఏలిన వాండా, ఇది సరిగాదుం. -వేతువిధముగా అను[గహాము చూపుము. ఏలయన,

"కే. యు క్రిసెప్వుట యవిచార యు_కృమతికిం దండులంబుల క్రై యూాకదంపుటయగు ;

29౭

ఆంధహపితోపటేళ చంపువు

నీచునికి. జేయునువక్ళతి నివ్వటిల్లు

నిసుకదిబ్బపయి న్గ్తుద యిడినయట్టు. ౧౨ మణియా,._ శే. అధికు నుంపంగవలసీన యాస్సదమున

నధము నుంచుట కరము గ _కృఖ్రంబ యగును,

మాళిమణితావునందు నేవూనవ్రండు

పావుకోడు ధభరింపంగ౯ బాలుపడును ? ౧౩ 'అట్లు చెప్పియున్నారు ఆ. ఉత్తమాస్పదమున నుంచినచో నీచు,

స్వామినే వధింప వాడు గడం,

పులిని జేసినంత యెలుక గర్భంబూంది

మునివ ేణ్యుం జంపమొనసినట్టు.” ౧౮ 9 a ర్ల కజదియె టని చ్మితవర్దుండడి గెనుం గద్ద సిప్పూచున్న గి.. కథ _.

“గాతమమునియొక్క_ యా(శ్రమములో మహోతపుం డని యొకముని యుండెను. ఆయనకు ఆ శమముచెంత కాకినోటినుండి జాటీపడిన యెలుకవీల్ల యొకటి కనంబడెనుం ఆయన దానిని జూలినొని నివ్వరినూక c బెట్టి పెంచను.

అయెలుకను తినుటకు (ప్రయత్న పూర్వకముగా వెద కుచు విల్ళి రాంగాం గాంచి భయపడియున్న యాయెలు కను తపోమహీమచేత బల్లిదమయిన పిల్సినిం జేసెను, పిల్లి కుక్కకు భయపడినది. అంతట దానిని ముని కుక్కం

౨.౨0౮

స౦ధి

జేసెను. కుక్క. పులికి వెజచినన. అంతట నాతడు చానిని

ఫులిం గావించెను. ఆపులిని సయితేము ముని తొంటి యెలు

కనుంజబో లె (పోచుచుండెను. అంతట నచ్చటి జనులంద అణు ఆమునిని పులిని చూచి “ఈముని ఎలుకను ఈపులిగాంజేసి నాండు” అని వచించుచుండిరి. దానినీ విని పులి దుఃఖంచి

“ఈముని (బదెికియున్నంత కాలము నాకు అవమానకర

మయినట్లిది నావా _స్తవ స్వరూపమును గూర్చిన దరావాదు

పోదు.” అని తలంచుకొని మునిం జంప నుంకించెను. జాని ఇచ్చయెజింగి ముని *“మజుల ఎలుకవగుము” అని పలికి ఎలుక నే కావించెను.

కావున నేను “ఉత్తమాస్పదమున నుంచిన సీచుని” ఇతొ్యదికముం జెప్పితిని.మజీయు- దేవా, ఇది. అలతి యని తలంపంగూడదు . వినుము.

ఆ. ఉత్తమాధమముల నొగి మధ్యమంబులం 'బెక్కుముత్స ట్రములను "మక్కి, బకము అతిబుభుత.ంజెంగి వాతమయ్యెం బిమ్మట నెండీ నొక్క-టిని రహీకా (గ్రహించి." ౧౫

“అదియోట్లని చి త్రవర్లుడడుగయగా మంత్రి చెప్ప, సాగెను == | కథ 3 “మూళవదేళశమందు పద్య గర్భమను పేరి తటాకము గలదు, అం దొకముసలికొంగు శ క్రి లేనిది బెంగ పెట్టు.

౨.౨౨౯

ఆం|భహీతో పదేశ చంపును

కొన్న ట్టుగా అగపడుచు నిలిచియుంజెను, దాని నొక్ల యం(డిచూచి “అయ్యా, వలయిట్లు నీవు తిండి మానుకొని యున్నావు?” అనియడీగొను కొంగచెప్పుచున్న ది. *_చేంపలు నాకు ఆవోరము, వానిని ఇటతప్పకుండ తేపు తెల్ల నాజుం గానే జాలరులువచ్చి చంపుదురని ఊరిచెంత వా రవింటిని. అందువలన నాకు జీవనభంగముచే మరణము మూడినదని తెలిసికొని తిండిమోంద సయితిము అక్క_రపుట్టక యున్నా. డను.” అంతట చేపలు ఆలోచించిసవి._*ఈసమయములో ఇది మనకు ఉపకారిగానే కనంబడుచున్నది. కావున దీనినే మన కేమయిన నుపాయము చెప్పుమని యడుగు దము అట్లును చెప్పిరి Pere ఆ. రిపుండు సంధికర్ష్యు ( డుసకరించెడు వాండు,

చలియనర్లు (డెడరు సేయువాండు ;

లత్యులతుణముల లశీ ంపువిరికి

నుపక్‌ తీయను నై యపకృతియును, ౧౬.

అంతట “వూశేసి రకుణోపాయము ?” అని చేంప

లడిగినవి. * వేజుజలాభారమునకు పోవుటయీ మిరు (బదుకుటకు ఉపాయము. అచ్చటికి మిమ్ము ఒకొ_క్క_రి నిగా నేను కొంపోయెదను” అని ఫొంగ చెప్పెను చేపలు భయంబున అశక్వేచేయుమని యడిగినవి, అంత నా టక్కరి “కొక్కెర చేపలను ఒకటొకటిగా కొనిపోయి ఒకచోట పెట్టుకొని తిని మరలవచ్చి “వానిని చేను వేటు జలాభార

౨౩౦

సంధి

ముం 'జేర్చితిని' అని చెప్పెను. అంతట ఎండ్రి “కొంగా, క్రొంగ్కా నన్నుంగూడ నచ్చటికిం గొనిపొముస్హ అనియడి "ఇను, అంతట కొక్కెర మున్నె న్నండును నెజుంగని ఎండి నూంసమును కోరిన టై (వీతితో చానిని కొనిపోయి మెట్ల చేలంబెట్టిను. ఎండియు చేపముండ్లను వెదచల్లియున్న నేలను చూచి “అయ్యో! చెడితినిగడా దురదృష్టుండను ! కానీ యిప్పటికి తగినట్టు వ్యవహారించెదను” అని ఆలో చించుకొని క్రొక్కైరమెడను కతిరించెను కొక్కెర యోాచల్లెను. కావున 'ఉ_త్రమాధమంబులి ఇత్యాదికముం జెవ్పితిని.”

అంతిట చ్మితవర్షుండు వెండియు నిట్లనియె._“ఓీమహో మంతీ వినుము; ఈవివయమును నేనాలోచించియే యు న్నాను, ఇచ్చట రాజుగానిలిచి 'మేఘవర్డుండు కర్పూర ద్వీపములోని యు_త్తమవస్తువులనెల్ల మనకు కట్నము పంపుచుండవలయును* వానితోమనము కడువిలాసముతో వింధ్యా. దియందుండ వచ్చును]

దూరదర్శినవన్ని యిట్లనియె, “దవొర్క్యా

జు, కలుగ నున్న యట్టి ఫఘనవిభవంబుల దలంచియెవ. డిపుడు ముదంబునొందు4 గుండం బగులC గొట్టుకొన్న విప్రూనివ లె వాడు భంగమొందు వసుమతీళ !” ౧౭

౨౩౧

ఆం(ధహీతో పదేళ చంపును అదియెోట్లని రాజడుగ మంతి చెప్పుచున్నా (డు. ___ కథ ఈ

ేవీకోట్టమను పట్టణములో దేవశర్శయని (బ్రావ్మా ణు డుండెను. అతండు మపహోవిషువత్సం(కాంతినాండు మూంకుడునిండ వేలపిండిని దానముప్టైను. దానిని తెచి కొని కుండలతోనిండిన కువు రిసాలలో ఒకచోట వడు కలో దేవామువై చి పిండిని కాపాడుకొనుటకు చేతనొక కణ్చ్ణను పెట్టుకొని రాత్రి ఆలోచిం చెను. ఈమూూ(కుటివిండిని పదిగవ్వలకు అమ్మితినా, ఆగవ్వలతో ఇక్కడనే కుండలు మూకుడులు మొదలయిన వానినిఫోని నానావిధముల 'పెంచినధనములతో మరల మరల వక్కలు వ్యన్ర్రములు "మొదలె నవానిని కొని అమి a లఅలతుధన వారించి నలు వ్రరు భార్యలను "పెం డ్రియా జెదను, అసవతులలో రూప వంతురా లవతెయో. చానిమిో-ద ఎక్కువముక్కువం బూనెదను, సవతులు ఎప్పుడు కొట్లాట అరంభింతురో అప్పుడు క్రోపాకులుండ నె నేను దుడ్డుగల్లతో వారిని, క్రొక్టైదను.” ఇట్లు పలికి వాండు అదుద్దుగ్హేస్‌ వినను. ee పొడుమయినది; కుండ లెన్ని యో నుగ్గయి నవి. ఆశబ్దము విని కుమ్మురివచ్చి ఆతీరున పగిలియున్న కుండలను చూచుకొని (ాహ్మణుని ధిక్కరించి సాల నుండి వెళ్లుగొక్సైను.

౨౨ 3.9

న౦ధ

కావున “కలుగంబోవునట్ట ఘన విభవంబులి నిత్యా 'దిక్రముం జెప్సితిని.” అంతట రాజు వకాంతమున గద్ద మం (తిని అడిగెను. "బాబూ, ఏమిచేయవలయునో మజేి చెప్పు ము” అని. గద్ద చెప్పుచున్న ది.

ఆ, “మదవిఘూూరి తుండు, మహిపతి సంకీర ద్‌ వా దంతివోలె నుత్సీథంబు వట్ట నందులకు జగంబునం చెల్ల వారిచే శేతలకు. గరంబు నింద వచ్చు. ౧తా

ప్రభూ? మనమేమి బలగర్వముచేత కోటంగూల్సి తిమా? కాదు మజి సీప్రతాపము నడిపిన యుపాయము చేత.” రాజు “మూయుపాయము చేతి అనెను, గద్ద యిట్లు నియె.-“నామాట (వకారము చేసెద వేని, ఇప్పుడు స్వే శ్రమునకు పోవలసినది. అటు చేయనిచో వర్రాకాలము వచ్చెనేని సమానబలునిత* ఈరాజహాంనునితో మరల మునకు పోరుపొసంగుడు, విదేశమున నిజికికూానియుండు మనకు స్వబేశమునకు పోక కష్టమగును. సుఖము నోఖించు నట్టుగా ఒడంబడిక చేసికొని పోవుదము. కోటంగూల్చి టిమి ; క్రీరి రానే వచ్చినది. ఇది నా కిష్టమయిన పని. వ్‌ల యనయగొ ఫలా

క, (ప్రియ మ్రియ మెంచక భూ దయితుని శెవ్వండు వచించు ధర్మ ఫ్టంబునె య

౨౩౩ 1A

ఆంధధపీతో చడేశ చంపును

(వీయమైనను దథ్యము, వో డ యాతనికి నొక్క_(జే సవాయుండు దలగప౯ ౧౯ నుటి యు, --- కే, సమునితోనై ననుక సంధిసలుపవలయు, జయము యుదంబునందు సందియముగాన ; తుల్యబలులు సుందోపసుందు లికువురును నొండొరులవేత వుడియ 5 భండనమున ) ౨౦ ముణజేయు, "లే. పుమ్మ్క_లంబగు రాజ్యంబు, భూరియశముం, జెలీన్సి డన్నును, జతురంగబలము, నెవడు బాలికుండు గాడయిని తా బవరమందు సందియంబను నుయ్యెలయందు వై చు?! ౨౧ “అదియోట్లని రా జడిగెను. మంధత్రిచెప్పుచున్నాండు:- కధ ౫%

“పూర్వము సుందోపసుందులని గొప్పయసురు లిద్దజు ముల్లోకముల దొరతన మవేక్షించి ఎక్కువంగా జేహా (ప్రయాసపడి పరమేశ్వరుని ఉపాసించిరి. అంతట చారిని మెచ్చి భగవంతుండు *వరమడుగుండు అనెను. వారియం దున్న సరస్వతి మూలముగా చారు ఒకటి అనంబోయి మతేయొకటి లనిరి..'మూయందు భగవంతునికి సంతోవ మేని, అపతుమున పరమేశ్వరుడు మాకు తనవ్రీయను

౨౩

స౦ధి

పార్వతిని ఇచ్చునుగాక.* అందులకు పర మేశ్యరుండు కోపీం చియు వర మోాకతప్పనందున తనభార్యను పార్వతిని ఇచ్చె ను ఆమెయొక్క_ రూపలావణ్యములకుం జిక్కి లోక భూతీకులు మనంబున నువ్విళ్లూరుచు పాపాంధులై “నాది యిీాతరుణి నాది యీతేకుణి? అని ఒండొరులతో జగడ మొాడుచ్రు తగవుతీర్చువాని నెవనినేని అడుగవలయునని యు ద్రేశింపంగా, పార్వతీపతియే ముసలి (్రావ్మ్మణుని రూపమున వచ్చి యట నిలిచెను. అంతట వా రాత నితో *+ఈసుందరిని మేము మాబలముచే సంపాదించితిని. చూయిరువురలో ఎవనిది కాందగును ?” అని యడిగిరి, (బావ్మూణు' డిట్లనియె. “తే. కులసుధాంశు.3 డ్మగకులుండు సంపూజ్వుండు;

చావుసంభనుండు బలయుతుండు,

వి త్తధాన్యరాళి విదితుండు వై శ్యూండు,

పాదజుండు ధర్భ్య పథరతుండు. 9.9

కావున మికు త_త్తిధరో్యచితమయిన యుద్ధము చేతనే తగవుతీజవలయును.” అత డిట్లు చెప్పగా వారు “సరి యుయని సముబలులు ఒక్కు_మ్మడిని ఒండొరులం గొట్టుకొని మెడిసిరి. కావున “సమునితో నై ననుక సంధి సలుపవలయు

ఇత్యాదికమునుం చెప్పితిని.” రాజు అడిగెను._“ముందే ఏల అరానమూాట నాకు మోారు చెప్పకుంటిరి ?” మంత్రియనియె..

డం 5

ఆం(ధహీతోవ దేశ చంపును

“అప్పుడు నామాట నంతము వజుకు మరు విన్నారా? ఈయుద్ద మే నాసమ శ్రతీచేత జరిగినట్టిది గాదు. ఈహిరణ్య గర్భుండు మంచిగుణములు గలవాండు ; ఇతనితో ఫోరు. చెట్టుకొనుట సరిగాదు. అట్లు చెప్పియున్నారు,

ఆ. తథధ్యవంతు(, డార్యభార్షి శ్రకానార్యులు,

లలా

(భొతృసంఘయుతు(డు, బల్లిదుండు,

బహుసమరవజయియ్యి బరంగుదు ర్మాత్రవుల్‌

సంధి కర మయిన స పకముగ. ౨9 యాం PD

. సత్యవంతుండు తనసత్యంబు పాలించు,

సంధి నుల్హంఘున సలుప డెపుడుం బాణబభాధలనై నం బడయనొప్పునుగాని,

యార్యుండు (దొక్క-? డనార్య్భ పథము, అని ఛార్శికునినెల్ల రనుగమింతురు, ధర

జన రాగవంతు డసాధ్యుం డతండు, నాశ మ్మడలుట కనార్యునితో సంధి

యర్హమ్మ గు నకాలయాపనముగ్య

కే. సంవాతపుం. గంటకమయ వంశతతివోలె

(భాతృనంఘీ సండేయు( డ బాధ్యుండగుటం ; (బ్రబలుపై 6 బోరు మన నిదర్శనము లేదు, గాలీ ఇదురేగు మేఘంబుం గంటి మెచట! ౨౦

తే. ఎలరున్వూ నెల తావుల్క నెల తజుల, య గి «య

జామదగ్ను నిం బో ల్బవాు జన్యవిజయి

౨౩౬

సంధి

నండనొని తత్స) తాపజ మనుభవింత్రం నిండు సిరి, నందువలన సంభేయుం డతీ(డు. ౨౫

కావున నిట ఈ చెప్పిన గుణములలో అనేకములు గల యిట్టి యా రాజహా-సునితో సంధి చేసిషొనవలసిన ది చకవాకము పలికెను సర్వమును బోధ పడినది, ఓఖొంగా, త్వరగాపోయి, ఇంక నచటి విశేషమును మరలం గనుంగొని రమ్ము.” అంతట హిరణ్వగర్భుండు జక్క_వనన్మూ “మంతీ, సంధి సేయందగనివారు ఎండు? వారిని వినం గోరికగా నున్నది,” అని యడిగెను. మం(తీ చెప్పుచున్నా+ డు_-దేవర్యా చెప్పెదను __ నీ బాలుండు, వృద్ధుండు, పటుడీర్థ రోగియు, జాతి సంఘాత నిష్కా-సితుండు, భఖీరుకజనుండును భీరుకుండును మటి లుబ్బజనుండును: లుబ్లు స్వయముం వి ప్రకృతామాత్వవితతియు, విషయూాతి మగ్నుండు, బవాుచి_త్ర మం[త్రయుతుండు, బేవబౌడబదూవ్‌., దై వవాతుండు, ైైోవ పరుండు, దుర్భుక్షియు, బవారిపుండు నే. చవ కాలచ్యుతు(డు, బలడ్విష్టుం డస్త సత్యధరు ండ్కు ననెడి పింశేతి విధముల నృపులతో సంధివలదు పోరే రచింఫ్క వడిగ వారలు రిపు వశేంవదు లగుదురు. 2౬.

ై9౨ జి

ఆం|ధహీతో బదేళ చంపువు

సీ అల్ప(ప్రభావుడ యగుంగాన బాలుండు, వానికె పోర నెవ్వాండు రాడు ; వల నా బాలకుం జీలేండు ఫలముల : యుదంబునకును నయుద్ధమునకు నుత్పావాశ_క్రిళూన్యు లగుట నృద్ధుండు దీరామయుండును దీనముతులు యై వరిభూతు లగుదురు స్వజనంబుచేత నే ; యిందులో సంబేవా మెంచవలదు ; చే. ఎల్లి జ్ఞాతులచే బహిమ్కృుతు.డెవండు, వాని? గెడప్రుట సులువగు వానిజమఅె సమయమును వేచియుండి, యా(శయముదొరక్ర వాని గూల్తురు, విజగీషువశము జెంది. 3౭ నీ. అని మాని భీరుడు సనునట్టులే భీరు జనులు జేనిం ద్యజింత్రు సమరమందు ; లోభికై యనుజీవులు దురంబు నేయరు, వేతనం వీయమి విడుతు రతని; దానంబుచే వారు దాయకు లోనయి తేమదొరనే కూల్లు దాయకొజఆకు; (పకృతులు బవరంపు(బస్తావనలయందు ద్భజియింపుదురు విర_క్త(ప్రకృతిని; శే. విమయములయం దమిత స కి వెలయువాని బెక్కు_విధముల సులభాంబు "పెల్ల గింప,

౨ లిరా

న౦ధి

మంత్రులు త్యజింతు బవాుచి రృమం(త్రుజేని ; దేమ్య(డగువారి కతం డవస్థితిరహీతుండు. ౨౮

సీ ధర్మంబె బలిగాన దై. వహాతుండు జేవ

విపదూపి.యు' జేటు వెసం గుడుతురు, "దె వజములు విపత్సంపద, లని దైవ

చింతి స్త్వయము వూన్కి_ సేయ జెపుండు ; దుర్భితుహతుండు డిందును స్వయమేః బల

వ్యసని -తొంబోర నవశతం జెందు; సానబలా పేతు. జంపు. గంటకుండును

సీడిలో మొసలి యేనికను బోలె;

తే. ఒవాురిపుండు డేగ కదుపులోం బానురంబు భంగి చెటం జను నచటనే భంగ మొందుం ; గాలబలి పరిమార్చు నకాలబలీని, గొల్సికము రా(తతిహత దృష్టిం గాక బోలె. ౨౯

ఆ. సత్యధర్ధుహరుండు సంధి కర్షుండు గాడు, సంధిచేసికొనియు సాదుగామి ; నచిరముగనె వాడు పచరించు పక్రియ, తగును సంధ్యసంథి త్ర త్త § మిట్టు. 5ం

ఇంకనుం జెప్పెద:_సంథి, విగవాము ఆసనము; యానము, సంశ్రయము, డై సధీభావమ్కు అనునవి ఆలు గుణములు 3 పనులయుక్క- ఆరంభోపాయము, వురువు

౨౨౯

ఆం,ధ్రహీతోబడేళ చంపును

(దవ్యసంవద, "చేశ'కాలవిభాగము, వినిపాత(పతీకారము, కార్య సిద్ధిః అనిమం[త్రమున నయిదంగములు ; సామ చాన భేడడండములు నాలుగుఉపాయములు ; ఉత్సాహశక్ర్రి (పభుశ క్షి మంతీశ క్తి,